درآمدها و هزینه‌های صنعتِ برق + نمودارها

بررسیها نشان می‌دهد که هزینه‌های صنعتِ برق از درآمدهای آن پیشی گرفته و این صنعت سالانه با بیش از ۲۲ هزار میلیارد ریال کسریِ بودجه روبه‌رو است.
 
درآمدها
به گزارشِ «مردم‌سالاری آنلاین»، از «بررسیِ مسائلِ کلیدی و مشکلاتِ مالیِ صنعتِ برق و اصلاحاتِ موردِ نیاز» که مرکزِ پژوهشهای مجلس تهیه کرده است، درآمدِ صنعتِ برِقِ کشور از «فروشِ برق به مشترکان»، «صادراتِ برق» و «دیگر درآمدهای عملیاتی و غیرِ عملیاتی» به دست می‌آید.
در نمودارِ زیر درآمدهای به دست‌ آمده از فروش و صادراتِ برقِ وزارتِ نیرو در سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ نشان داده شده است: همان‌گونه که در این نمودار دیده می‌شود درآمدِ صادراتیِ برق در سالهای ۹۲، ۹۳ و ۹۴ رو به افزایش داشته ولی پس از آن رو به کاهش نهاده است؛ این در حالی است که درآمدِ کل، کمابیش، رو به افزایش است.
درآمدِ حاصل از فروشِ برق به «میزانِ تولیدِ برق» و «بهای فروشِ برق» (چه به داخل چه به خارج) بستگی دارد. در بررسیِ درآمدِ صنعتِ برقِ کشور باید به دو بخشِ  اصلیِ آن، یعنی درآمدِ به دست آمده از فروشِ برق به مشترکان و درآمدهای صادراتیِ برق، درنگریست.
درآمدِ فروشِ برق به مشترکان از راهِ شرکتهای برقِ منطقه‌ای و توزیع ستانده می‌شود. درآمدِ به‌ دست آمده از فروشِ برق، در بودجه‌ی سالِ ۹۷ شرکتهای زیرمجموعه‌ی بخشِ برقِ وزارتِ نیرو، پیرامونِ ۲۰۹ هزار میلیارد ریال پیش‌بینی شده است که از راهِ فروشِ ۲۶۳ میلیارد کیلووات ساعت برق به دست می‌آید، و بهای میانگین هر کیلووات ساعت ۸۱۴ ریال در نظر گرفته شده است.
در نمودارِ زیر روندِ فروشِ برق به مشترکان در سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ نشان داده شده است: همان‌گونه که روندِ این نمودار نشان می‌دهد، درآمدِ به دست آمده از فروشِ برق به مصرف‌کنندگانِ داخلی، که از حاصلِ ضربِ بهای برق در میزانِ فروشِ برق به دست می‌آید، روندی رو به افزایش داشته  که این برآمده از افزایشِ میزانِ فروشِ برق در این سالها است. درباره‌ی درآمدِ به دست آمده از صادراتِ برق نیز باید گفت که این درآمد بیشتر به شرایطِ سیاسی و اقتصادیِ کشور بستگی دارد.
 
هزینه‌ها
بیشترِ هزینه‌های صنعتِ برقِ کشور، هزینه‌های خرید، تولید، توزیع، انتقال و وارداتِ برق است.
نمودارِ زیر روندِ هزینه‌های صنعتِ برق در سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۷ را نشان می‌دهد: 
همان‌گونه که در این نمودار دیده می‌شود، روندِ هزینه‌های صنعتِ برق، همچون درآمدها، در این سالها رو به افزایش داشته است.
نمودارِ زیر نیز نشانگرِ هزینه‌های وارداتِ برق در سالهای ۹۲ تا ۹۷ است: 
این نمودار نیز گویای بالارفتنِ هزینه‌ها وارداتِ برق در این سالها است.
 
ناهمخوانیِ درآمدها و هزینه‌ها
همان‌گونه که پیش‌تر گفتیم، درآمدهای صنعتِ برق از فروش، صادرات و دیگر درآمدهای عملیاتی و غیرِ عملیاتی به دست می‌آید، که برپایه‌ی تجربه‌های سالهای گذشته، بنیادی‌ترین و بی‌بروبرگردترین منبعِ درآمدِ این صنعت، فروشِ برق به مشترکان است که در سالِ گذشته (۱۳۹۶) برابر با ۸۲ درصد از کلِ درآمدهای صنعتِ برق بوده است.
در زمینه‌ی تحققِ درآمدیِ بودجه‌ی سالیانه‌ی صنعتِ برق همواره ابهامهایی بوده است. برای نمونه، درباره‌ی دیگر درآمدهای عملیاتی و غیرِ عملیاتی، افزایشِ ۱۰۰ درصدی این رقم در بودجه‌ی سالِ ۱۳۹۷ نسبت به سالِ ۱۳۹۶ نشان از ابهامهای این منبع دارد. همچنین میانگینِ نرخِ فروشِ برق به مشترکان ۷۶۷ ریال در نظر گرفته شده است که اگر روندِ افزایشِ سالهای پیشین را در نظر گیریم میانگینِ نرخِ تحقق‌پذیر ۷۱۰ ریال خواهد بود. شکافِ میان دو رقم سرچشمه‌ی کسریِ بودجه‌ی صنعتِ برق می‌شود.
در بررسیِ مرکزِ پژوهشهای مجلس، برای برآوردِ درآمدِ تحقق‌پذیر از صادرات، به جای رقمِ پیش‌بینی شده، میانگینِ دو سالِ ۹۶ و ۹۷ در نظر گرفته شده و تحققِ دیگر درآمدها به میزانِ مصوب، درآمدِ صنعتِ برق در سالِ ۹۶، ۳۹ هزار و ۱۱۱ میلیارد ریال است. با توجه به میزانِ فروشِ ۲۵۵/۲۴ میلیارد کیلووات ساعت برق به مشترکانِ داخلی با میانگینِ بهای ۷۱۰ ریال به ازای هر کیلووات ساعت، رقمِ ۱۸۱ هزار و ۲۲۰ میلیارد ریال نیز درآمدِ به دست آمده از فروشِ برق به مشترکان است که در مجموع درآمدِ صنعتِ برق در سالِ ۱۳۹۶، برابر با ۲۲۰ هزار و ۳۳۱ میلیارد ریال است.
از سوی دیگر، هزینه‌های اصلیِ صنعتِ برق که هزینه‌های تولید، توزیع، انتقال و استهلاک هستند، برابر با ۲۴۳ هزار و ۱۴۸ میلیارد ریال است. سهمِ هزینه‌های خریدِ برق نیز ۶۲ درصد از کلِ هزینه‌ها است.
بر این پایه، روشن می‌شود که صنعتِ برقِ کشور در سالِ ۱۳۹۶ به اندازه‌ی ۲۲ هزار و ۸۱۷ میلیارد ریال کسری بودجه دارد که این رقم در سالِ ۱۳۹۷ با افزایش روبه‌رو خواهد بود.
در نمودارِ زیر کسریِ بودجه‌ی صنعتِ برق در سالِ ۱۳۹۶ را می‌بینید: 
بر این پایه، محاسبه‌ها نشان می‌دهد که در بخشِ درآمد ـ هزینه، صنعتِ برق سالانه با بیش از ۲۲ هزار میلیارد ریال کسریِ بودجه روبه‌رو باشد.