چرا اعتراضات به خشونت کشیده میشود؟

در کنار فشارهای اقتصادی و نارسائی هایی که در پی تحریم و گسترش ویروس کرونا بر مردم تحمیل شده است افزایش دما و بی آبی موجب شده مردم خوزستان در اعتراض به کم آبی و به هم خوردن شرایط زندگی شان به خیابانها بیایند و با تجمعات اعتراضی خواسته های خود را با حکومت در میان بگذارند.
در برخی مناطق اعتراضات با مسدود کردن راههای ارتباطی، با واکنش پلیس و نیروهای امنیتی مواجه شده و شعارهای مردم از شرایط معمولی و اعتراض به کمبود آب و قطعی برق فراتر رفته و تجمع کنندگان شعارهای ساختارشکنانه سر می دهند. اگرچه اکثر رسانه ها و نهادهای حاکمیتی اذعان دارند تجمعات اعتراضی و مطالبه گری حق مسلم مردم خوزستان است ولی نیروهای انتظامی برای فرونشاندن اعتراضات تعداد زیادی از افراد را دستگیر کرده و در برخی شهرها با ادامه درگیری ها عده ای مجروح و کشته شده اند. در همه جای دنیا تجمع مسالمت آمیز و دائمی مردم در بیان مستقیم خواسته ها و مطالبات صنفی و گروهی خود برای تغییرات سیاسی و اجتماعی امری درست و هنجاری است و نشان از توسعه سیاسی دارد. در ایران این رویه در پس کمیابی و بحرانهای اقتصادی ظهور کرده و همیشه در شکل افراطی آن به خشونت کشیده میشود. پرسش اینجاست که چرا اعتراض به کمبود آب به شکل یک جنبش در آمده و همانند جنبش بنزین و دیگر تجمعات اعتراضی به خشونت و کشته شدن تعدادی از هموطنان مبدل میشود؟

به گفته کارشناسان اولین معضل مهم و اساسی که در خصوص بحران آب در کشور مطرح است عدم برنامه ریزی بلند مدت و فراموش شدن توسعه پایداراست. در توسعه پایدار، مجریان طرحهای توسعه باید با ملاحظات زیست محیطی و تلاش جهت به هم نخوردن ساختارهای طبیعی و زیستی، حلقه هایی را تعریف کنند که با بهره گیری از منابع طبیعی در جهت رشد اقتصادی و افزایش ثروت ملی کمترین آسیب و چالش به جامعه و طبیعت وارد شود. اکنون در بحران آب خوزستان وقتی در استانی که بیشترین ثروت و منابع زیر زمینی را دارا است و بالاترین حجم آب را در اطراف و آبراهه ها دارد، با یکسال کاهش نزولات آسمانی اینگونه با چالش و بحران درگیر میشود نشانه دهنده آن است که برنامه توسعه بلند مدتی وجود ندارد یا برنامه ریزی چندان کارشناسانه و بر اساس الگوهای توسعه پایدار نیست و با شکست مواجه شده است. با توجه به فجایعی که این استان در حوزه آب دارد همانند سد گتوند و دیگر پروژه های غیر کارشناسی نشان از آن دارد که طرحهای انتقال و توزیع آب در ایران و مشاوره های صورت گرفته بیشتر پیمانکار محور بوده و از عدم برنامه ریزی دقیق وبلند مدت رنج میبرد.    

نکته دوم تضاد و تناقض در درون حکمرانی است. مقام معظم رهبری در سخنان خود اخیر خود بر مشکل مردم خوزستان و حق اعتراض آنها تاکید داشتند و دلیل برآمدن این بحران را عدم توجه مسئولین اجرایی به توصیه های رهبری عنوان کردند. در مقابل معاون اول رئیس جمهور که برای حل بحران به خوزستان سفر کرده است در مقابل اعتراض شیوخ قبایل و سران عشایر به اینکه چرا توصیه های رهبری اجرا نمیشود ریشه بحران و مشکلات را به جای دیگر حواله می دهد. این شرایط مردم را سردرگم و خشمگین میکند چون نه مسبب اصلی بحران به صورت دقیق مشخص است که برای بازخواست و محاکمه معرفی شود و نه کسی که بصورت قانونی قدرت و امکانات دارد مسئولیت را می پذیرد.

نکته اصلی در به خشونت کشیده شدن تجمعات اعتراضی انزوای احزاب و نهادهای مدنی است. چنانچه احزاب ملی و محلی در تجمیع و هدایت خواسته ها و مطالبات مردم نقش اصلی را ایفا کنند و کنترل اوضاع را داشته باشند دیگر تجمعات بدون برنامه و توده وار نیست و هیچ گروهک یا افرادی با خشونت و تندروی نمی تواند تجمعات را به درگیری تبدیل کند و مطالبات در مسیر درست و با گفتگو و مسالمت آمیز حل و فصل خواهد شد.