خوزستان چگونه زیر آب رفت ؟

چگونه خوزستان با وجود ۱۰ سد مخزنی بزرگ با گنجایش ۲۳.۵ میلیارد مترمکعب آب و ۵ رودخانه دائمی در مقابل سیل‌های بهاری تسلیم شد و بخش وسیعی از خوزستان درگیر سیل‌ بهاری شد؟
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اهواز، از آبان‌ماه 97 خبرهایی نسبت به پیش‌بینی باران‌های سیل‌آسا در بهار 98 در خوزستان منتشر شد.
رضا اردکانیان وزیر نیرو در اسفند 97 در گفت‌گو با خبرگزاری تسنیم به صراحت از احتمال وقوع سیل‌های بهاری در خوزستان خبر داد و گفت: از این زمان باقی مانده استفاده خواهیم کرد تا حداکثر میزان آب را از رود کرخه عبور دهیم تا حقابه تالاب را نیز فراهم کنیم.
وی افزود: با محاسباتی که داریم در تلاش هستیم تا ضمن اینکه حداکثر بهربرداری را از این آب داشته باشیم، جوری عمل کنیم که پایداری سد مورد مخاطره قرار نگیرد و تلاش خواهیم کرد در صورت بروز سیلاب حداقل خسارت به مزارع مردم وارد نشود.
اردکانیان ضمن هشدار نسبت به سیل احتمالی تصریح کرد: اگر اکنون کوچکترین سستی از خود نشان دهیم ممکن است شرایط به جایی برسد که به همان میزانی که ورودی آب در پشت سد داشته باشیم خروجی داشته باشیم که آن وقت سیلاب وسیعی رخ خواهد داد.
در همان هفته نخست فروردین ماه و در پی بارش‌های بهاری، بخش گسترده‌ای از مناطق ایران درگیرسیلاب شدند، که خوزستان به خاطر موقعیتی که دارد میزبان حجم کثیری از این سیلاب‌ها شد.
شرایط به گونه‌ای پیش رفت که در پایان هفته دوم بهار 98، پیش‌بینی وزیر نیرو به واقعیت پیوست و میزان دبی ورودی و خروجی سدهای خوزستان در چند مرتبه یکسان شد و نه تنها مزارع مردم بلکه تعداد زیادی از مناطق مسکونی و روستاها کاملا به زیر آب رفتند.
وضعیت بارندگی در سال آبی 97-98
آمارهای منتشر شده از میزان بارندگی در سال آبی 97 – 98 از پایان خشکسالی در ایران حکایت می‌کند. فقط در 10 روز نخست فروردین حدود 80 میلیارد مترمکعب بارندگی رخ داد.
وزیر نیرو در گفتگو با شبکه خبر، به صورت مبسوط درباره میزان بارش‌ها در سال آبی جاری سخن گفت و بیان کرد: کشور ما پس از حدود نیم قرن خشکسالی، امسال ترآبی نسبی را تجربه کرده است.
اردکانیان با بیان اینکه بارش‌های امسال در 48 سال اخیر بی سابقه بوده است، افزود: روند خشک سالی در کشور از حدود 50 سال گذشته رو به افزایش بود، بطوری که سال آبی 97-96 به عنوان خشک‌ترین سال در 50 سال اخیر ثبت شد.
وزیر نیرو گفت: از آغاز سال آبی جاری، یعنی از مهر 97 تاکنون میزان بارندگی‌ها تقریبا به اندازه متوسط بارندگی‌های سالانه در 50 سال اخیر بوده است.
اردکانیان این افزایش بارش را نسبت به متوسط 50 سال قبل 30 درصد عنوان کرد و افزود: بارندگی‌های امسال نسبت به سال قبل 145 درصد افزایش داشته است.
وزیر نیرو در بخش دیگری از سخنانش در برنامه تلوزیونی تیتر امشب به وضعیت سد‌های کشور در پایان زمستان 97 پرداخت و گفت: سد‌های کشور در مجموع حدود 50 میلیارد متر مکعب گنجایش دارند که از سال آبی جاری، یعنی از مهرماه 97 تاکنون 35 میلیارد متر مکعب از ظرفیت کلی آن‌ها پر شده است.
اردکانیان با بیان اینکه این رقم در سال قبل 12 میلیارد مکعب بود به سهم بالای استان خوزستان در ذخیره سازی منابع آبی کشور اشاره کرد و افزود: از 23 میلیارد متر مکعب افزایش ذخایر آبی پشت سد‌ها که در سال آبی جاری ثبت شده است، حدود 18 میلیارد متر مکعب، سهم استان خوزستان بوده است.
وی درباره بارش‌های هفته دوم بهار، گفت: با فعالیت این سامانه بارشی در مدت 5 روز، یعنی از 11 تا 16 فروردین ماه حدود 3 میلیارد مترمکعب آب وارد سد‌های استان خوزستان می‌شود، اما سد‌ها گنجایش ذخیره سازی همه این آب‌ها را ندارند و بخشی از آن باید رها سازی شود.
وزیر نیرو افزود: سد‌های خوزستان توانایی نگه داشت یک میلیاد و 200 میلیون متر مکعب آب بارش‌های آتی را دارند، اما مابقی آب‌های ورودی باید تخلیه شود.
اردکانیان گفت: بر اساس محاسبات و پیش بینی‌ها حدود یک میلیارد و 800 میلیون متر مکعب از آبی‌های ورودی در هفته آینده باید رهاسازی شود که این امر به معنی جاری شدن حجم بالایی از آب در زمین‌های پائین دست سدهاست.
اعلام وضعیت فوق‌العاده در استان خوزستان
بر این اساس خوزستان به عنوان بزرگترین میزبان حجم بالایی از سیلاب‌ها در شرایط ویژه‌ای قرار گرفت. بدین منظور از شنبه 10 فروردین 98 در استان خوزستان وضعیت فوق العاده اعلام شد.
استاندار خوزستان گفت: وزیر کشور با اعلام وضعیت فوق‌العاده در استان خوزستان موافقت کرد و با توجه به آورد آب و خروجی سدها نیاز است بیش از 36 روستا در حوزه دز و 20 روستا در حوضه کرخه تخلیه شوند.
وی افزود: تمامی دستگاه‌ها همراه با کارکنان و مسؤولین واحدهایی که نیاز است باید در صحنه حضور داشته باشند و آماده خدمت‌رسانی و مدیریت در شرایط فعلی استان خوزستان باشند.
استاندار خوزستان با اشاره به مخالفت برخی روستاها برای تخلیه، عنوان کرد: تاکنون 14 روستا در خوزستان تخلیه شده است که با توجه به آورد آب و خروجی سدها نیاز است بیش از 36 روستا در حوزه دز و 20 روستا در حوضه کرخه تخلیه شوند.
که تا 18 فروردین این تعداد افزایش چشم‌گیری پیدا کرد و حکم تخلیه 2 شهرستان، 12 شهر و 110 روستای خوزستان صادر شد. و این یعنی درگیر شدن مستقیم قریب نیم میلیون خوزستان با سیل.
تا 16 فروردین هلال احمر استان خوزستان اعلام کرد که به 7 هزار و 517 خانوار شامل 40 هزار و 57 نفر در سیلاب امدادرسانی کرد. این غیر از خسارت‌های گسترده به مزارع و اراضی کشاورزی و احشام و منازل این مردم وارد شد.
در این دوره تمامی نیروهای امدادی، عملیاتی و خدماتی زیر نظر ستاد مدیریت بحران در حالت آماده باش قرار گرفتند و نیروهای مسلح اعم از ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سیستم امنیتی، نیروی انتظامی و دستگاه‌های اجرایی استان، با همراهی گروه‌های مختلف مردمی، جهادی و بسیجی برای مقابله با سیلاب‌ها وارد عمل شدند.
سیلاب‌هایی که همچنان ادامه دارند
هرچند که با توجه به سیر نزولی دبی ورودی آب در سدهای دز و کرخه، از وضعیت بحرانی سیل در خوزستان کاسته خواهد شد اما بعید است به زودی سایه تهدید از خوزستان برداشته شود.
هفته گذشته رضا اردکانیان وزیر نیرو از احتمال سیلاب‌های مجدد در اردیبهشت و خرداد سخن گفت. او گفت: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در ماههای آینده رواناب‌های شدید و بیش از ظرفیت سدها در خوزستان خواهیم داشت.
وی ادامه داد: این رواناب‌ها که به سمت تالاب‌ها جاری می‌شود، تبخیر شده و یا به مصرف می‌رسد و یا سهمی از آن به دریا و تالاب مرزی وارد می‌شود.
وی افزود: بخش مهمی از رواناب‌های آینده ناشی از برف‌های وسیعی است که در بالادست باریده و در ماه‌های آتی با افزایش دما آب خواهد شد.
وزیر نیرو با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال آبی جاری در حدود 80 درصد رواناب بیش از متوسط درازمدت در خوزستان داشته باشیم گفت: اطمینان خاطر می‌دهم که بحث پایداری سدها به دلیل دقت بالا در مطالعات و طراحی سدها و پیش‌بینی سیلاب با دوره‌های بلندمدت، هیچ‌گونه جای نگرانی ندارد.
با توجه به این اظهارات به نظر می‌رسد که طی هفته آتی با کاهش میزان بارندگی و رهاسازی مقداری از آب سدهای دز و کرخه شیب سیلاب‌ها سیر نزولی به خود بگیرند لیکن نمی‌توان انتظار داشت طی چند ماه آینده شرایط پایداری را تجربه کنیم و احتمالا تا پایان تابستان دبی رودخانه‌های استان حداکثری باقی بماند تا سدهای استان برای سال آبی 98 - 99 خود را آماده کنند.