از اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده تا افزایش 127 درصدی قیمت بنزین

جراحی بزرگ اقتصادی در عربستان سعودی و امارات متحده عربی با آغاز به کار اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده 5 درصدی و افزایش قیمت بنزین آغاز شد. عربستان سعودی سال 2018 را با افزایش 127 درصدی قیمت بنزین آغاز کرد و در ادامه نیز با فروش 5 درصد از سهام شرکت نفت این کشور، بزرگ‌ترین بخش از جراحی اقتصادی محمدبن‌سلمان، یعنی خصوصی‌سازی گسترده شرکت‌های دولتی، انجام خواهد شد. قیمت بنزین نیز در عربستان و امارات افزایش یافته و میزان افزایش قیمت‌ها در عربستان تا 127 درصد بوده است!
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، عربستان سعودی و امارات متحده عربی از آغاز سال 2018، پیاده‌سازی نظام اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده را آغاز کردند. شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس پیش‌تر در سال 2016 تصمیم گرفته بودند که به دنیای بدون مالیات در کشورهایشان خاتمه دهند و اخذ مالیات را آغاز کنند. 4 کشور بحرین، قطر، کویت و عمان اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده را از سال 2019، آغاز خواهند کرد.
از اواسط سال 2017 عربستان سعودی و امارات، مالیات 100 درصدی بر دخانیات و نوشابه‌های انرژی‌زا وضع کردند. برخی از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس اخذ مالیات بر شرکت‌ها را نیز آغاز کرده‌اند. عربستان اخذ عوارض شهرداری را پیش از این آغاز کرده و از افراد خارجی مقیم این کشور که عمدتاً در اقتصاد عربستان مشغول به کار هستند، عوارض اقامت دریافت می‌کند.
کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس پیش از این معروف بودند که بدون اخذ مالیات یک سیستم رفاه اجتماعی قدرتمند ایجاد کرده‌اند. اما با سقوط قیمت نفت در سال 2014 و کسری عظیم بودجه، زمینه‌های رنگ باختن این شهرت فراهم شد. عربستان برای جبران کسری بودجه در 4 سال گذشته مجبور شد که 250 میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را مصرف کند و ذخایر ارزی این کشور از 737 میلیارد دلار به پایین‌تر از 490 میلیارد دلار رسید. این کشور همچنین 100 میلیارد دلار از بازارهای داخلی و خارجی قرض گرفت تا بتواند کاهش درآمدهای ناشی از سقوط قیمت نفت را تاب بیاورد.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان که در ایران بیشتر به دلیل سیاست خارجی تهاجمی و ایران‌ستیزانه‌اش مشهور است، برنامه بلندپروازنه‌ای در حوزه اقتصاد پیش گرفته و قصد دارد تا سال 2030 وابستگی اقتصاد عربستان به نفت را از بین ببرد. این برنامه ممکن است چنان ریاضت اقتصادی رادیکالی را به همراه داشته باشد که با مخالفت گسترده مردم در این کشور روبرو شود. اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده، بزرگ‌ترین بخش از برنامه مالیاتی محمد بن سلمان است. وی امیدوار است که مالیات بر ارزش افزوده برای دولت سعودی در سال جاری درآمد 20 میلیارد دلاری به همراه داشته باشد.
بخش بزرگ‌تر برنامه اقتصادی ولیعهد سعودی، خصوصی‌سازی شرکت نفت عربستان سعودی (آرامکو) است. این شرکت بزرگ‌ترین تولیدکننده در جهان است و انتظار می‌رود که 5 درصد از سهام آن در سال 2018 در بازارهای بورس خارجی (احتمالاً نیویورک یا لندن) عرضه شود. دولت سعودی انتظار دارد با فروش 5 درصدی سهام آرامکو در مرحله نخست، 100 میلیارد دلار درآمد کسب کند. احتمالاً ارزش آرامکو بیش از 2 تریلیون دلار خواهد بود و اگر کل سهام این شرکت در بازارهای بورس عرضه شود، به بزرگ‌ترین شرکت بورسی دنیا تبدیل خواهد شد.
سال 2018 در عربستان سعودی و امارات متحده عربی تنها با اخذ مالیات بر ارزش افزوده آغاز نشده است! جراحی‌های اقتصادی محمد بن سلمان ابعاد گسترده‌تری داشته است: قیمت بنزین از نخستین روز سال نو میلادی در این کشور بین 83 تا 127 درصد افزایش یافته است. قیمت بنزین با گرید بالای انرژی در عربستان از لیتری 24 سنت به لیتری 54 سنت رسیده و 127 درصد رشد داشته است. قیمت بنزین با گرید پایین نیز از لیتری 20 سنت به لیتری 36.5 سنت رسیده و 83 درصد رشد داشته است. عربستان سعودی قیمت برق را نیز بالا برده است و حالا مبالغ بالاتری در قبض‌های برق خانوارهای این کشور ثبت خواهد شد. این کشور برای کاهش اثرات برنامه‌های ریاضت اقتصادی، برنامه پرداخت یارانه نقدی به خانوارهای نیازمند را آغاز کرده و از کسانی که به این یارانه‌ها نیاز دارند درخواست کرده تا ثبت‌نام کنند. البته این یارانه‌ها تنها پس از ارزیابی دولت سعودی از وضعیت اقتصادی خانوارهایی که ثبت‌نام کرده‌اند و تنها به متقاضیانی که شرایط لازم را دارند، پرداخت خواهد شد و بر خلاف ایران به تمام شهروندان پرداخت نمی‌شود.
مردم عربستان و امارات تاکنون از پرداخت هرگونه مالیات معاف بودند و قرارداد اجتماعی در این کشورها از این قرار بود که از رفاه اجتماعی برخوردار بودند اما در عوض از حق مشارکت سیاسی برخوردار نبودند. ممکن است جراحی‌های اقتصادی خصوصاً در عربستان سعودی، این قرارداد اجتماعی که از دهه‌ها پیش در عربستان وجود دارد را بر هم بزند و جامعه عربستان را به تدریج به سمت بی‌ثباتی پیش ببرد. به همین ترتیب احتمالاً خصوصی‌سازی آرامکو نیز که به معنای کاهش قدرت دولت سعودی و ورود بازیگران جدید به اقتصاد این کشور است، تبعاتی جدی در پی خواهد داشت که به مرور زمان خود را نشان خواهد داد.