مردم سالاری آنلاين - تهدید شهر زنجان با ریزگردهای سرب و روی

با وجود اینکه مواد معدنی برای بقای بشر ضروری هستند، ‌ولی تهدید های ناشی از اثرات منفی استخراج اثرات مثبت آن را کمرنگ میکند.

با وجود اینکه مواد معدنی برای بقای بشر ضروری هستند، ‌ولی تهدید های ناشی از اثرات منفی استخراج اثرات مثبت آن را کمرنگ میکند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، در دنیای مدرن امروزی تکنولوژی بدون توسعه ی صنایع و معادن در حد شعار باقی میماند و لیکن حلقه ی مفقوده ای که باعث میشود تا خسارات این توسعه های خود محور به انسان باز گردد "توسعه ی پایدار" است. مفهومی که عملا برای هرگونه توسعه ای، ‌راهکاری صحیح،‌ منطقی و عملی ارائه میدهد تا هم از معادن بهره برداری در حد توانِ محیط زیست انجام شود و هم محیط زیست و به تبع آن انسان آسیبی نبیند.
جانمایی صحیح برای هر صنعت و بهره برداری از معدن به عنوان کلیدی ترین اهرمِ توسعه ی پایدار است و این مهم جز با مطالعات پایه و ارزیابی مکانی که برای احداث صنایع در نظر گرفته شده ممکن نیست. علاوه بر جانمایی صحیح خودِ صنایع ، باید موضوع پسماند این صنایع و معادن را نیز در نظر گرفت و راهکارهایی برای دفع و امحای آن ها اندیشید.
دو فلزی که از معدن زنجان استخراج میشود دارای کاربردهای بسیای در صنایع هستند از جمله : فلز روی عموما در آبکاری فلزات و همچنین ساخت آلیاژهای مختلف ،‌داروسازی ،‌ریخته گری تحت فشار با روی ، گالوانیزه کردن فولاد بکار میرود ، و ‌فلز سرب نیز در سازه های ساختمانی، ‌لعاب سرامیک و لوله های انتقال دهنده ی آب و موارد بسیار زیاد دیگری به کار میرود.
برخی از معادن ایران از جمله معدن سرب و روی زنجان با مشکلات زیست محیطی عدیده ای از جمله مشکل دپوی پسماند روبرو هستند. به گفته ی معاون محیط زیست استان زنجان در خصوص دپوی 5 میلیون تن پسماند "روی": "این حجم از کیک ها که حاوی فلزات سنگین هستند، ‌خطر آلودگی آب و هوا را در پی دارند. جهت باد غالب زنجان به ویژه در فصل بهار جنوب غربی و درست به سمت شهر است که این وضعیت خطر انتشار آلودگی های پسماند های " روی " را بیشتر میکند ."
این معضل دارای سه جنبه ی خطرناک برای اثر فلزات سنگین بر مردم و زیستبوم است: 1 – در مورد اول خطر هجوم ریزگردهای سرب و روی به مناطق مسکونی شهر از طریق جابجایی هوا وجود دارد که به دلیل اینکه غلظت آنها زیاد است اثرات زیانبار آنها نیز حاد بوده و فقط محدود به اطراف منابع آلاینده نیز میباشد. 2- در مورد دوم سرب و روی در هوا پخش شده، ‌گسترش یافته و رقیق میشوند و در اثر به خودگیری ،‌انحلال ، ‌به هم پیوستگی ، ‌تغییرات فیزیکی و همچنین در اثر واکنش با یکدیگر یا با محیط،‌ تغییرات شیمیایی یا فیزیکی در آنها بوجود میآید. این حالت منجر به ورود این فلزات سنگین به خاک و آب میشود. 3- در مورد سوم نیز آلاینده های هوا به سوی زمین بازمیگردند و بر روی اشیا، ‌اجسام و ساختمان ها تثبیت میشوند. در این وضعیت نیز این مواد اثرات نامطلوب خود را به جای گذاشته و باعث از بین رفتن بافت گیاهان و... میشوند. در مورد اولین جنبه ی خطرناک دپوی این پسماندها بنظر میرسد که مردم شهر با مشکلی جدی رو به رو هستند زیرا،‌ آلودگی هوا به این گونه فلزات و استنشاق و ته نشین شدن آنها در ریه ساکنان شهر سلامت افراد را به طور جدی در معرض خطر قرار میدهد .
در صورت ورود آلاینده ی "روی" به بدن مسمومیت های حاد رخ میدهد و در صورت ورود آلاینده ی سرب نیز، ‌منجر به ناهنجاری های عصبی کودکان ،‌ سرطان ، ‌کاهش وزن،‌ کند ذهنی، اختلال یادگیری، ‌تغییر شکل گلبول های قرمز، ‌چروک کلیه ، ‌اختلالات کروموزومی و ژنتیکی خواهد شد .
با توجه به تبعات جبران ناپذیری که این آلاینده ها بر روی جوامع انسانی بر جای میگذارند ،‌ مردم زنجان در معرض خطری جدی قرار دارند علاوه بر اینکه پسماندها در جهت باد غالب منطقه دپو شده اند . حتی بعد از حذف پسماند از این منطقه ،‌ باید راهکاری برای حذف فلزات سنگین از خاک منطقه ارائه کرد که البته اصلاح خاک، پروژه ای زمان بر و گران است .
به طور کلی در راستای حفاظت از محیط زیست در معادن راهکارهای زیر بسیار اهمیت دارند :

وزارت صنعت، معدن و تجارت که عهده دار و مسئول پیشبرد سیاست ها و برنامه ریزی های دولت در بخش های صنعتی و معدنی کشور را بر عهده دارد صرفا نباید فقط در بخش بهره برداری خود را مسئول بداند بلکه برای مدیریت پسماند های خطرناک هم باید طرح داشته باشد و آن را به مرحله ی عملیاتی برساند .
وضع مقررات سختگیرانه در جهت حفاظت از محیط زیست و رعایت ضوابط و استانداردها
آموزش معدنکاران اعم از کارگران و مهندسان و تقویت مشارکت عمومی در حوزه ی محیط زیست
کاشت کمربند سبز دور محوطه ی بهره برداری از معدن برای جلوگیری از گسترش حرکت ریزگردها و کم شدن آلودگی صوتی
بهبود شاخص های زیست محیطی در این حوزه
ارزیابی راهبردی و فعال کردن بخش های تحقیقاتی و علمی در بخش صنعت و معدن ضروری به نظر میرسند .

‌در مورد بهره برداری از منابع طبیعی و بویژه معادن همواره پیشگیری بهتر از درمان است و اگر تمام پروژه های صنایع با تدبیر و دور اندیشی علم حفاظت از محیط زیست همراه شود صدمات جبران ناپذیر انسانی و محیط به حداقل خواهد رسید.
گزارش : ساغر شمسی