حذف تکدی گری، سنگ بزرگ مسئولان

مقابله با تکدی گری از وعده هایی است که مسوولان شهری در دوره های مختلف مطرح ساخته اند. با توجه به تجربیات ناموفق گذشته، وعده حذف این معضل از پیکر پایتخت برای بسیاری از همان ابتدا ناشدنی به نظر آمد.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، چند روز پیش بود که شهردار تهران از جمع آوری کامل متکدیان پایتخت تا سال آینده خبر داد.
ارایه چنین وعده ای سبب شد تا بار دیگر موضوع تکدی گری و راهکارهای مقابله با آن مورد توجه رسانه ها و صاحبنظران مسائل مدنی قرار گیرد.
اساسأ تکدی گری به عنوان معضلی اجتماعی نه علت العلل است و نه این که مستقل از سایر پدیده ها قابل بررسی است. برای بسیاری مشاهده این پدیده آزاردهنده و غیرقابل تحمل است. کمتر چهارراه پرترددی را در تهران می شود یافت که اثری از سائلی در آن یافت نشود. کودکان شیشه پاک کن به دست، زنان و مردان اسپند دود کن که به دنبال ماشین ها می دوند، کودکانی که در آغوش متکدیان از هوش رفته اند یا خردسالانی که با لباس مدرسه کنار پیاده رو مشق می نویسند، صحنه هایی است که هرکدام به تکدر خاطر بینندگان می انجامد.
برخی می گویند به دلیل فراوانی و گسترده شدن حضور متکدیان، آستانه تحریک جامعه در قبال آنان دیگرگون و همراهی و دلسوزی مردم برای کمک به این افراد بسیار کمتر از قبل شده است. البته انتشار اخباری از ثروت اندوزی سائلانی که با ترفندهای مختلف عواطف شهروندان را برمی انگیزند در این وضعیت بی تاثیر نبوده است. به همین دلیل شاهد تغییر سیاست گدایانی هستیم که به صورت تشکیلاتی عمل می کنند یا به جای درخواست مستقیم پول، کالاهایی چون غذا یا دارو ... را طلب می کنند.
در چنین فضایی تفکیک میان نیازمندان واقعی و متکدیان حرفه ای بسیار دشوار شده است تا جایی که برخی شهروندان در صورت کمک کردن احساس فریب خوردن می کنند و در غیر این صورت درگیر عذاب وجدان می شوند.
از دید برخی تحلیلگران اجتماعی، کمک به متکدیان مصداق دامن زدن به یک ناهنجاری است که البته تحت عنوان کمک به همنوع توجیه می شود. در این شرایط یکی از بهترین راهکارها هدایت شدن کمک های مردمی به سوی خیریه و سازمان ها مردم نهاد است تا بهترین استفاده از منابع مالی برای حمایت از نیازمندان واقعی به عمل آید. این در حالی است که نبود اعتماد کافی به نهادهایی از این دست و چالش های متعدد پیش روی سمن ها خود معضلی اجتماعی به شمار می آید.
در چنین شرایطی صحبت از حذف یک معضل، با تردید و پرسش های بسیاری روبرو است. در تلاش برای دسترسی به تیم تدوین طرح و برنامه های اجتماعی شهرداری این نتیجه حاصل شد که هدفِ حذفِ تکدی گری را باید بیشتر در چارچوب بیانیه ای به اقتضای فضای سخنرانی مورد بررسی قرار داد. یکی از مدیران شهرداری پایتخت در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا اظهارات شهردار تهران مبنی بر حذف تکدی گری را اشتباهی ناشی از مشاوره نادرست به وی عنوان داشت.
در ادامه تماس هایی که به منظور واکاوی واقعیات مربوط به مقابله با تکدی گری و ایده شهردار پایتخت در این باره صورت گرفت، یکی از مدیران شهرداری که نخواست نامش بیان شود به بیان نظراتی در این زمینه پرداخت. به گفته وی تکدی گری بحث یک روز و دو روز نیست، سابقه سه هزار ساله دارد و در تهران بخصوص در صد سال اخیر به شیوه ای حرفه ای انجام می گیرد. شهردار هم به دلیل اینکه مهندس است و اشراف چندانی به مسائل اجتماعی ندارد چنین اظهارنظری داشته است.
به گفته وی، مبنای اظهارات شهردار قولی بود که مسوول یکی از نهادها داد تا در صورت جمع آوری متکدیان از سوی گشت های شهرداری، درصدی از آنان را که از شهرستان ها به تهران آمده اند به موطن خود بازگردانند.
در همین پیوند آسیب دیگری که رخ می نماید ضعف یا نبود تخصص گرایی برای مواجهه با مسائل گوناگون است که گاه سبب وعده یا حتی سیاستگذاری ها غیرواقعی می شود. گاهی هم اظهارنظرهایی خلق الساعه صورت می گیرد که هر چند به عادت مالوف برخی مدیران مبدل شده ولی گاه بسامد و بازخوردهایی قابل تامل و گسترده می یابد و با پیگیری رسانه های امروز به دردسرهایی غیرقابل پیش بینی منجر می شود.
این اولین بار نیست و آخرین بار هم نخواهد بود که شاهد اظهارنظر، برنامه ریزی یا تلاش برای مقابله با معضلی چون تکدی گری هستیم. همین چند ماه پیش بود که در اقدامی طرح جمع آوری کودکان کار در تهران اجرا شد. نتیجه این شد که بعد از چند ماه اوضاع به شرایط قبل بازگشت با این تفاوت که امروز حساسیت برخی شهروندان به این قضیه تا حدی کاهش یافته است. بنابراین لزوم پرداختن جدی به چنین قضایایی از این منظر دارای اهمیت است که گروهی از مسوولان اگر نتوانند به نتیجه ای قابل قبول و منطقی برسند، می توانند باعث وخامت اوضاع و بی تفاوتی مدنی گردند.
از منظری واقعگرایانه نیازی نیست که مساله یا مشکلی اجتماعی را حذف کنیم و اساسا چنین رویکردی نگاهی غیرتخصصی به معضلات اجتماعی است. در این گونه مواقع ابتدا باید چنین مشکلی را به عنوان بخش انکارناپذیر بدنه جامعه پذیرفت تا بتوان برای آن چاره جویی کرد. ساعات طولانی و هزینه های بسیار زیاد را باید به جای رفت و برگشت های بی نتیجه و آزمون و خطا، صرف گفت وگو و تجمیع آراء متخصصان و منتقدان ساخت و در صورت تصمیم گیری نهایی وعده ای را برای مخاطبان صادر کرد.