نمره قبولی دیپلماسی فعال ایران در غزه، سوریه و عراق

تهران در حال خروج از سومین آزمون مهم منطقه‌ای خود طی یک سال گذشته است؛ تل‌آویو شب گذشته (۱۴ مرداد ۹۳) پس از موافقت با برقراری آتش‌بس ۷۲ ساعتِ، با سه شرط حماس برای پایان دادن به درگیری‌های یک ماهه اخیر از جمله پایان دادن به حصر باریکه غزه موافقت کرد. اقدامی که مقدمه‌ای بر پایان بدترین حمله اسرائیل علیه غزه طی دو سال گذشته است که بیش از هزار و ۸۰۰ کشته برجای گذشت. جنگی که از نخستین روزهای آغاز با حمایت بی دریغ تهران از مردم غزه و علیه تل‌آویو همراه بود. جنگی که اکنون با عقب نشینی اسرائیل، پیروزی مجددی برای یکی بازوهای مقاومت در منطقه رقم خواهد زد.

ایران بعد از آنکه با قرار گرفتن در کنار سوریه سایه جنگ را از سر آن کشور دور کرده بود و مشاوران نظامی خود را برای مقابله ارتش و دولت عراق با داعش به بغداد فرستاد، در فاجعه حمله اسرائیل به غزه هم سکوت نکرد و تحرکات دیپلماتیکش را به نفع مردم مظلوم فلسطین به سرعت آغاز کرد. نقش‌آفرینی تهران در بحران سوریه، عراق و جنگ یک ماهه غزه، ایران را به جزیره ثبات و قدرت منطقه و پیروز رویاروی‌هایی نظامی با تکفیری‎‌ها و اسرائیل در باتلاق خاورمیانه تبدیل کرد.

سوریه؛ اولین آزمون موفق منطقه‌ای روحانی!/دولت روحانی، عراق و غزه هم تنها نگذاشت

سوریه؛ نخستین آزمون منطقه‌ای دولت حسن روحانی در عرصه بین‌المللی، پس از تشکیل دولت یازدهم بود. همکاری موفق روسیه و ایران در کنار رفتن سایه جنگ حتمی از سر سوریه و حمایت از ارتش سوریه در بازپس گیری بخش هایی از مناطق تحت اشغال در نخستین ماه‌های پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، در نهایت فضا را برای ادامه حضور «بشار اسد» در قدرت را رقم زد.

تک و پاتک ارتش اسد و مخالفان مسلح از یک سو و گروه های تروریستی جبهه النصره و داعش از سوی دیگر در سوریه ادامه داشت که در گوشه ای دیگر «نوری مالکی» بار دیگر در انتخابات پارلمانی عراق پیروز شد؛ وی که در سایه خروج نیروهای خارجی از خاک عراق خود را برای تشکیل دولت جدید آماده می کرد به یک باره، داعش را بیخ گوش بغداد یافت؛ گروه تروریستی دولت اسلامی عراق وشام توانست با سرعتی خیره کننده بخش های از شرق و شمال عراق را در اختیار بگیرد و کنترل چند چاه نفت و سد را در اختیار بگیرد و به عنوان ثروتمندترین گروه تروریستی جهان شناخته شود.

تهران اما بغداد و متحد کلیدی خود در منطقه را تنها نگذاشت؛ سپاه قدس پاسداران ایران، از نخستین روزهای پس از آغاز بحران عراق، مشاوران نظامی خود را به بغداد فرستاد تا ارتش نوپای عراق در سایه آموزش‌های «سردار سلیمانی» توانایی مقابله با داعش را پیدا کند؛ در این بین و با کاهش پیشروی داعش در خاک عراق سردار سلیمانی به ستاره بی بدیل نیروهای نظامی ایران در دفاع راهبردی و استراتژیک در منطقه تبدیل شد؛ مردی که بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه درباره‌اش گفت: اگر سردار سلیمانی در انتخابات سوریه نامزد می‌شد رأی می‌آورد.

اما جنگ اسرائیل علیه یک میلیون هشتصد هزار فلسطینی در باریکه غزه، یک ماه گذشته آغاز شد و با یک هزارو هشتصد کشته تا به امروز ادامه یافته است. در حالی که تهران از نخستین روزهای آغاز این درگیری، موضع خود را مشخص و با محکومیت اسرائیل خود را در صف حماس و مردم غزه قرار داد، توانست جای پای خود را در منطقه محکم کند؛ در حالی که کشورهای عربی و در راس آنها عربستان سکوتی مرگ بار در قبال جنایات غزه اختیار کرده بودند، تهران توانست گوی حمایت و و دعوت به وحدت را از دیگران برباید و بار دیگر خود را به عنوان بازیگر مهم نقش‌آفرینی های منطقه معرفی کند. آنجایی که رهبری جمهوری اسلامی ایران در خطبه های نماز عید فطر، خطاب به کشورهای عربی و اسلامی از آنها خواست تا اختلافات خود را کنار بگذارند و بر سر مساله فلسطین و علیه اسرائیل متحد شوند؛ ایشان همچنین فلسطین را مساله اصلی جهان اسلام و انسانیت معرفی کردند.

سوریه، عراق و غزه، این سه واژه اکنون گواهی بر عملکرد مثبت کارنامه روحانیِ رئیس جمهوریِ ایران است، کسی که در ابتدای ورود به پاستور عقلانیت و تدبیر را سرلوحه برنامه کاری خود در کشور و در عرصه سیاست خارجی اعلام کرد و اولویت کاری خود در عرصه خارجی را زدودن انزوا و افراطی گری از چهره ایران و وزارت خارجه دانست و دست دوستی خود را به سمت جهان و به ویژه کشورهای منطقه و همسایه دراز کرد و از تکریم کشورهای همسایه سخن گفت.

ترافیک سفرهای مقامات منطقه‌ای و غربی به ایران با طعم تدبیر و امید

اما این تنها دستاوردهای منطقه ای و دیپلماتیک دولت یازدهم در یک سال گذشته نبود. رئیس دولت یازدهم در حالی که تنها سه ماه از آغاز کار دولت یازدهم می‌گذشت برای نخستین بار در مجمع عمومی سازمان ملل حضور یافت و برخلاف سال‌های گذشته که سخنرانی رئیس جمهوری ایران با کرسی های خالی از روسای و وزرای خارجه کشورهای جهان همراه بود، در پیشنهادی خواستار جهانی عاری از خشونت و افراط گری شد، پیشنهادی که با رای مثبت ۱۹۰ کشور عضو سازمان ملل در قالب قطعنامه مقابله با افراط گرایی و خشونت به تصویب رسید. پیشنهادی که چند ماه پس از آغاز بحران شدید عراق بیانگر عمق دیدگاه راهبردی رئیس جمهوری ایران بود.

سیاست خارجی مبتنی بر خروج از انزوا و تدبیر و عقلانیت حسن روحانی اما محدود به منطقه پر آشوب خاورمیانه نمی‌شود؛ ظریفِ دولت یازدهم با لبخند دیپلماتیک خود طی ۶ ماه گذشته دییلماسی فعال و قوی دولت یازدهم را به نمایش گذاشت و با بهره گیری از دو دهه تجربه، پروژه تنش زدایی با غرب را کلید زد تا ۸ سال پس از بسته بودن پاویون‌های فرودگاه مهرآباد به روی کشورهای مهم غربی، وزرای خارجه و هیئت های پارلمانی اروپایی یکی پس از دیگری در کنفرانس خبری مشترک با وزیر کارکشته دولت یازدهم شرکت کنند.

محمد جواد ظریف، اما کشورهای همسایه را نیز دور از نظر نداشت و خصوصا در نخستین روزهای پس از موفقیتش در کسب توافق هسته ای با غرب مورد توجه قرار داد و در سه سفر منطقه‌ای راهی کشورهای عربی و اسلامی خاورمیانه شد. گرچه هنوز مناقشات با برخی کشورهای همسایه از جمله عربستان پابرجاست و تاکنون سفری بین مقامات رسمی دو کشور صورت نگرفته است.