متن و حاشیه سهمیه بندی و صفهای بنزین

ازدحام شدید هفته گذشته و هجوم مردم به جایگاه های سوخت رسانی، تعبیر و تفسیرهای متعددی را به همراه داشت. از سرکوفت مردم برای چند لیتر بنزین ارزان تر و مقایسه آن با رفتار مردم چین که به دلیل افزایش قیمت سوخت، خودروهای خود را در خیابان رها کرده بودند و رفتار مردم آلمان در پس دادن بطری های شیر به دلیل مخالفت با افزایش قیمت آن گرفته، تا تخطئه منبعی که نخستین بار این خبر را منتشر کرده بود.
به عنوان کسی که یک دهه قبل در جریان اجرای پروژه کارت هوشمند سوخت مسئولیت اطلاع رسانی کار را بر عهده داشتم لازم دیدم به چند نکته بپردازم.
نخست اینکه نباید اینگونه به مردمی که با شنیدن این خبر برای دریافت سوخت به پمپ بنزین ها هجوم برده بودند ایراد بگیریم. باید بپذیریم در شرایط تورمی فعلی انتشار چنین خبری هر شخصی را وادار می کند برای جلوگیری از ضرر بیشتر در هر سطحی که می تواند اقدام کند.
یازده سال قبل اولین اقدام ما پیش از شروع برنامه های اطلاع رسانی، انجام یک تحقیق میدانی برای ارزیابی فضای کلی جامعه بود. نتایج حاصل از تحقیق نشان می داد در بالاترین سطح چیزی حدود 56 درصد از شرایط پروژه، میزان اطلاع رسانی های صورت گرفته، امکان موفقیت این پروژه، اهداف آن و صحت آنچه از قول مسئولین مربوطه گفته می شد اعتماد داشتند. پس از عملیاتی شدن پروژه و آغاز سهمیه بندی، تحقیق بعدی میزان آشنایی مخاطبان و نگرش مثبت آنان نسبت به کارهای انجام شده را در سطح 84 درصد نشان می داد.
 این روزها نمی دانم مجموعه های مرتبط، ارزیابی جدیدی در رابطه با میزان آمادگی جامعه برای این کار انجام داده است یا خیر؟ ولی فضای عمومی جامعه، کاهش اعتماد نسبت به آنچه از قول مسئولین نقل یا از طرف آنان تکذیب می شود را بخوبی نشان می دهد. لذا طبیعی بود که انتظار نداشته باشیم به صرف انتشار تکذیبیه ای رسمی، مردم با آرامش به سر کارهای روزمره خود برگردند.
نکته دیگر سوالی است که باید از افراد معترض به این حرکت مردم پرسیده شود و آن اینکه تفاوت هجوم برای گرفتن یک باک بنزین ارزان تر با رفتارهای دیگری مانند هجوم برای خرید دلار، سکه یا خودروی ارزان تر چه فرقی دارد؟ اگر هول زدن برای خرید یک باک بنزین را دور از شان خود دانسته و انجام آن توسط دیگران را نمی پذیریم باید خرید و انبار کردن دلار، سکه طلا و خودرو را هم در همان سطح سخیف و رفتاری به دور از شان یک انسان محترم دانسته، اینها را مستثنی تلقی نکنیم. به راستی اگر امکان ذخیره کردن بنزین مانند سکه، ارز یا حتی مواد خوراکی وجود داشت چند نفر از ما نسبت به انجام آن اقدام نمی کردیم؟
شاید از یک دیدگاه، مشکل عمده ایجاد شده در هجوم مردم به جایگاه های سوخت رسانی را باید در بلاتکلیف گذاشتن افکار عمومی نسبت به آنچه قرار است در رابطه با بنزین انجام شود دانست. فراخوان چندماه قبل شرکت پالایش و پخش برای ثبت نام کارت هوشمند سوخت و سپس سکوت مطلق ایجاد شده پس از آن، زمینه را برای پذیرفتن هر شایعه ای از سوی مردم مهیا ساخته بود چه رسد به موضوعی که هنوز برخی مدعی الزام برای اجرای آن بوده و تکذیب اعلام شده را نوعی پیشگیری دانسته اند.
به عنوان یک یادآوری مهم باید بگویم در زمان اجرای طرح کارت سوخت و انجام سهمیه بندی بنزین، متولی و مسئول اصلی کار وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی بود و تمام ارگان ها و نهادها با این مجموعه کاملا هماهنگ و همراه بودند. امروز آیا کسی هست که مدعی باشد این هماهنگی برای چنین کار مهمی وجود دارد؟
مهر ماه سال گذشته بود که یکی از دوستان مسئول در وزارت نفت تماس گرفت و از من خواست به اتفاق ملاقاتی با مسئولین شورای اطلاع رسانی دولت داشته باشیم. موضوع افزایش قیمت یا سهمیه بندی بنزین از آن زمان مطرح بود و علت دعوت از من سابقه کار در زمان اجرای پروژه کارت هوشمند سوخت و نگارش کتابی از تجربیاتم در آن سال ها بود.
در ملاقاتی که با آنان داشتم بحث قابل توجه این بود که مقرر شده در رابطه با قیمت و نحوه عرضه بنزین اقدام عاجلی انجام شود. در آن جلسه نقطه نظراتم را گفتم و قرار شد راهکارهای پیشنهادی را مکتوب کرده از طریق دوست مورد بحث در اختیار آنان قرار دهم که این کار را انجام دادم و بعد از آن دیگر تماسی با من نداشتند تا روزی که مثل خیلی ها موضوع افزایش قیمت بنزین را شنیده و شاهد هجوم مردم برای دریافت یک باک بنزین با قیمت ارزان تر بودم.
*مسوول سابق ستاد اطلاع رسانی کارت هوشمند سوخت