برق هسته‌ای چقدر هزینه دارد؟

قرار است در ماه جاری (مرداد ۹۸) بتن‌ریزی واحد دوم نیروگاه اتمی بوشهر با همکاری شرکت روسی آغاز شود و این واحد تا شش سال آینده به بهره‌برداری برسد. ساخت نیروگاه اتمی بوشهر چقدر هزینه برده و احداث واحدهای جدید این نیروگاه، به چه میزان سرمایه‌گذاری نیاز دارد؟ برق هسته‌ای چه سهمی در تولید برق کشور دارد؟ هزینه ساخت نیروگاه‌های سوخت فسیلی که ظرفیتی معادل نیروگاه اتمی بوشهر دارند، چقدر است؟ در این گزارش و اینفوگرافی مربوط به آن، به سوالات فوق پاسخ می‌دهیم.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، احداث واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر پیش از انقلاب و در سال ۱۳۵۴ شمسی آغاز شد؛ با این حال، افتتاح این نیروگاه ۳۶ سال به‌طول انجامید و عملاً واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر در سال ۱۳۹۰ مورد بهره‌برداری قرار گرفت و به شبکه برق سراسری متصل شد. با این حال، این روند طولانی ۳۶ ساله بدین معنا نیست که طی همه این سال‌ها، روند احداث نیروگاه اتمی بوشهر ادامه داشت.
انقلاب که شد، شرکت آلمانی «کرافت ورک یونیون» عملیات احداث نیروگاه اتمی بوشهر را متوقف کرد و از کشور خارج شد. اگرچه در آغاز انقلاب، برخی جریانات با ساخت نیروگاه اتمی مخالف بودند، اما این مخالفت چندان دیرپا نبود و ایران از شرکت آلمانی به دادگاه داوری بین‌المللی شکایت بُرد.
بعد از انقلاب، جنگ نیز مانع از کار بر روی نیروگاه اتمی بوشهر شد و حتی ارتش عراق در چند نوبت، اقدام به بمباران نیروگاه اتمی بوشهر کرد و به این نیروگاه خسارت وارد شد.
عملیات احداث واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر، در شکل فعلی‌اش عملاً از سال ۱۳۷۳ آغاز شد. در این سال، بین ایران و روسیه، قرارداد تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر امضاء شد و احداث این نیروگاه شرکت «اتم استروی اکسپورت»، یکی از شرکت‌های زیرمجموعه «روس‌اتم» سپرده شد.
طبق قرارداد امضاءشده بین ایران و روسیه، قرار شد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر تا سال ۱۳۷۹ (سال ۲۰۰ میلادی) پایان بپذیرد! مبلغ کل این قرارداد در ابتدا یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بود، اما بعداً در اصلاحیه‌هایی که قرارداد با آن مواجه شد، این قیمت افزایش یافت.
شرکت روسی بارها و بارها، به بهانه‌های مختلف از مشکلات فنی گرفته تا این ادعا که ایران در پرداخت اقساط تأخیر داشته است، راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر را به تعویق انداخت. ماحصل همه این تأخیرها این بود که نیروگاهی که طبق قرارداد اولیه با طرف روسی، قرار بود سال ۷۹ به بهره‌برداری برسد، عملاً ۱۱ سال بعد و در سال ۹۰ به بهره‌برداری رسید.
شاید هیچ‌کس نداند که از آغاز احداث واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر در سال ۱۳۵۴ تا سال ۱۳۹۰ چقدر برای آن هزینه شده است. در مورد، هزینه احداث نیروگاه در زمانی که روس‌ها مسئولیت آن را بر عهده گرفتند نیز برآوردها متفاوت است و آمار رسمی در این مورد اعلام نشده است. ظرفیت تولید برقِ واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر، ۱۰۰۰ مگاوات است و احتمالاً از زمان حضور شرکت روسی در ساخت این واحد، چیزی بین ۱.۵ میلیارد دلار تا ۵ میلیارد دلار برای احداث آن هزینه شده باشد.
 
هزینه احداث واحدهای دو و سه نیروگاه اتمی بوشهر
روند احداث واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر در یک شرایط استثنایی صورت گرفت. شاید برای برآورد هزینه برق هسته‌ای بهتر باشد که واحدهای دوم و سوم نیروگاه اتمی بوشهر را بررسی کنیم.
قرارداد ساخت واحدهای دوم و سوم نیروگاه اتمی بوشهر در سال ۱۳۹۵ بین ایران و روسیه امضاء شد؛ یعنی زمانی که برجام اجرایی شده بود و تحریم‌ها لغو شده بودند. ظرفیت تولید برق واحدهای دوم و سوم نیروگاه اتمی بوشهر، هر کدام ۱۰۵۷ مگاوات است و طبق قرارداد، این دو واحد باید ظرف ده سال ساخته شوند. مبلغ قرارداد نیز در مجموع ۱۰ میلیارد دلار است. قرارداد واحدهای دوم و سوم نیروگاه اتمی بوشهر معیار خوبی برای بررسی هزینه‌های تولید برق هسته‌ای در شرایطِ عادیِ غیرتحریمی است. این قرارداد نشان می‌دهد که تولید هر ۱۰۰۰ مگاوات برق هسته‌ای ۵ میلیارد دلار هزینه دارد.
آن‌گونه علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، گفته است واحد دوم نیروگاه اتمی بوشهر، شش سال آینده، و واحد سوم این نیروگاه، هشت سال آینده، به بهره‌برداری خواهد رسید. باید منتظر ماند و دید آیا این واحدها طبق زمان وعده داده‌شده، وارد مدار خواهند شد یا خیر.
 
برق هسته‌ای گران است یا ارزان؟
واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر که احداث آن دهه‌ها زمان برد، به گفته رئیس سازمان انرژی اتمی تنها ۲.۷ درصد برق کشور را تأمین می‌کند.
در حال حاضر، ما نیروگاه‌هایی غیرهسته‌ای در کشور داریم که بسیار بیشتر از نیروگاه اتمی بوشهر برق تولید می‌کنند. به‌عنوان مثال، نیروگاه شهید رجایی قزوین، حدود ۵ درصد برق مورد نیاز کشور را تأمین می‌کند و ظرفیت تولید برق آن دو برابر، واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر است.
ظرفیت تولید برق نیروگاه دماوند، ۲۸۶۸ مگاوات است و در واقع این نیروگاه، ۲.۸ برابر نیروگاه اتمی بوشهر برق تولید می‌کند. در حال حاضر، نیروگاه شهیدسلیمی نکا نیز با ظرفیت ۲۲۱۴ مگاوات، ۲.۲ برابر نیروگاه اتمی بوشهر برق تولید می‌کند.
برآوردها حاکی از این است که هزینه ساخت نیروگاه‌های سوخت فسیلی به همراه تأسیسات وابسته، به ازای هر مگاوات ظرفیت تولید، تقریباً یک میلیون دلار است. بنابراین، هزینه ساخت یک نیروگاه سوخت فسیلی، که ظرفیت تولیدی معادل واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر داشته باشد، تقریباً یک میلیارد دلار است. درست است که نیروگاه اتمی آلودگی کمتری دارد، اما اگر بخواهیم با استانداردِ هزینه احداث بسنجیم، در کشوری که از میزان زیادی سوخت فسیلی برخوردار است، هزینه ساخت نیروگاه حرارتی بسیار کمتر از هزینه ساخت نیروگاه اتمی است و احداث آن نیز زمان کمتری می‌برد.

اینفوگرافی مربوطه را ببینید: اینفوگرافی هزینه نیروگاه اتمی بوشهر