موافقان و مخالفان تحقیق و تفحص از محیط زیست

تحقیق و تفحص از سازمان محیط زیست هفتاد و پنجمین تحقیق تفحصی است که مجلس نهم از ابتدای آغاز به کار خود تا کنون تصویب کرده و ۲۲ تن از نمایندگان مجلس که البته هیچ یک از اعضای فراکسیون محیط زیست نیستند آن را امضا کرده اند. اما اغلب اعضای فراکسیون محیط زیست از این طرح بی اطلاعند. کمیسیون کشاورزی مجلس هم در جریان این طرح نیست و با توجه به اینکه نامه نگاری های مربوط به آن هنوز به این کمیسیون نرسیده تحقیق و تفحص را خیلی جدی نمی داند.

بحرانی شدن وضعیت جنگل ها و مراتع و زمین های کشاورزی، موضوع آلودگی هوا، کشته شدن محیط بانان، رها شدن پسماندها در رودخانه ها، آتش سوزی وسیع جنگل ها و به خطر افتادن مسایل امنیتی، اقتصادی و محیطی از مهمترین محورهایی هستند که به گفته رییس کمیسیون اقتصادی مجلس قرار است از سازمان محیط زیست تفحص شود.

کمیسیون اقتصادی مجلس موضوع این تحقیق و تفحص را سوء مدیریت سازمان محیط زیست در زمینه حفاظت از عناصر و منابع حیاتی کشور عنوان می کند. آنطورکه ارسلان فتحی پورمی گوید: این طرح در ۸ محور تنظیم شده و جمعی از نمایندگان مجلس خواهان تحقیق و تفحص از سازمان حفاظت از محیط زیست شده اند.

عضو کمسیون حقوقی و نظارت مجلس شورای اسلامی نیز به آتش سوزی اخیر جنگل های ارسباران و اقدام داوطلبانه مردمی برای مهار آتش اشاره می کند و تأکید می کند: کوتاهی سازمان محیط زیست در مواردی چون مهار آتش سوزی در ارسباران در حالی که وظیفه این سازمان است مهمترین موضوعی است که بحث تحقیق و تفحص را مطرح کرد.

به گفته او متاسفانه به علت نبود مدیریت صحیح، مسائل زیست محیطی در کشور رعایت نمی شود. به طور مثال جنگل های ارسباران که غنی و سرشار از انواع گونه های درختی است با نبود جاده آتش بُر و ضعف مدیریتی در حال نابودی است.

آنطور که قره‌سید رومیانی می گوید: در این تحقیق و تفحص به دنبال دست یافتن به کاستی ها و نواقص هستیم تا این موارد برطرف شود. همچنین در صورتی که جرمی اتفاق افتاده باشد با آن برخورد می کنیم. البته نباید تصور کرد تحقیق و تفحص به دوران فعلی محدود است.

او نحوه مدیریت و اجرای قانون توسط سازمان محیط زیست را از دیگرموضوعات مورد بررسی دراین تحقیق و تفحص عنوان می کند: درحقیقت باید مشخص شود سازمان محیط زیست در ریل قانونی خود بوده یا خیر و در چه مواردی منحرف شده است. اگر تحقیق و تفحصی صورت بگیرد و مجلس به انجام آن رای بدهد نکات مثبت و منفی را مشخص می کنیم تا نکات منفی آسیب شناسی و برطرف شود. لذا این اقدام موثر و کمک کننده به وضعیت زیست محیطی کشور است.

نماینده ارومیه در مجلس هم از مجوزهای زیست محیطی که در دوره مدیریت سابق رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست برای سدسازی در آذربایجان شرقی و کردستان صادر شده، انتقاد می کند و ادامه می دهد: هدف از تحقیق و تفحص از سازمان حفاظت از محیط زیست به جز شفاف کردن دلایل ضعف سازمان در مهار آتش سوزی های اخیر، نابودی دریاچه ها و تالاب ها و سایر مسائل مخرب زیست محیطی است.

به گفته نادر قاضی پور مجوزهای زیست محیطی که در دوره مدیریت سابق رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست برای احداث سد در آذربایجان شرقی و کردستان صادر شد یکی از دلایل نابودی دریاچه ارومیه است.

او که عضو کارگروه نجات دریاچه ارومیه است تأکید می کند: هر چند برای احیاء دریاچه ارومیه با تغییر رئیس سازمان محیط زیست اقداماتی شده اما هنوز کاری که نتیجه موثر و چشگیری داشته باشد انجام نشده و روز به روز حال این دریاچه بدتر می شود.

با این حال تعدادی از اعضای هیات رییسه این فراکسیون که کلیاتی از طرح تحقیق و تفحص مجلس از سازمان محیط زیست را شنیده اند با آن مخالفند.

کمال الدین پیر موذن با بیان اینکه به شدت با طرح تحقیق و تفحص در زمان مدیریت فعلی سازمان محیط زیست مخالف است می گوید: دکتر ابتکار و همکارانش با درک عمیق چالش های زیست محیطی و مسئولیتی که در این خصوص به عهده دارند در برابر بمباران مشکلات زیست محیطی مقاومت می کند و در یکسالی که از مدیریتش می گذرد دست کم توانسته مسائل زیست محیطی را در کانون توجه افکار عمومی و هیات دولت قرار دهد.

به اعتقاد این عضو هیات رییسه فراکسیون محیط زیست مجلس، معضلات زیست محیطی که امروزگریبانگیر تمام اقشار مردم شده یک شبه ایجاد نشده اند که توقع داشته باشیم ظرف مدت کوتاهی برطرف شوند بلکه این مسائل در طی چند دهه گذشته و به دلیل ضعف مدیریت در دستگاههای مختلف و البته نظارت ضعیف محیط زیست به وجود آمده اند بنابراین باید برای برطرف کردن آنها تمام مسئولان به یاری این سازمان آمده و با حمایت همه جانبه باری از مشکلات را کم کنند و نه اینکه تنها با انتقادهای بی پایه تمام انتظارات ۵۰ ساله را از مدیریت یک ساله مطالبه کنند.

اگر چه در برخی موارد انتقاد های به جایی از قصورات سازمان محیط زیست از سوی کارشناسان مطرح می شود و به عنوان مثال اینکه سازمان محیط زیست نتوانست حتی ۶۰ میلیون متر مکعب حقابه ای که از وزارت نیرو می خواست را از ۳ میلیارد متر مکعب آبی که از بابت سیل افغانستان وارد تالاب هامون شد را ذخیره کند، یا انتقاداتی که در خصوص آتش سوزی و خاکستر شدن هزار و ۵۰۰ هکتار از جنگل گلستان که بالاترین درجه حفاظتی در این سازمان را دارد و یا نقد هایی که به مجوز های شکار و صید و واگذاری برخی مناطق حفاظتی به تور های شکار وجود دارد جای تحقیق و بررسی دارد اما به نظر می رسد پیش از آنکه این تحقیق و تفحص انجام شود بهتر است نمایندگان مجلس که البته بسیاری از آنها حتی اعضای فراکسیون محیط زیستند اما از مشکلات و نقاط ضعف این حوزه بی اطلاعند با جدیت از یک سو نسبت به شناسایی ضعف های قانونی که در مواردی مانند بحث شکار و صید و اسیب به محیط بانان منجر به صدمات جبران ناپذیری می شود اقدام کنند.

از سوی دیگر نیز نقاط ضعفی که در اجرای این قوانین توسط دستگاههایی از قبیل وزارت نیرو، وزارت جهاد و کشاورزی، وزارت صنایع و وزارت نفت وجود دارد و منجر به نابودی بسیاری از زیستگاههای طبیعی مانند جنگلها، تالابها ، دریاچه ها، هوا، آب و خاک شده بر طرف کنند و با اندک تفقدی نسبت به محیط زیست بودجه این سازمان را با دستگاههای مشابه به تعادل برسانند تا در این صورت با دست پر بتوانند نظارت سازمان محیط زیست بر اجرای درست قوانین را بررسی کرده و تخلفات این سازمان را به چالش بکشند.