گروه بین الملل - علی ودایع: جنگ اوکراین همانند یک کشتی جنگی بدون بادبان و غذا در دریا بدون هدف به پیش میرود و به اطراف شلیک میکند. نکته جالب اینجاست که سرنوشت جدی ترین منازعه غرب و شرق پس از فروپاشی شوروی به محل بحثهای آکادمیک روابط بینالملل تبدیل شده است.
واقعیت این است که شکل گیری جنگ اوکراین، غلبه رئالیسم بر لیبرالیسم محسوب میشود؛ اروپاییها گمان میکردند که رویای صلح کانت مانع اقدام نظامی روسیه خواهد شد اما در نهایت مسکو برای پاسخ به معمای امنیت دست به آتش برد. حالا نظریات روابط بینالملل و واقعیات میدان جنگ با آن روایتی که رسانههای غربی یا حتی شرقی تصویر میکنند متفاوت است. بنا به نوشته پولتیکو ، اگرچه دولت دموکرات بایدن همواره گفته است که تمام قد از کی یف حمایت خواهد کرد اما در عمل خرج جنگ با روسیه برای آمریکا هم هزینه ساز است. جمهوری خواهان با برجسته سازی ریخت و پاش بایدن میگویند که «آمریکا نباید چک سفید امضا به اوکراین بدهد.» شاید بتوان گفت نشانههایی هرچند کوچک از اختلافات بین آمریکا و اوکراین در جنگ با روسیه مشاهده میشود ؛ نه آمریکا و نه اروپا نمیخواهند این منازعه تبدیل به یک فرسایشی بدون چشم انداز مشخص بشود. جنگ بدون برنده اگرچه خزانه روسیه را خالی میکند اما هر نبردی یک طرف دیگر هم دارند.
نکته اینجاست که برخلاف خواست ناتو ، کی یف چندان هم گوش به فرمان نبوده است؛خرابکاری خط لوله گاز طبیعی نورداستریم در کف اقیانوس اطلس؛ دفاع وحشیانه و فرسوده از باخموت از نظر استراتژیک بی اهمیت و طرحی برای جنگیدن برای منطقهای که نزدیک به یک دهه است که نیروهای روسیه در آن مستقر بودهاند. باخموت جایی است که در 9 ماه گذشته نبردی خونین بین گروه واگنر و ارتش اوکراین درجریان است.ناتو نگران این است که اوکراین آنقدر نیروی انسانی و مهمات را در باخموت خرج کند که تواناییاش را برای انجام یک ضد حمله بزرگ در بهار کاهش دهد. عطش سیری ناپذیرو نارضایتیهای اوکراین برای دریافت مجموعههای تسلیحاتی غرب آنچنان روی اعصاب ناتو رفته است که برخی از ژنرالها میگویند «زلنسکی قدردانی مناسبی از خود نشان نمیدهد». اوکراین خواهان دریافت موشکهای دوربرد و جنگندههای مدرن است اما غرب نمیخواهد خاک روسیه هدف تسلیحات آنها قرار بگیرد . غرب مشخصا نمیخواهد کاسه صبر روسیه لبریز شود. علاوه برهمه آنچه که گفته شد؛ اروپا نگران خالی شدن زرادخانههای تسلیحاتی است که به لحاظ امنیتی برای آنها به خودی خود یک تهدید کشنده است. به نوشته پولتیکو، افشای گزارش تازهای مبنی بر اینکه پنتاگون دولت بایدن را از ارسال مدارک احتمالی جنایات جنگی روسیه به دادگاه کیفری بینالمللی منع میکند، ضربه دیگری بود بر داستان دوستی اوکراین و آمریکا.
پیش از این واشنگتن درباره اصرار زلنسکی برای بازپس گیری شبهه جزیره کریمه موضع گیری کرده است. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا به کییف پیام داده است که بازپسگیری کریمه توسط اوکراین خط قرمزی برای پوتین خواهد بود و احتمالاً منجر به تشدید تنش شدید از سوی مسکو خواهد شد.واقعیت پنهان این است که همه نگران دکترین هسته ای روسیه هستند اما کی یف در عمل اعتنایی به دغدغه ناتو ندارد.
احتمال شکست اوکراین
ارزیابی پروفسور «استفان والت» از پیشتازان رئالیسم تفسیر رفتار آمریکا در جنگ اوکراین را آسان تر میکند. والت در فارن پالیسی با به چالش کشیدن بلندپروازی در جنگ اوکراین میگوید که «غرب احتمال ناکامی کی یف را دست کم گرفته است.»
جنگ اوکراین فرصتی برای ارتش روسیه است که ضعفهای خود را ترمیم کند. آنها اگرچه خیلی سریع نتوانستند ارتش سرخ را به روزرسانی کنند اما توانستند بهتر از روزهای ابتدایی جنگ با تسلیحات غرب و ارتش اوکراین مقابله کنند. مضاف بر همه اینها مسکو دومین نیروی نظامی بزرگ دنیا را در اختیار دارند که توانایی گسترده تری برای نبرد تن به تن با کی یف به آنها می دهد. مساله بنیادین اینجاست که «ولادیمیرپوتین» از جایش تکان نخورده و اگر یکسال دیگر هم نبرد ادامه پیدا کند ، او در کرملین خواهد بود ؛ این یعنی تقابل نظامی با روسیه برای غرب عملا نتیجه ملموسی جز هزینههای سنگین جنگ نداشته است.
از نظر والت حساب و کتاب آمریکا درباره فشار اقتصادی به جامعه روسیه چندان هم درست از آب درنیامده است. براساس برآوردها ، اگرچه تورم در روسیه شکل گرفته و شرکتهای غربی از این کشور رفته اند اما مسکو با ادامه هژمونی انرژی توانسته فروش نفت و گاز را مدیریت کند. علاوه بر اینها ، روسیه توانسته ضربات تحریمهای اقتصادی غرب را در سفره مردم روسیه کنترل کرده و مانع ایجاد فشار کشنده به آنها شود. البته برخی میگویند که هزینههای جنگ اوکراین در آینده با عنوان اشتباه ژئواستراتژیک در روند توسعه روسیه محاسبه خواهد شد.
به موازات والت ، «هنری کیسینجر» پدرخوانده سیاست خارجی آمریکا با وسواس وضعیت جنگ اوکراین را دنبال میکند. تناقضات متوالی نظریات وزیرخارجه نیکسون در لفافه نشان میدهد که واشنگتن درحال تدوین استراتژی لحظه به لحظه در جنگ اوکراین است. کیسینجر در ابتدا گفت که آمریکا و غرب از تلاش برای شکست روسیه باید صرف نظر کنند و کی یف هم از بخش شرقی اوکراین چشم پوشی کند. وزیرخارجه نیکسون سپس با تغییر موضع گفت که روسیه در جنگ شکست خورده است و نباید از هیچ بخشی از اوکراین به نفع روسیه چشم پوشی کرد. وی در اظهار نظر سوم برگزاری همه پرسی تحت نظارت سازمان ملل در سرزمینهایی را خواستار شد که روسیه به خاک خود ملحق کرده است و این که اوکراین بی طرف بماند. کیسینجر در اظهار نظر چهارم به نظر نخست خود بازگشت مبنی بر این که اوکراین از برخی بخشهای خاک خود چشم پوشی کند و همچنین این ضرورت را مطرح کرد که اوکراین به ناتو بپیوندد.
در یک نگاه کلی میتوان گفت که سرنوشت مشخصی برای جنگ با روسیه وجود ندارد اما حرکت بی هدف کشتی جنگ اوکراین در بلند مدت نه تنها نمیتواند منافع غرب را تامین کند که ممکن است منجر به وقوع یک فاجعه شود. اگرچه در ظاهر غرب همچنان از جنگ اوکراین حمایت میکند اما تضاد منافع و رفتار میتواند شرایط متفاوتی برای تحمیل آتش بس به کی یف و بازسازی دیوار برلین را فراهم کند.