ماموریت فرستاده تهران به مسکو

رایزنی‌ های دیپلماتیک که با محتوای کمک به حفظ توافق هسته‌ ای و در عین حال فراهم آوردن درگاه‌ های اقتصادی به عنوان جایگزین‌های احتمالی برجام آغاز شده است، در سفر مشاور مقام معظم رهبری در امور بین ‌الملل به مسکو پیگیری می شود.
به گزارش ایرنا، علی اکبر ولایتی روز گذشته در رأس هیأتی وارد مسکو شد تا پیام مهم مقام معظم رهبری و حسن روحانی رئیس جمهوری کشورمان را به رئیس‌ جمهوری روسیه برساند. ولایتی که در خبر‌ها از او با عنوان فرستاده ویژه رئیس جمهوری ایران نیز یاد شده است، قرار است این دو پیام را امروز در دیدار با ولادیمیر پوتین به او ابلاغ کند. ولایتی همچنین در مسکو با وزیر انرژی این کشور که ریاست کمیسیون مشترک ایران و روسیه را برعهده دارد، دیدار خواهد کرد. 
رایزنی پیرامون مسائل دوجانبه سیاسی و اقتصادی و نیز آخرین تحولات و مسائل منطقه‌ای از جمله موضوعات مطرح در این دیدارها است. با این حال چنانکه بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز اعلام کرده، موضوع برجام و خروج امریکا از این معاهده بین‌المللی عمده‌ترین محور گفت‌ وگوهای ولایتی و هیأت همراه در مسکو خواهد بود. محور اساسی که سفر این مقام مسئول کشورمان را در زنجیره‌ای از رفت وآمدهای دیپلماتیک هدفمند قرار می‌دهد که نخستین بار با سفر‌های شخص وزیر امور خارجه به برخی کشورهای طرف برجام و خارج از آن که می‌توانند در حمایت از برجام و مقابله با تحریم ‌های امریکایی مؤثر باشند، آغاز شد.
چنانکه چین، روسیه، هند و بلژیک از جمله مقاصد این رایزنی ‌ها بودند. با این حال این رایزنی‌ها در سفرهای دیپلماتیک ظریف خلاصه نماند. پس از آن هر یک از اعضای دولت و نهادهای مرتبط با آن در جایگاه فرستادگان ویژه‌ای قرار گرفتند که در سفر به کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای مستقل جهان مأموریت ابلاغ پیام برجامی دولت ایران را بر عهده گرفتند. سیاستی که روند مقابله عملی با خواست امریکا برای تحریم، انزوا و در تنگنای اقتصادی قرار دادن ایران را در دستور کار دارد و به عنوان مکمل سیاست‌ های داخلی مواجهه با جنگ اقتصادی عـمل می‌کند.
در راستای همین رویکرد، معصومه ابتکار، معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده که از جایگاه فرستاده ویژه روحانی به مالزی و اندونزی سفر کرده بود، در دیدار با مقام‌های عالی و اجرایی این دو کشور به اقدامات غیرقانونی و خارج از عرف بین‌الملل امریکا در برخورد با مسأله برجام اشاره کرد و خواستار همکاری آنها در راستای حفظ صلح و توسعه روابط سیاسی و اقتصادی متقابل شد. علاوه بر دو وزیر امور خارجه پیشین کشورمان یعنی علی اکبر ولایتی و کمال خرازی که یکی در سفر به روسیه و دیگری با سفر به اسپانیا، واتیکان، ایتالیا و آلمان با دولت و دستگاه دیپلماسی در حمایت از برجام همراهی کردند، پیش از این محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت در سفر اوایل ماه جاری به عمان و در سفر اخیر خود به ترکیه که به بهانه تحلیف ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان انجام شد، همین مأموریت را برعهده گرفت. همچنین سفرهای لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس‌ جمهوری به هلند و آلمان، رضا اردکانیان وزیر نیرو به ارمنستان و گرجستان، مرتضی سرمدی قائم‌مقام وزیر امور خارجه به کوبا، بولیوی، اوگاندا و ونزوئلا از جمله سفرهایی بودند که در همین راستا انجام شدند. 
رایزنی‌ های فرستادگان ویژه دولت جمهوری اسلامی در سفر به کشورهای کوچک و بزرگ دنیا فارغ از دو هدف غایی خود یعنی تلاش برای حمایت از برجام و فراهم آوردن امکان رویارویی با تحریم‌های امریکا یک پیام مهم را مخابره می‌کند و آن اینکه عصر یک‌جانبه‌گرایی و سلطه یک قدرت برای تعیین تکلیف در روابط بین‌الملل به پایان رسیده است. پیامی که تا همین لحظه نیز تلاش اتحادیه اروپا برای مقاومت در برابر اقدامات ضد برجامی دولت امریکا شاهد معناداری آن است.
با این حال واضح است که امریکا همچنان به نتیجه بخشی سیاست‌های خود بویژه از طریق همراه کردن برخی کشورهای منطقه امیدوار است. چنانکه علاوه بر سفر مایک پومپئو وزیر امور خارجه امریکا به امارات و رایزنی او با شیخ محمد بن زائد آل نهیان ولیعهد ابوظبی درباره راه‌ های مقابله با ایران، روز گذشته یک مقام وزارت امور خارجه امریکا از لابی‌گری هیأتی امریکایی برای افزایش فشار بر ایران در سفر به کشورهای منطقه خبر داد و گفت، این هیأت برای ایجاد اقدامات هماهنگ علیه ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی و بحرین سفر داشته‌ است. 
این هیأت شامل مقامات ارشد وزارت امور خارجه امریکا در یک سفر سه روزه به عربستان سعودی رفته و با مقامات این کشور برای هماهنگ کردن فشار بیشتر بر ایران رایزنی کرده است که شامل راه‌های جدید برای پایان دادن به آنچه واشنگتن تأمین مالی تروریسم از سوی تهران می‌خواند، می‌شود. مقامات سعودی و امریکایی از جمله درباره وضعیت بازار جهانی نفت در آستانه اعمال تحریم‌های نفتی امریکا علیه ایران رایزنی داشته‌اند. این در حالی است که مقامات امریکایی اوایل ماه ژوئیه اعلام کردند بخشی از تحریم‌های امریکا را که صادرات نفت ایران را هدف می‌گیرد از ابتدای ماه نوامبر باز می‌گردانند.
** رابطه استراتژیک ایران و روسیه
به این ترتیب باید رایزنی‌های مقامات کشورمان در دیگر کشورهای جهان را پاسخی عملی به تلاش‌های ضد ایرانی امریکا تلقی کرد. اما از میان همه این مراوده‌ها و رایزنی‌ها آنچه سبب شد سفر مشاور امور بین ‌الملل مقام معظم رهبری و در واقع فرستاده ویژه ایران به روسیه با تیتر درشت‌تری در رسانه ‌های داخلی و خارجی بازتاب یابد، ماهیت استراتژیک روابط تهران و مسکو بود. ولایتی همکاری‌هایی که در منطقه بین مجموعه جبهه مقاومت به رهبری ایران و روسیه در تقابل با تروریسم و بانیانش در سوریه و سایر کشورهای منطقه صورت گرفت را یک الگوی مثال زدنی این رابطه دانست و گفت: «فقط رابطه استراتژیک و بلندمدت می‌تواند چنین همکاری ‌هایی را توجیه کند.» 
وی در ادامه با بیان اینکه «در حوزه‌ های بین ‌المللی نیز کمک‌هایی که روسیه در سازمان ملل به ایران کرد و همکاری ‌هایی که دو طرف در برجام داشتند، از مصادیق دیگر همکاری‌ های راهبردی بین دو کشور است»، افزود: «شرایط کنونی بسیار حساس است و دنیا تحت تأثیر هژمونی یک فرد عاصی به عنوان رئیس جمهوری امریکا نسبت به قوانین بین ‌المللی است، بنابراین ضرورت این همکاری‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود و دلیل اینکه بنده افتخار دارم حامل پیام مقام معظم رهبری و جناب آقای رئیس جمهوری باشم، همین وضعیت ویژه و حساس کنونی است.» سفر مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری به مسکو با یک حاشیه نیز همراه بود. 
همزمانی این سفر با سفر بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی به روسیه. این در شرایطی بود که اسرائیل طی ماه‌ های اخیر تلاش زیادی را معطوف همراه کردن مسکو با خواست خود مبنی بر خروج نیروهای ایرانی از سوریه معطوف داشت. 
با این حال علی اکبر ولایتی در واکنش به سفر نتانیاهو به روسیه همزمان با حضور خودش در مسکو گفت: «او یک فرد دوره ‌گردی است که هر روز به یک نقطه از جهان سفر می‌کند و اظهارات بی مبنا و بی منطقی می‌کند و کم کم به جایی رسیده که کسی به حرف‌های او اهمیتی نمی‌دهد. از این رو وجود یا عدم حضور او در روسیه هیچ تأثیری در مأموریت استراتژیک ما در این کشور ندارد.»
گفته می‌شود که ولایتی پس از مسکو سفر به چین را در برنامه کاری خود خواهد داشت. انجام این سفرها که حالا یکایک اعضای کابینه روحانی و دیگر مسئولان نهادهای عالی کشورمان را در جایگاه فرستادگان ویژه ایران برای همراه کردن کشورهای جهان در جبهه رویارویی با تحریم‌های امریکایی قرار داده در شرایطی که مذاکرات ایران و کشورهای عضو گروه 1+4 بر سر راه حل پیشنهادی برای حمایت از برجام در حال انجام است بی‌شک یکی از عملگرایانه ترین سیاست‌هایی است که دنبال می‌شود. سیاستی که محوریت آن در حوزه خارجی با محمد جواد ظریف است و به نظر می رسد دیگر اعضای دولت و حتی وزرای خارجه اسبق هم به اقتضای شرایط برای عملی کردن آن به همکاری آمده اند.