کویر لوت سرمایه دوم ما بعد از نفت است

آلفونس گابریل، جغرافیدان و محقق اتریشی، 75 سال پیش از کویر لوت گذشت و درباره‌اش نوشت «کویر لوت، کسی را که یکبار دچار افسونش شود، دیگر رها نخواهد کرد» و حالا من فکر می‌کنم این زیباترین اسارت دنیاست. وقتی زلف دلت به گیسوهای طلایی کویر گره بخورد، معنای رهایی و اسارت در آن واحد را درک خواهی کرد.
رها شدن در آغوش باد وقتی نمی‌دانی اینجا که ایستاده‌ای آخر دنیاست یا اول دنیا! هر چه هست افسون کویر مسحورت می‌کند و راهی جز دل دادن برایت باقی نمی‌گذارد و اما لوت زیبا را باید فقط در سکوت دید و در سکوت رهایش کرد. این زیبای عریان، نخستین اثر طبیعی ایران است که چندی پیش در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. البته ایرانی‌ها «دشت لوت» هم صدایش می‌کنند. تضاد عجیبی است. «دشت» معنی خاص خود را دارد یعنی سرزمینی پست و هموار که از آبرفت رودها به وجود آمده و به دریا یا دریاچه ختم می‌شود.
لوت، به معنای برهنه و عریان است و این زیباترین توصیف لوت است چون همینجاست که روحت عریان می‌شود‌ از تمام تعلقات و پر می‌شود از رهایی.
کویر لوت سرچشمه تمام رهایی‌ها، نخستین اثر طبیعی ایران و بیست و یکمین اثر جهانی کشورمان سرانجام با پیگیری‌های فراوان از سوی کمیته جهانی یونسکو به ثبت رسید و در کانون توجه جهانیان قرار گرفت. این اتفاق فرخنده پس از «ثبت جهانی قنات‌های ایرانی» رخ داد و نام پرشکوه ایران را بار دیگر در جهان پرآوازه کرد.
می‌گویند گرم‌ترین نقطه دنیا در کویر لوت است. بالاترین دمایی که تاکنون در این منطقه ثبت شده است مربوط به سال 2005 است که دمای 7/70 درجه سانتی‌گراد در این منطقه ثبت شده. برای آشنایی بیشتر با کویر زیبای لوت گفت‌وگویی با دکتر اسماعیل کهرم، مشاور رئیس سازمان محیط‌‌زیست کشور انجام دادیم.

کویر نعمت بی‌بدیل خدا در ایران
علاقه دکتر اسماعیل کهرم به طبیعت ایران و محیط‌زیست کشورمان بر هیچ کس پوشیده نیست. وقتی از کویر حرف می‌زند، حس می‌کنم که با ذرات آن چنان همفاز شده که گویی خود کویر لب به سخن گشوده و خودش را توصیف می‌کند. وقتی از لوت حرف می‌زند تمام وجودش از گرمای حیرت‌آور کویرگرام می‌شود. او کویر را اینگونه برایم توصیف می‌کند... :
کویرها نعمت‌های بی‌بدیل خداوند در ایران هستند اما با کمال تاسف مردم ما کویر را با بیابان اشتباه می‌گیرند. در حالی که کویر ساخته دست انسان نیست. کویر هدیه طبیعت است که یکی دو میلیارد سال پس از تولد زمین به وجود آمده و خوشبختانه کشور ما هم این شانس را داشته که چندین کویر را در قلب گرمش جای دهد.

و اما بیابان...
بیابا‌ن‌ها را ما انسان‌ها ایجاد کرده‌ایم. با ندانم کاری و خودخواهی خودمان. ما درختان و درختچه‌ها را از بین برده‌ایم تا با ساخت و سازهای غیراصولی برای خودمان، رفاه و آسایش بیشتری طلب کنیم و همین عامل باعث بیابان‌زایی و از بین رفتن طبیعت شده است.
این تفاوت کویر و بیابان است.
کویر‌های ایران
کشور عزیز ما ایران دارای چند کویر بی نظیر است.
*کویر خارتولان در شمال غرب و نزدیک شاهرود
*کویر مرکزی حوالی ورامین و گرمسار
*کویر نمک و لوت در شرق ایران

تنوع گیاهی در کویر ایران بیشتر از شمال ایران
کویرهای ما میلیون‌ها هکتار زمین به ظاهر عریان را به خود اختصاص داده‌اند در حالی که تعجب خواهید کرد اگر بشنوید که گونه‌های گیاهی و جانوری بسیار متنوعی در کویرهای ما زندگی می‌کنند و حیات، در کویر عریان جریان دارد.
جانورانی مانند یوزپلنگ، گوره‌خر، روباه شنی، گربه شنی، و بیش از 92 گونه خزنده محصول کویر هستند و حیرت‌آورتر این است که تنوع گیاهی در کویرهای ما بیشتر از شمال ایران است.
چون کم‌آبی کویر باعث به وجود آمدن گونه‌های مختلف گیاهی شده به این صورت که هر کدام از گیاهان عکس‌العمل متفاوتی نسبت به کم‌آبی نشان داده‌اند و در نتیجه همین عامل باعث ایجاد تنوع، در گیاهان کویر شده است.

گرم‌ترین جای جهان
به گفته دکتر کهرم کویر لوت کویری است که به لحاظ وسعت بزرگترین کویر ایران است، به لحاظ میراث معنوی و طبیعی هم یکی از سرمایه‌های بزرگ مملکت ماست. کلوت‌های کویر لوت که من آنها را قصر دیوها نام گذاشته‌ام حیرت‌انگیزترین قسمت کویر لوت هستند که حاصل فرسایش آب و باد هستند.
گاهی پیش می‌آید که نقاطی از کویر لوت به گرم‌ترین نقطه جهان تبدیل می‌شود «گندم بریان» همان جایی است که به گفته ناسا (سازمان هوا فضای آمریکا) بعضی سال‌ها تبدیل به گرم‌ترین جای جهان می‌شود. با این حال نکته جالب این است که در همین نقطه در دمای بالای 67 درجه سانتی‌‌گراد قله‌هایی وجود دارد که همیشه برف‌گیر است و در تمام طول سال روی آن برف ممتد وجود دارد و این اعجاز با شکوه‌ کویر لوت است.

کویر لوت سرمایه ماست
دکتر کهرم به «مردم‌سالاری» می‌گوید: ثبت جهانی کویر لوت به ما گوشزد می‌کند که «آی ایرانی‌ها، این روزها، دنیا برای یک لحظه دیدن کویر لوت اشتیاق نشان می‌دهد، شماها به داشتنش افتخار کنید و قدرش را بدانید. کویر لوت سرمایه شماست». کویر بی‌نظیر لوت واقعا سرمایه ماست چراکه اگر روزی نفت ما تمام شود، برای حفظ پایه‌های اقتصادی مملکتمان به منابع توریستی نیازمندیم و کویر لوت منبع ارزشمندی است که می‌تواند پای توریست‌های خارجی را به ایران باز کند و دنیا قدر لوت را می‌داند کاش، همه قدر آن را بدانیم.

اینجا زندگی جریان دارد
نام لوت را که بر این کویر زیبا گذاشتند، ذهن را به یک سو برد... عریان! لوت یعنی عریان و خیلی‌ها تصور می‌کنند که در این لوت عریان زندگی جریان ندارد.

در لوت زندگی جریان دارد
در حالی که کویر لوت سرشار از زندگی است، حیواناتی که در کویر لوت زندگی می‌کنند بی‌نظیر و تکرار نشدنی هستند. حیواناتی مانند شاه روباه، بزمجه، گربه شنی و... چنان به زیستگاهشان خو گرفته‌اند که جایی دیگر غیر از لوت زندگیشان ممکن نیست. آنها از شر گرمای لوت به زیر خاک پناه می‌برند و گردشگران، ندانسته با موتورسیکلت روی سرشان می‌دوند و حیوانات را زیر زمین از بین می‌برند. بنابراین در طرح گردشگری کویر لوت باید دقت‌های لازم انجام شود تا جانوران و گیاهان این منطقه دچار آسیب نشوند. به قول سعدی عزیز:
خاک مشرق شنیده‌ام که کنند
به چهل سال کاسه‌ای چینی
صد بروزی کنند در مرودشت
لاجرم قیمتش همی بینی
شیخ اجل در این شعر می‌فرماید که برای ساختن یک کاسه چینی مرغی با ارزش چهل سال زمان لازم است.
اما روزانه صد کاسه چینی در مرودشت درست می‌کنند به همین دلیل قیمت کاسه‌های مرودشت نازل است و کاسه چینی مرغی گرانبها و با ارزش است.

کویر لوت هدیه زمین است برای ما
لذا طبق فرموده سعدی بزرگوار کویر لوت، هدیه زمین است و ساخته دست بشر نیست و این هدیه ارزشمند از آغوش امن زمین به ما داده شده و ما باید از این چشم‌روشنی زیبا و دلفریب مانند جان نگهداری کنیم تا آیندگان ما هم به داشتن این موهبت جهانی بر خود ببالند و نام بلند ایران پرآوازه‌تر از گذشته در ذهن‌ جهانیان متجلی شود.

کلوت‌های لوت جاذبه‌های بی‌نظیر کویر
کویر لوت برایمان باارزش‌تر خواهد شد اگر بدانیم که کلوت‌های لوت در دورانی که این منطقه زیر دریا بوده به وجود آمده‌اند. با بیرون آمدن کلوت‌ها از زیر دریا و فرسایش آنها بر اثر بادها، آنها تغییر شکل داده و از دور که نگاهشان کنی شبیه شهری مخروبه یا همان قصر اشباح هستند که خودم اسمشان را گذاشته‌ام. این کلوت‌ها به عنوان پدیده‌ای بی‌نظیر در دنیا شناخته می‌شوند. به نظر من بر هر ایرانی واجب است یک بار هم که شده از جاذبه‌های لوت دیدن کند تا قدرت خداوند را در قلب تپنده ایران از نزدیک ببیند و به ایرانی بودن خود افتخار کند. با تمام این حرف‌ها ما باید تلاش کنیم که توریست‌های خارجی برای دیدن جاذبه‌های کویر وارد ایران شوند و صنعت توریسم ما پررونق‌تر شود.

جذب توریست خارجی هنر ماست
همه جای دنیا جاذب و دافع توریست‌ها، دولت‌ها هستند و دولت‌ها با تعیین سیاست‌های خاص گردشگری می‌توانند صنعت توریسم کشورشان را گسترش دهند یا صنعت توریسم را دچار افول کنند. ما در کشورمان هم در مورد صنعت توریسم دچار افت و خیزهایی بوده‌ایم. مثلا در دوره آقای احمدی‌نژاد گردشگری کشور ما دچار ضعف فراوان شده بود و آمار توریست‌های ورودی به کشور با کاهش چشمگیری مواجه شده بود. در حال حاضر این مشکل کمی برطرف شده و گردشگری ما سیر صعودی به خود گرفته با این وجود زیرساخت‌های جذب توریست‌ خارجی باید در کشورمان اصلاح شود تا توریست‌های خارجی در کشورمان احساس امنیت داشته باشند. هر توریستی که می‌آید خودش می‌تواند به عنوان یک رسانه تبلیغاتی عمل کند و باعث جذب یا عدم جذب سایر توریست‌ها شود. بنابراین ما باید در مورد جذب توریست‌ خارجی تلاش بیشتری داشته باشیم. چراکه جذب توریست خارجی هنر ماست.
گزارش : مرجان حاجی حسنی