سرمایه ای که قربانی باورهای غلط می شود

دود حاصل از سوزاندن کاه و کلش و بقایای مزارع گندم و جو در مسیرهای روستایی یا بین شهری گلستان از اواخراردیبهشت تا اواسط تیر، منظره ای که مرگ خاک های حاصلخیز و سوختن سرمایه های ملی را در شعله های کم آگاهی و باوری نادرست نشان می دهد.
به گزارش ایرنا، گلستان یکی از استان های مطرح در حوزه کشاورزی و تولید محصولات زراعی به خصوص گندم و جو است، هر سال پس از درو کشت اول شاهد آتش زدن زمین ‌های زراعی توسط برخی از کشاورزان هستیم که برای کشت بعدی عجله داشته و اقدام به سوزاندن کاه وکلش باقی مانده در اراضی می کنند.
آتشی که علاوه بر از بین بردن خاک حاصلخیز در بسیاری از موارد محصولات آماده برداشت مزارع مجاور را نیز نابود می کند.
برخی مزارع گندم و جو و کلزا گلستان که اوایل بهار با رنگ سبز و طلایی چشم نواز است، در اواخر اردیبهشت به تنوره ای از آتش تبدیل می شود که کشتزارهای اطراف را نیز در بسیاری از مواقع می بلعد.
به گفته کارشناسان محیط زیست و کشاورزی، این درحالی بوده که آتش زدن بقایای کشت آسیب جدی به ساختمان خاک، منابع آبی، محیط زیست، میکرو ارگانیسم‌ها، مواد آلی و معدنی خاک وارد می کند.
همچنین آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی، چهره طبیعت را زشت کرده و مشکلات زیست ‌محیطی فراوانی برای مردم، محیط زیست منطقه و خسارت اقتصادی در پی دارد.
در سال زراعی جاری حدود 500 هزار هکتار از اراضی گلستان زیر کشت محصولات پاییزه بویژه گندم، جو و دانه های روغنی رفت که برداشت آن با کلزا و از اواخر ماه جاری آغاز می شود و با جو و گندم ادامه پیدا می کند، در برخی از این اراضی با توجه به شرایط آب و هوایی هر سال کشت دوم نیز انجام می شود.
حسین اسدی از علاقه مندان به طبیعت به خبرنگار ایرنا گفت: من از اصول علمی در خصوص زیان های آتش زدن بقایای محصولات و کاه و کلش آگاه نیستم ،اما مشاهدات از زمین های آتش زده نشان می دهد که کار خطرناک و نابخشودنی است.
وی ادامه داد: در این کره خاکی موجودات بسیاری در کنار هم زندگی می کنند و ما با آتش زدن محل زندگی آنها صدمه جبران ناپذیری به حیات زمین وارد می کنیم.
اسدی افزود: بارها در بازدید از مزارعی که کاه و کلش آن آتش زده شده دیده ام که علاوه بر گیاهان، حیواناتی همچون مار، لاک پشت، موش، خرگوش و گنجشگ نیز سوخته اند.
وی اضافه کرد: علاوه بر آن آتش سوزی کاه و کلش هر سال خسارت مالی فراوانی به دیگر کشاورزان وارد می کند، زیرا محصول گندم بسیار خشک و سریع الاشتعال بوده و وزش باد باعث انتقال و سرایت آتش به مزارع دیگران شده و زحمت یک سال تلاش زارع قبل از برداشت محصول؛ از بین می برد.
رضا درزی دانش آموخته رشته زراعت و ساکن یکی از روستاهای بندرگز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: رفع این مشکل نیازمند فرهنگ سازی و آگاهی کشاورز از مضرات آن است و تنها با اتکا به بخشنامه و دستور العمل نتیجه مطلوبی حاصل نمی شود.
وی افزود: باید با برگزاری دوره های آموزشی و ترویجی برای کشاورزان و فرهنگ سازی در این حوزه فعالان کشت و زرع را با تبعات منفی این کار آشنا کرد.
معاون حفاظت محیط زیست شهرستان بندرگز در غرب استان گلستان نیز گفت: از اثرهای مضر سوزاندن بقایای گیاهی می توان به آسیب دیدن چرخه زندگی حشرات مفید و از بین رفتن میکرو ارگانیسم های زنده از جمله باکتری ها و قارچ ها در خاک اشاره کرد.
کامران فلاح افزود: در فرایند آتش زدن بقایای زراعی علاوه بر مشکل و آسیب های حرارت بالا؛ دود، گرد وغبار و گازهایی نظیر مونواکسید کربن، دی اکسید‌کربن، اکسید نیترو‍ژن تولید می شود که آلوده کننده محیط زیست وهوا است.
به گفته وی؛ محیط زیست و سایر نهادهای متولی؛ افرادی را که با آتش زدن مزارع خود موجب آلودگی هوا شوند، شناسایی و به مراجع قضایی معرفی می کنند.
مدیر جهادکشاورزی بندرترکمن در غرب گلستان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: براساس باوری نادرست کشاورزان با هدف آماده کردن سریع تر زمین برای کشت بعدی مبادرت به آتش زدن کاه و کلش محصول قبلی و علف های هرز می کنند، در حالی که این اقدام زیان های جبران ناپذیری به همراه دارد که از جمله کاهش حاصلخیزی و باروری خاک است.
به گفته وی، این درحالی بوده که بازمانده کاه و کلش و سفال گندم برای زمین مفید و نوعی کود و پوشش محسوب می شود.
طبق تحقیقات دانشمندان برای تولید یک سانتیمتر خاک حاصلخیز هشتاد تا صد و بیست سال زمان لازم است و این در حالی بوده که آتش زدن و حرارت از عوامل اصلی فرسایش خاک است.
برخی کشاورزان برای از بین بردن کاه و کلش و آفات مزارع را پس از برداشت محصول آتش می زنند در حالی که با از بین بردن مواد مغذی سطحی خاک در کشت های بعدی مجبور به استفاده از انواع کود برای افزایش بارآوری خاک می شوند.
محقق استرالیایی سال 96 در کارگاه آموزشی کشاورزی حفاظتی در شهرستان گرگان، جلوگیری از سوزاندن بقایای محصول در اراضی را به عنوان یک فاکتور مهم در این حوزه عنوان کرد و گفت: آتش زدن بقایای زراعی یک عملیات بسیار مخرب محسوب می شود که در خیلی از کشورها مانند چین و قزاقستان که در زمینه کشاورزی حفاظتی و حفظ خاک ،محیط زیست و منابع آب قدم برداشته اند، دیده نمی شود.
دکتر آلن دیوید مک هگ Allen David Jack McHugh ادامه داد: باید با تدوین و اجرای اصول مشخص و بهره گیری از فناوری نوین تخریب منابع خاک و آب را کاهش داد.
رئیس کل دادگستری گلستان در این پیوند با صدور بخشنامه ای از دادستان ها خواست که نشست هایی با مسئولان جهاد کشاورزی هر شهرستان برگزار و از آنان بخواهند که برای پیشگیری از آتش زدن بقایای گیاهی از هم اکنون چاره اندیشی شود و راه های جایگزین به کشاورزان معرفی کنند.
هادی هاشمیان با تاکید بر اینکه پیگرد قانونی در انتظار کسانی است که بقایای گیاهی را آتش می زنند ،افزود: دادستان ها منتظر اعلام شکایت محیط زیست و منابع طبیعی نمانند و با متخلفان برخورد قانونی کنند.
رئیس شورای حفظ حقوق بیت المال گلستان همچنین از مدیران دستگاه های دست اندرکار مانند محیط زیست خواست تا امسال جدی تر از گذشته پیگیر جلوگیری از آتش زدن بقایای گیاهی بوده و برای متخلفان اعلام جرم کنند.
بر اساس اعلام نظر کارشناسان منابع طبیعی و جهادکشاورزی، آتش زدن بقایای گیاهی علاوه بر آلودگی هوای استان و آسیب جدی به بافت خاک سبب سرایت آتش به جنگل ها و سوختن نهال ها و درخت های حاشیه مزارع و جاده ها نیز می شود و فرهنگ سازی پیشگیری از این اقدام غیرعلمی در گلستان ضروری است.
گلستان با گستره افزون بر 20 هزار کیلومتر مربع و یک میلیون و 869 هزار و 819 نفر جمعیت، افزون بر 650 هزار هکتار اراضی زراعی مستعد دارد.
اقتصاد این استان مرزی و شمالی کشور بیشتر بر پایه کشاورزی استوار بوده و حفظ زمین های مستعد و خاک حاصلخیز بسیار ضروری است.