وام مستاجران به فصل اجاره نرسید!

دوشنبه 24 شهریور، یک ماه ونیم از روزی که دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد حدود ٢ میلیون و ٢٢٠ هزار نفر برای دریافت تسهیلات ودیعه مسکن ثبت نام کردند، می گذرد. افرادی که ثبت نام کرده بودند تا 24 شهریور فرصت داشتند که نسبت به تکمیل ثبت نام و مدارک اقدام کنند و به دریافت این وام امیدوار باشند.
افزایش بی رویه و عجیب قیمت مسکن تاثیر خود را بر اجاره مسکن هم گذاشته است و آن را به جایی رسانده که مستاجران دیگر قادر به پرداخت رهن یا اجاره بهای درخواستی موجران نیستند. ضمن اینکه بازار اجاره مسکن امسال با سال‌های قبل این تفاوت را هم دارد که مثل عموم بازارها، گرفتار وضعیتی است که انتشار ویروس کرونا پدید آورده است و به همین خاطر هم امسال دولت برای بخش اجاره با هدف کاهش زنجیره انتقال ویروس ناشی از جابجایی‌ها و اسباب کشی مستاجران، ظاهرا این تدبیر را اندیشیده است؛ اما واقعیت این است که این وام چندان دردی از خیل مستاجرانی که در وضعیت اقتصادی نامناسب یک سال اخیر گرفتار شده اند، دوا نمی کند.
 
تناسب افزایش اجاره بها با وام پرداختی
بنا به اعلام دولت سقف این وام برای مستأجران تهرانی 50 میلیون تومان، درشهرهای بزرگ ۳۰ میلیون تومان و سایر شهرها ۱۵ میلیون تومان است. نرخ سود این تسهیلات هم ۱۳ درصد اعلام شده است. وزیر راه و شهرسازی هم گفته که در تهران مستأجران واحدهای مسکونی کوچک‌تر از ۷۵ متری و در سایر شهرها، کمتر از ۹۰ متر مشمول وام ودیعه مسکن خواهند شد.
مطابق اعلام بانک مرکزی بررسی شاخص کرایه مسکن اجاری در شهر تهران و در کل مناطق شهری طی مردادماه امسال حکایت از رشد به ترتیب ۲۷.۴ درصد و ۳۰.۶ درصدی نسبت به ماه مشابه سال گذشته دارد.
متوسط مبلغ اجاره ماهانه واحد مسکونی در تهران، حدودا معادل متری 66 هزار تومان است. یعنی یک خانواده در تهران برای داشتن یک آپارتمان 75 متری به طور متوسط نزدیک به 5 میلیون تومان اجاره یا 180 میلیون تومان رهن بدهد؛ در حالی که پارسال رهن همین آپارتمان 75 متری به طور متوسط  کمتر از 130 میلیون تومان بوده است. به این ترتیب در خوش بینانه ترین حالت، همه مبلغی که یک مستاجر می تواند از دولت وام بگیرد، باید به موجر داده شود، و مستاجر 13 درصد سود آن را هم باید بدهد!
 
دریافت وام چندان آسان نیست!
نکته دیگر این است که مثل عموم وام هایی که بانک ها می دهند شرایط دریافت این وام چندان آسان نیست. این در حالی است که مقامات دولتی اعلام کرده اند که برای وام های بیش از 30 میلیونی نیاز به یک ضامن است و در دستورالعملی که بانک مرکزی به  بانک ها ابلاغ کرد، وام های زیر 30 میلیون تومان نیاز به آوردن ضامن ندارند و فقط با چک و سفته متقاضی قابل پرداخت است. برای افراد معرفی شده توسط کمیته امداد و بهزیستی اساسا نیازی به ضامن نیست؛ اما بعضی رسانه ها به نقل از متقاضیان وام خبر داده اند که بانکها چندان به این ابلاغیه ها توجهی ندارند. مثلا یکی از متقاضیان عنوان کرده است: « زمانی که به بانک مراجعه کردم تا نسبت به اخذ تسهیلات اقدام کنم، با این پرسش مواجه شدم که آیا کارمند رسمی دولت هستید؟ پس از پاسخ منفی، مسئولان بانک گفتند، برای اخذ تسهیلات نیاز به 2 ضامن کارمندی است.»
 
کی وام می گیریم؟
اما نکته مهمتر این است که این وام کی به مستاجران تحویل داده می شود؟! در حالی که بازار نقل و انتقال مستاجران در تابستان است و عموم مستاجران نیاز دارند که در این ایام وام مسکن به آنها پرداخت شود تا شاید بتوانند بخشی از افزایش قیمت اجاره را بپردازند، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی 23 شهریور در یک برنامه رادیویی اعلام کرد: بیش از ۳۵۰ هزار نفر تا کنون مستندات و مدارک خود را وارد سامانه کرده اند، قریب ۸۵ هزار نفر به بانک‌ها معرفی شده اند و حدود ۴ هزار و ۸۰۰ نفر تا کنون موفق به دریافت تسهیلات ودیعه مسکن شده اند.
به این ترتیب باید گفت که روند پرداخت این وام به شدت کند است. از دو میلیون و دویست نفری که برای دریافت این وام ثبت نام کرده اند تا یکشنبه گذشته عملا فقط نزدیک 16 درصد توانسته اند مدارک خود را دریافت کنند. از این تعداد، کمتر از 4 درصد به بانکها معرفی شده اند و در نهایت دودهم درصد توانسته اند وام را بگیرند؛ یعنی چیزی نزدیک به صفر! با توجه به اینکه یک ماه و نیم از ثبت نامها می گذرد، به نظر می رسد با این سرعت ده ها طول خواهد کشید که چنین وامی پرداخت شود، در حالی که این وام برای اجاره بهای سال جاری بود!