تعارض منافع مدیران و دریافتی پرستاران!

موضوع معوقات پرستاران یکی از بحث‌های قدیمی‌و طولانی در نظام سلامت کشور است که تا امروز برخلاف همه وعده‌ها و تخصیص اعتبارات همچنان پابرجاست. معوقات حداقل هشت ماهه کادر درمان بویژه پرستاران این روزها ابزاری باری مانور در تبلیغاتی شده و خبر رسیده که از ۱۱هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی که برای تسویه این معوقات تخصیص یافته تنها ۵ درصد به پرستاران رسیده است!
معوقات پرستاری یکی از مشکلات اصلی در حوزه بهداشت و درمانی است چراکه مسئولان وزارت بهداشت هیچگاه به درستی در میان ردیف‌های بودجه‌ای که دریافت کرده‌اند، برای این مورد جایی را در نظر نگرفتند. بدهی سیستم سلامت به کادر درمانی کشور دستاویزی برای سوءاستفاده از توان پرستاران بویژه در دوران سخت کرونا شده و با وعده‌های توخالی سعی می‌کنند آنها را در بیمارستان‌ها نگه دارند!
«مردم سالاری آنلاین» به مناسبت روز پرستار در همین زمینه با محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار، گفتگویی داشته که در ادامه می‌خوانید.

در قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و همچنین بازنشستگی پیش از موعد پیش‌بینی شده است، آیا اینها اجرا می‌شوند؟ 
پرستاری بیشترین خدمات بهداشتی و درمانی را ارائه می‌دهد و در گذشته هم به همین شکل بوده است و در کشورهای توسعه یافته و موفق دنیا هم پرستاری در تمام مسائل محوریت دارد. سال ۲۰۲۰ میلادی که در روزهای پایانی آن هم هستیم از سوی سازمان بهداشت جهانی به نام «پرستار» نامگذاری شده است و توصیه آن به دولت‌ها این بوده که اگر می‌خواهید در امر سلامت مردم موفق باشید، باید محوریت را پرستارها قرار دهید. طبیعتاً زمانیکه قرار است محوریت پرستار باشد باید توجه هم بیشتر باشد. متاسفانه این کم‌توجهی‌ها در کشور ما از قبل هم بوده و در همه حوزه‌ها پرستاری تحت ظلم قرار گرفته است. از آن جمله می‌توان به قوانین تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری اشاره کرد که ۱۴ سال از آن می‌گذرد ولی عملا علی‌رغم پیگیری‌های مکرری که اتفاق افتاد هنوز اجرا نشده است، قانون مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب سال ۶۷ است و می‌گوید اگر پرستار ۲۵ سال کارکرد باید ۵ سال ارفاقی بگیرد تا با ۳۰ روز حقوق بتواند سریع‌تر بازنشست شود. عملاً پرستاران از مزایای این قوانین استفاده نمی‌کنند. در موضوع کرونا هم بیشترین فشار را پرستاران تحمل کردند به این دلیل که نرم نیروی انسانی ما یک دوم حداقل استاندارد جهانی است، نشانه این فشارها این است که الان بیش از ۵۰ هزار نفر از پرستاران به کرونا مبتلا شده و بیش از ۱۰۰ نفر هم شهید مدافع سلامت داشتیم. این‌ها همه نشانه این می‌دهد که بیشترین بار کرونا بر دوش پرستاران است.
 
با این مشکلات؛ چه اقداماتی برای پرستاران شده است؟
باید اینکه چه اقداماتی برای پرستاران شده را دو بخش بکنم، یک بخش حمایت‌های مردمی‌ بود که واقعا حمایت‌های معنوی خوبی از پرستاران صورت گرفت، یک بخش هم مسئولان هستند که باید از کسانی که در صف اول مبارزه با کرونا هستند، حمایت کند. حمایت‌ها شکل‌های مختلفی دارد یکی اینکه تعداد نیروها را زیاد کنند که این کار را نکردند، در بحث معوقات هم شعارهای زیادی دادند که بخش زیادی از این وعده‌ها اجرا نشد. در مورد آخرین رقمی که اعلام شد بگم که ۲۵ روز پیش بود نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه از اختصاص  ۱۱/۵ هزار میلیارد تومان برای پرداخت مطالبات معوقات کادر درمان خبر داد که همه جا هم از کادر پرستاری نام بده می‌شود! 60 درصد کادر درمان پرستاران، حدود ۳۰ تا ۳۲ درصد هم نیروها و کادر آزمایشگاه، رادیولوژی و گروه‌های دیگر و مابقی پزشکان هستند. من به ضرس قاطع عرض می‌کنم که اگر پزشکان را از کادر درمان جداکنیم، ۱۰ درصد این مبلغ هم به کل کادر درمان نرسیده است. به پرستاران هم حدود ۵ تا ۶ درصد نهایتا رسیده باشد. 

مشکل کجاست؟ 
این سوالی که مرتباً از مسئولان وزارت بهداشت می‌پرسیم، ما نمی‌دانیم پولی که به اسم پرستاران ولی به کام دیگران گرفته می‌شود کجا هزینه شده است! در وزارت بهداشت حدودا ۱۲۰ هزار نفر کادر پرستاری داریم که اگر از ۱۱/۵ هزار میلیارد تومان به هر پرستاری ۱۰ میلیون تومان هم بابت معوقات از این مبلغ تعلق می‌گرفت، حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان می‌شد! درحالیکه معوقات ۶ تا ۸ ماهه پرستاران چندان تغییری نکرده است. برخی از کاهش معوقات صحبت می‌کنند، اما می‌دانید روش کاهش معوقات چگونه بوده است؟ معوقات یکساله بوده و پرستار طرح کارانه می‌گرفت که مثلا ماهی ۸۰۰ هزار تومان بود. الان این ۸۰۰ هزار تومان را یکبار پرداخت کرده و می‌گویند که چهار ماه تسویه شده است یعنی ۱۲ ماه را ۸ ماه و کارانه را ۲۰۰ هزار تومان محاسبه می‌کنند! البته به طور میانگین ۲۰۰ هزار تومان بوده و پرستارانی هستند که ۶۰ یا ۷۰ هزار تومان دریافت کرده‌اند! می می‌گویم که حتی ۵ تا ۶ درصد این رقم هم به پرستاران نرسیده است!

یعنی ۵ تا ۶ درصد از این کارانه ۶۰ تا ۲۰۰ هزار تومانی که به صورت ماهانه برای کارانه پرستاران درنظر گرفته شده، هم نرسیده است؟
بله دقیقا، جالب است که در سیستم بهداشت و درمان ما هزاران میلیارد تومان پول وارد می‌شود که هیچ زمانی درباره آن حرف زده نمی‌شود ولی پولی که به نام پرستاران گرفته می‌شود و نهایتا مشخص نیست که به پرستاران برسد یا نرسد، کلی بر روی آن مانور می‌دهند.

به نظر شما دلیل اصلی این اتفاقی چیست؟
به نظرم دلیل اصلی تعارض منافع است؛ به هر صورت دنیا به سمت رفته که مشکل تعارض منافع خود را حل کند. یعنی در کشورهای توسعه یافته امکان ندارد در یک سمت مدیریتی یک فردی قرار بگیرد که خودش ذینفع تصمیمی ‌که می‌گیرد باشد، این رقم در خوشبینانه‌ترین حالت برای تهیه دارو، بنا، تجهیزات پزشکی و جیب پزشکان رفته است. چرا؟ به این دلیل که سیستم بهداشت و درمان ما پزشک سالار است و این آقایان به عنوان تصمیم‌گیرنده، تصمیم‌ساز، سیاستگذار، قانون‌گذار، ناظر در تمام لایه‌های حاکمیتی حضور دارند و تصمیمات‌شان به نفع گروه¬های خاص یا خودشان است که این شکل کار در هیچ کجا دیده نمی‌شود. همین الان اگر سر به خیلی از بیمارستان سر بزنیم می‌بینیم که رئیس دانشگاه‌ صبح در وقت اداری در بیمارستان خصوصی خود بیمار ویزیت، عمل یا آنژیو می‌کند! مگر چنین چیزی شدنی است مگر دانشگاه تعطیل است که رئیس آن در اتاق جراحی حاضر شود! نظارت بر بخش خصوصی به عهده معاون درمان دانشگاه‌ها است ولی زماینکه خودشان سها‌م‌دار بخش خصوصی هستند چطور قرار است که نظارت داشته باشند؟ وقتی همه اینها در کنار هم قرار دارند فساد اجتناب‌ناپذیر است. یعنی وقتی که از رئیس بیمارستان و دانشگاه گرفته تا معاونان آنها که پزشک، هیات علمی و جراح خوبی هستند در مسند مدیریت قرار می‌گیرند که نیازمند علم خود است. در بسیاری از کشورها از جمله آمریکا بیش از ۹۰ درصد مدیریت بیمارستان‌ها در دست افراد غیرپزشک قرار دارد و ۱۰ درصد باقی مانده هم پزشکی را کنار گذاشته‌اند یعنی در تصمیم‌گیری‌ها ذینفع نیستند، اما در اینجا این شکلی نیست و به هر شکلی که از تصمیم خود منفعتی می‌برد، تضاد و تعارض منافع ایجاد می‌شود و متاسفانه این گروه «تمامیت خواه» آنچنان بر سیستم بهداشت و درمان چنبره زده‌اند که نمی‌گذارند یک قطره هم از دستشان بچکد! ۱۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان مبلغ کمی نیست. نیروی انسانی ما یک دوم نرم جهانی است و با این مبلغ می‌توانیم ۱۰ هزار پرستار استخدام کنیم ولی این کار را نکرده و مثلا ۴۰ هزار تخت وارد کرده‌اند چون این بخش پولساز است!

گفتگو: محمد سیاح