آیا خطوط تله‌کابین ایران خطرآفرین هستند؟

رئیس کمیته فنی دستگاه‌های بالابر فدراسیون اسکی گفت: از مجموع ۴۷ دستگاه بالابر کابلی مشمول الزام استاندارد، ۱۱ دستگاه استاندارد ملی ایران را دارند.
به گزارش ایسنا، امنیت در هر رشته ورزشی یکی از نکات اصلی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. این موضوع در برخی رشته‌ها با توجه به ماهیت آن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اسکی یکی از همین رشته‌ها است که امنیت پایه و اصل اولیه آن محسوب می‌شود.
 این ورزش با توجه به آنکه در ارتفاعات انجام می‌شود،  برای رساندن مردم به پیست‌ها به دستگاه‌های مختلف بالابر تله‌کابین و تله‌سیژ  نیاز دارد که در صورت کوچکترین کوتاهی و نادیده گرفتن اصول ایمنی، می‌تواند خطرات جبران ناپذیری به بار بیاورد. در این راستا بارها شنیده‌ایم که مدت زیادی از عمر تجهیزات پیست‌های اسکی ایران می‌گذرد و احتمال خطرآفرینی وجود دارد، بنابراین سوال اینجاست که وضعیت کلی تجهیزات اسکی ایران چگونه است؟    
چگونگی کسب مجوز بهره‌برداری پیست‌ها
مهرداد ملازاده، رئیس کمیته فنی دستگاه‌های بالابر فدراسیون و عضو کمیته تدوین استاندارد ملی ایران در این مورد با ایسنا به گفت‌وگو نشست و ابتدا در مورد نحوه دریافت استاندارد توسط پیست‌های اسکی بیان کرد: استاندارد و اخذ مجوز دستگاه‌های بالابر دو گونه است که مطابق با آن تله‌کابین و تله سیژ مشمول الزامات اجباری استاندارد هستند اما تله‌اسکی فعلا مشمول الزامات آیین‌نامه فدراسیون است، یعنی باید برای بهره‌برداری از فدراسیون اسکی مجوز بگیرد. فدراسیون هم با واگذاری موضوع به کمیته ایمنی دستگاه‌های بالابر و انجام کارشناسی، در صورت عدم مغایرت با آیین نامه ایمنی پیست‌های اسکی، مجوز لازم صادر و مراتب به اداره کل ورزش و جوانان استان مربوطه برای صدور پروانه بهره‌برداری ارسال می‌شود.
او به الزام پیست‌های اسکی دارای تله‌کابین و تله‌سیژ برای اخذ استاندارد ملی اشاره کرد و گفت: ابتدا از طریق سامانه استاندارد، شرکت بازرسی ذی‌صلاح مشخص می‌شود و با مراجعه به پیست بازرسی و کارشناسی جامعی را انجام می‌دهند. اگر مشکل یا مشکلاتی وجود داشته باشد پیست یک فرصت حداکثر سه ماهه برای رفع مغایرت‌ها دارد. در ادامه و پس از اخذ مجوز به فدراسیون اسکی نامه می‌دهند تا بر اساس آیین‌نامه، ایمنی محیطی پیست را کارشناسی کند.   
عمر مفید یک دستگاه بالابر کابلی چقدر است؟   
ملازاده در مورد این ادعا که دستگاه‌های بالابر پیست‌های ایران قدیمی و به همین دلیل خطرآفرین هستند، گفت: هر دستگاهی مثل خودرو نیاز به رسیدگی، تعمیر، نگهداری، بازرسی و اورهال کامل دارد تا بطور ایمن به کار خود ادامه دهد. از طرفی در هیچ استانداردی، عمر مفیدی برای کل یک دستگاه تعیین نشده، مثلا نمی‌گویند عمر تله‌کابین ۲۰ سال است. البته عمر مفید استفاده هر قطعه به صورت جداگانه اعلام شده، مثلا کابل فولادی بعد از ۱۵ سال، قطعات شاسی قرقره‌ها هر ۵ سال و شفت‌ها هر ۱۰ سال تعویض شوند. به طور کلی دلایلی که باعث جمع آوری دستگاه می‌شود، هزینه تعمیر و نگهداری بالا، عدم تطبیق با الزامات استاندارد و از همه مهم‌تر تکنولوژی‌های روزی است که برای پوشش نیازهای جامعه می‌آید.
او افزود: گزارش استاندارد تجهیزات پیست‌ها در سه بخش ایرادات جزئی، مهم و بحرانی تقسیم می‌شود. قطعاتی که استاندارد آنها را بحرانی اعلام می‌کنند باید به سرعت اصلاح شوند. خوشبختانه صنعت کشور در شرایطی قرار دارد که با وجود تحریم‌ها، امکان تامین قطعات مورد نیاز به جز چند قطعه، وجود دارد.  به طور کلی استاندارد ما سختگیرانه است و برای اخذ مجوز گاهی باید ماه‌ها زمان صرف کرد تا همه ی مغایرت‌ها رفع گردد. در سطح کشور هم از مجموع ۴۷ دستگاه بالابر کابلی مشمول الزام استاندارد، ۱۱ دستگاه استاندارد ملی ایران را دارند و مابقی درصدد رفع مغایرت‌های اعلام شده هستند.
استفاده ایمن از دستگاه یک رابطه دو طرفه است
ملازاده در توضیح اتفاقی که چند روز قبل در پیست اسکی دربندسر افتاد و یک پدر و دختر اسکی‌باز از دستگاه تله‌سیژ سقوط کردند، به نقش دستگاه، مسافر و اپراتور اشاره کرد و گفت: نمی‌توان بر اساس فقط یک فیلم چند ثانیه‌ای اظهار نظر دقیقی کرد چرا که از نحوه سوار شدن این دو اسکی باز در ایستگاه مبداء چیزی دیده نشده، اما قطعا ایراد از دستگاه نبوده، شاید اپراتور و یا مسافر اصول ایمنی را رعایت نکرده‌اند اما دستگاه مشکلی نداشته است.  
او افزود: استفاده از این وسایل یک رفتار دوطرفه است؛ اپراتور موظف به رعایت یکسری قوانین و مقرارت است، مثلا وزن مسافر برای حمل کننده تعریف دارد و نباید بیشتر از حد مجاز باشد یا کنترل سرعت دستگاه و مواردی دیگر جزو وظایف اپراتور است. از طرف دیگر مواردی را باید مسافر رعایت کند، مثلا  در طول مسیر گارد را بالا ندهد یا باعث نوسان صندلی نشود و به رعایت محتوای تابلوهای نصب شده در مسیر دقت کند. اگر این دو آیتم با هم رعایت شوند یک دستگاه استاندارد، می‌تواند خدمات خود را ایمن ارائه دهد.
هزینه‌های میلیونی نگهداری تجهیزات
بحث هزینه و واردات قطعات مهم یکی دیگر از مواردی است که بهره‌برداران پیست‌ها با آن مواجه هستند. ملازاده به جلسه سازمان استاندارد برای شناسایی تولیدکنندگانی اشاره کرد که ظرفیت تولید قطعات باکیفیت را دارند تا نیاز مصرف‌کننده را با قیمتی مقرون به صرفه تامین کنند، چرا که هزینه‌های فعلی بسیار زیاد و حتی هزینه برخی قطعات نسبت به سال قبل افزایش دو برابری داشته است. البته به گفته ملازاده قطعاتی مثل قفل کابین یا صندلی‌ها که مافوق ایمنی است، وارداتی هستند و فعلا تولید داخلی ندارند اما اقداماتی برای تدوین دانش فنی آنها انجام شده است.
ملازاده با تاکید بر هزینه های بالای تجهیزات گفت: در حال حاضر قطعاتی مصرفی شامل روغن، گریس، لاستیک قرقره ها، تایر و مواردی از این دست در ایران تولید می‌شود  و خیلی هم گران است. علاوه بر این هزینه نگهداری یک خط تله‌سیژ نزدیک به هزار متر با عمر حدود ۱۵ سال، با در نظر گرفتن هزینه‌های اخذ استاندارد، سالیانه حدود ۴۰۰ میلیون تومان است. از طرفی بعد از آماده شدن دستگاه هم هر سه ماه یک بار باید بازرسی ادواری روی دستگاه‌ها انجام شود تا مجوزشان اعتبار داشته باشد.