آخرين ديدارها!

دهم تيرماه (۳۰ ژوئن) را روز اعلام نتيجه گفتگوهاي ايران و گروه موسوم به ۱+۵ خبر داده‌اند. اخبار مذاكره هسته‌اي در كنار بسياري از رويدادهاي خبري در صدر گزارش‌هاي رسانه‌ها قرار دارد. برخي نظر مي‌دهند كه تا دهم تير ماه توافق حاصل و نتيجه نهايي براي دست‌يابي به «توافق جامع» اعلام مي‌گردد. گروهي ديگر كه چندان اميدوار نيستند هرگونه توافق تا اين تاريخ را غيرممكن مي‌خوانند كه بايد يا براي مدتي هرچند كوتاه زمان مذاكرات تمديد گردد و يا شكست را پايان اين مسير طولاني دانست. وزير خارجه روسيه ديروز گفت «همه طرف‌هاي مسأله هسته‌اي ايران براي كسب توافق جامع در موعد مقرر تلاش مي‌كنند». پوتين رئيس جمهور روسيه نيز گفته است، گروه ۱+۵ نبايد از ايران تقاضا و اقدامات غيرقابل انجام طلب كند. خوشحالم از اين كه موضع ايران به طور چشمگيري تعديل شده است و اين امر دستيابي به توافق را بسيار ممكن مي‌كند.

در آمريكا دو جريان مخالف و موافق فعاليت‌هاي خود را شدت داده‌اند. جريان مخالف با هرگونه توافق با ايران را نمايندگان و سناتورهاي افراطي در كنگره آمريكا هدايت مي‌كنند كه از حمايت لابي صهيونيست‌ها و سياستمداران سفارتخانه‌هاي عربستان و چند شيخ‌نشين حاشيه‌ جنوبي خليج‌فارس از جمله قطر و امارات برخوردارند. اوباما بار ديگر خواهان رسيدن به توافق تا دهم تير ماه (۳۰ ژوئن) شده است. وزير خارجه او كري گفته است به ژنو خواهد رفت تا با ظريف وزير خارجه ايران آخرين ديدارها براي سرعت بخشيدن به نگارش متن نهايي توافق را بررسي كنند. آمريكا و ايران تلاش دارند تا دهم تير ماه نتيجه مثبت به دست آيد و اگر در اين روز نياز به تمديد زمان براي مدتي كوتاه باشد، ادامه گفتگوها براي دستيابي به توافق نهايي انجام پذيرد.

در اروپا اگرچه اتحاديه اروپا مواضع همسو با آمريكا دارد و مي‌خواهد تا توافق نهايي به دست آيد، اما مواضع فرانسه بسيار سخت و نگران‌كننده شده است. فابيوس وزير خارجه فرانسه، رضايت كامل نتانياهو و دولت سعودي را براي امضاء هرگونه توافق با ايران شرط لازم مي‌داند و در اين مرحله همچون گذشته روش سنگ‌اندازي در مسير مذاكرات را دنبال مي‌كند. در حالي كه دولت‌هاي انگليس و آلمان، حداقل در رسانه‌ها و از طريق مصاحبه مسئولين اين دولت‌ها، خواهان رسيدن به توافق آن ‌هم هر چه زودتر تا دهم تيرماه شده‌اند. در اين مرحله سخنگوي وزارت خارجه فرانسه نيز براي تعديل فضاي خبري گفت، موضع پاريس در قبال برنامه هسته‌اي ايران اين است كه «انرژي هسته‌اي غيرنظامي آري و انرژي هسته‌اي نظامي نه.»

آنچه كه در اين مرحله ديده مي‌شود، تلاش همراه با اميدواري از هر دو طرف (ايران و گروه ۱+۵) براي دستيابي به توافق بر اساس تاريخ مقرر دهم تير ماه است. براي اين كار آخرين ديدارها در حال انجام است. وزير خارجه (ظريف) در لوكزامبورگ با وزراء خارجه ۳ كشور اروپايي گفتگوهاي دو و چند جانبه خواهد داشت. در ادامه همچنين قرار است وزراء خارجه ايران و آمريكا با يكديگر ملاقات و مذاكره داشته باشند. آخرين ديدارها در سطوح معاونين وزارت خارجه و وزراء خارجه سرعت گرفته است. در غرب نشانه‌هاي اميدواري در رسانه‌ها براي حصول به توافق بيشتر ديده مي‌شود. رؤساي جمهور آمريكا و روسيه از امكان توافق سخن مي‌گويند. اوباما رسيدن به توافق در پرونده هسته‌اي ايران را دستاوردي براي صلح و روابط مطلوب بين‌المللي خوانده است. پوتين مي‌گويد، دستيابي به توافق امكان‌پذير گرديده اما تنها مسأله‌اي كه در مسير توافق آسيب‌زننده به نظر مي‌رسد، اين است كه به منظور بر هم زدن توافق «تعمداً» ـ دوست دارم بر اين واژه تأكيد كنم «تعمداً» ـ از ايران خواسته شود دست به اقداماتي بزند كه كاملاً غيرممكن است. اقداماتي كه در مقايسه با حل و فصل مسأله اصلي، يعني مسأله منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي بي‌اهميت است. ما (روسيه) قطعاً از توافق حمايت مي‌كنيم.

در اين مرحله همچنان كه ديده مي‌شود، فعاليت‌هاي رسمي و غيررسمي عليه توافق شدت گرفته است. اغلب مطبوعات عربي كه با دلارهاي نفتي سعودي‌ها و دولت‌هاي قطر و امارات مديريت مي‌گردد، آشفتگي بي‌سابقه‌اي را عليه ايران دامن مي‌زنند و هر روز خبرسازي منفي عليه جمهوري اسلامي ايران انجام مي‌دهند. در اروپا و آمريكا نيز رسانه‌ها با محور (ايران خطر بزرگ) مصاحبه‌ها و مقالات سفارشي را انتشار مي‌دهند تا هرچه بيشتر به فضاي مذاكره جهت‌گيري منفي بدهند.

نتيجه امروز از مجموعه گزارش‌ها و رصد مواضع رسمي و غيررسمي درباره مذاكره ايران و گروه ۱+۵ همچنان تلاش منفي و مثبت، رد و قبول يا بدبيني و خوش‌بيني به پايان آن تا روز دهم تير ماه است. آخرين ديدارها در حال انجام است و هر دو طرف به حساسيت و محدوديت‌ زمان و اعلام نتيجه نهايي اذعان دارند.

*ابوالقاسم قاسم زاده