کشف کوه طلا در سیستان‌وبلوچستان؛ از شایعه تا واقعیت

 "کشف کوه طلا در سیستان‌وبلوچستان با بیش از ۱۰ میلیون تن طلا. سهم هر ایرانی ۱۲۵ کیلوگرم طلا. با محاسبه‌ی هر گرم طلا ۲۰۰ هزار تومان، سهم هر ایرانی ۲۵ میلیارد تومان. لطفا نشر دهید. اجازه ندهیم حق ملت را بخورند". این خبر چندی است که در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌چرخد. اما آیا این خبر واقعیت دارد؟
به گزارش «مردم‌سالاری‌ آنلاین»، دی‌ماه ۱۳۹۴ بود که خبرنگار خبرگزاری صداوسیما در زاهدان گزارشی از «دو معدن شناسایی‌شده‌ با مجموع ۱۰ میلیون تن طلا» در سیستان‌وبلوچستان تهیه کرد. در این گزارش همچنین از زبان شهرکی، معاون معدن و اکتشاف سازمان صنعت و معدن و تجارت این استان، گفته شد که میزان صرفه‌ی اقتصادی در استخراج طلا نیم گرم در تن است که این مقدار در سیستان‌وبلوچستان به بیش از یک گرم در تن می‌رسد.
همچنین، در این گزارشِ تصویری، از فراز بالگرد، کوهی از طلا به بینندگان نشان داده می‌شود، و همچنین کسانی را که ابزار به دست در پی به دست آوردن طلا زمین را می‌کنند و سنگهای به دست آمده را بر میزِ لرزان می‌ریزند.
چند ماه بعد (خرداد ۹۵)، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت این استان، نادر میرشکار، در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به اینکه کار مطالعاتی معدن کوه طلا در بزمان، در حوزه‌ی ایرانشهر، به پایان رسیده است، ذخایر معدن کوه طلای بزمان را بیش از ۱۰ میلیون تن اعلام کرد و افزود که  عیار معادن طلای دنیا نیم‌گرم در تن است  و این معدن طلای بزمان، برخلاف معادن طلای دنیا، از عیار بالایی برخوردار است. میرشکار همچنین گفته بود که با ایجاد زیرساختهای لازم و برنده شدن یک کنسرسیوم و شرکت داخلی به زودی کار اکتشافات در معدن کوه طلای بزمان ایرانشهر آغاز می‌شود.
تا اینجا دیده می‌شود که داده‌های این گزارش با آنچه در شبکه‌های مجازی داغ شده است به ظاهر همخوانی دارد.
 
واقعیت ماجرای معدن طلا چیست؟
بیایید اندکی محاسبه‌ی ریاضی در کار آوریم. همان‌گونه که از گزارش پیدا است، برای به دست آوردن یک گرم طلای سیستان‌وبلوچستان باید یک تن خاک یا سنگ طلا وجود داشته باشد؛ یعنی یک میلیون برابر. برای به دست آوردن ۱۰ میلیون تن طلا باید ۱۰ میلیون میلیون تن خاک یا سنگ داشته باشیم. اگر هر تن خاک یا سنگ نیم مترمکعب حجم داشته باشد و مساحت معدن نیز ۱۰۰ کیلومتر مربع (۱۰ کیلومتر در ۱۰ کیلومتر) باشد باید تا ژرفای ۵۰ کیلومتری را حفاری کنیم؛ یعنی حدود ۹ برابر بلندای کوه دماوند! حال آنکه ژرفای پوسته‌ی زمین دست کم ۱۰ کیلومتر است!
از سوی دیگر، به میزان کل طلای جهان بنگریم. برپایه‌ی آمار «انجمن جهانی زر» (World Gold Council) کل طلای استخراج شده‌ی تاریخ تا پایان سال ۲۰۱۷، در بیشترین برآورد، تنها ۱۹۰ هزار و ۴۰ تن است؛ یعنی حدود یک پنجاهم کوه طلای ادعاشده در سیستان‌وبلوچستان!
به هر روی، اصل خبر واقعی است، ولی سوءتفاهمی در کار است؛ چون روشن است که منظور از ۱۰ میلیون تن نه ۱۰ میلیون تن طلا که ۱۰ میلیون تن سنگ طلا بوده که با میزان استخراج یک گرم در هر تن در کل تنها ۱۰ تن طلا به دست می‌آید.