پدر بزرگ قاره سیاه که بود؟

او را در آفریقای جنوبی با نام مادیبا می‌شناسند؛ عنوانی افتخاری که بزرگان خاندان ماندلا به وی داده‌اند. بسیاری از مردم آفریقای جنوبی نیز به نشانه احترام وی را «موخولو» به معنای پدربزرگ، می‌نامند. در نوامبر ۲۰۰۹، مجمع عمومی سازمان ملل متحد ۱۸ جولای روز تولد ماندلا را در به رسمیت شناختن نقش او در اعتلای فرهنگ صلح و آزادی، روز جهانی نلسون ماندلا اعلام کرد.

ماندلا می‌گوید: «در سراسر حیاتم خود را وقف مردم آفریقا کرده‌ام. با استیلاجویی سفدپوستان مبارزه کرده‌ام و با استیلای سیاهان نیز مبارزه کرده‌ام. در پی آرمان جامعه‌ آزاد و دموکراتیک بوده‌ام که همه بتوانند در آن در توازن و فرصت‌های برابر زندگی کنند. این آرمان من است که امیدوارم با آن زندگی کرده و به آن دست یابم. اما اگر نیاز باشد آماده‌ام در راه این آرمان بمیرم.» و اکنون آفریقای جنوبی با مادیبایش وداع می‌کند.

مردم آرزومند بهبودی او هستند.

دو هفته پیش نلسون ماندلا در بیمارستان بستری شد. گزارش ها از آفریقای جنوبی از بحرانی شدن حال او خبر می‌داند. عفونت ریوی شدید دلیل بستری او اعلام شد و با توجه به اخبار ناامید کننده‌ای که از وضعیت جسمی او به گوش می‌رسید؛ مردم آفریقای جنوبی و تمامی آزادی‌خواهان جهان خود را برای یک خبر ناگوار آماده کردند تا اینکه امروز وی به دیار باقی شتافت.

چریک ۹۴ ساله به دلیل عفونت ریه در بیمارستان بستری شده است.

نلسون رولیهلاهلا ماندلا
نلسون رولیهلاهلا ماندلا در هجدهم جولای ۱۹۱۸ برابر با بیست و ششم تیرماه ۱۲۹۷ شمسی در روستای کوچک موزو در استان کیپ آفریقای جنوبی به دنیا آمد. رولیهلاهلا در هفت سالگی به مدرسه رفت و در آنجا توسط معلمش «نلسون» نامیده شد. او در شانزده سالگی وارد موسسه کلارک بری شد و در رشته فرهنگ غرب تحصیل کرد. در نوزده سالگی در دانشکده وسلی در فورت بیوفورت شروع به تحصیل در علوم انسانی نمود. ماندلا در پایان سال اول تحصیلات خود به دلیل مشارکت در تحریم شورای نمایندگی دانشجویان در اعتراض به سیاست‌های دانشگاه اخراج شد.





مردم برای سلامتی ماندلا دعا می‌کنند.

ژوهانسبورگ مقصد بعدی او بود که در آنجا به عنوان نگهبان معدن شروع به کار کرد. کار در معدن نیز برای او طولی نکشید و در نهایت به عنوان منشی یک شرکت حقوقی شروع به کار کرد. در حین کار ماندلا تحصیلاتش را نیز به صورت مکاتبه‌ای در دانشگاه آفریقای جنوبی دنبال کرده و به اتمام رساند. سپس تحصیل در رشته حقوق در دانشگاه ویتواترسرند را آغاز کرد.

روحیه اعتراض و حق طلبی از جوانی با او بود.

آغاز فعالیت‌های سیاسی
ماندلا در اواخر دهه چهل میلادی وارد فعالیت‌های سیاسی علیه نژادپرستی شد. او در پنجم دسامبر ۱۹۵۶ به همراه ۱۵۰ نفر از دوستانش دستگیر و به اتهام خیانت محاکمه شد. محاکمه تا ۱۹۶۱ ادامه داشت که در نهایت منجر به تبرئه دستگیرشدگان گردید. در سال ۱۹۶۱، ماندلا در کنفرانسی با اعلام تشکیل گروه اومخونتووه سیزوه، به معنای «نیزه ملت»، دعوت به مبارزه نظامی کرد.

با استیلاجویی سفدپوستان مبارزه کرده‌ام و با استیلای سیاهان نیز مبارزه کرده‌ام.

پس از آن ماندلا کشور را ترک و با رهبران آفریقا در نقاط مختلف دیدار کرد. او مبارزه علیه اهداف نظامی و دولتی را رهبری می‌کرد و طرح‌هایی نیز برای جنگ چریکی علیه آپارتاید در دست داشت که بر اساس آنها چند دهه بعد، خصوصا در دهه ۱۹۸۰، اومخونتو وسیزوه تبدیل به یک گروه جنگنده چریکی علیه رژیم حاکم شد. در ۵ اوت ۱۹۶۲، ماندلا پس از هفده ماه تعقیب و گریز دوباره دستگیر و در ژوهانسبورگ زندانی شد. ویلیام بلوم، یکی از کارکنان سابق وزارت امور خارجه آمریکا، گفته ‌است سازمان سیا محل اختفای ماندلا را به رژیم آپارتاید اطلاع داده بود.
آغاز زندانی شدن طولانی مدت
ماندلا در دوازدهم ژوئن ۱۹۶۴ محکوم به حبس ابد گردید و در جزیره روبن زندانی شد. ماندلا از بیست و هفت سال زندان خود, هیجده سال را در این زندان به سر برد. در این زندان بود که ماندلا زندگینامه خود را تحت عنوان «راه طولانی آزادی» نوشت. ماندلا در سال‌های زندانی بودنش همچنان با کنگره ملی آفریقا در ارتباط بود. در فوریه ۱۹۸۵ رییس جمهوری آفریقای جنوبی پیشنهاد آزادی مشروط او به شرط محکوم کردن بی قید و شرط خشونت به عنوان ابزاری سیاسی را اعلام کرد. ماندلا پیشنهاد را رد کرد و گفت: «تنها مردم آزاد می‌توانند مذاکره کنند. یک زندانی نمی‌تواند قرارداد ببندد!»

اتاق ماندلا در زندان

آزادی ماندلا و آزادی ملت
بالاخره در ۱۹۹۰ تلاش کنگره ملی آفریقا و مبارزات بین‌المللی با شعار «نلسون ماندلا را آزاد کنید!» منجر به آزادی وی شد. در یازدهم فوریه آن سال، مصادف با ۲۲ بهمن ۱۳۶۹، فردریک د کلرک رئیس جمهور وقت آفریقای جنوبی دستور آزادی ماندلا و پایان ممنوعیت فعالیت کنگره ملی آفریقا را صادر کرد. ماندلا در روز آزادی خود اعلام کرد که توجه وی معطوف به برقراری صلح برای اکثریت سیاه‌پوست و دادن حق رای به آنان چه در انتخابات کشوری و چه در انتخابات محلی خواهد بود.

او ۲۷ سال از زندگی‌اش را در زندان گذراند.

بدین ترتیب نخستین انخابات دموکراتیک آفریقای جنوبی که در آن همه افراد می‌توانستند شرکت کنند در بیست و هفتم آوریل ۱۹۹۴ برگزار شد. کنگره ملی آفریقا اکثریت را در انتخابات به خود اختصاص داد و ماندلا نیز به عنوان رهبر کنگره به عنوان نخستین رئیس جمهور سیاه‌پوست کشور برگزیده شد که پایانی حقیقی بر رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی محسوب می‌شد.

پس از آزادی از زندان، به عنوان نخستین رئیس جمهور سیاه‌پوست کشور، پایان آپارتاید را اعلام کرد.

کناره‌گیری از فعالیت‌های سیاسی
ماندلا پس از پایان دوره ریاست جمهوری خود در سال ۱۹۹۹، فعالیت‌هایی را به طرفداری از سازمان‌های فعال اجتماعی و حقوق بشر آغاز کرد. او در سال ۲۰۰۳ طی چند سخنرانی از سیاست خارجی دولت بوش انتقاد کرد و گفت که بوش در مورد مساله جنگ عراق و در قضیه عدم متابعت از سازمان ملل متحد و دبیر کل آن کوفی عنان ممکن است انگیزه‌های نژادپرستانه داشته باشد. ماندلا در ژوئن ۲۰۰۴، در ۸۵ سالگی، اعلام کرد که از زندگی سیاسی کناره‌گیری خواهد کرد. سلامتی وی رو به وخامت نهاده بود و وی می‌خواست زمان بیشتری را در کنار خانواده‌اش سپری کند.

از ۲۰۰۴ به بعد سلامتی وی رو به وخامت نهاد.

سفرهای ماندلا به ایران
قبل از پیروزى انقلاب اسلامى به دلیل وجود روابط مفصل بین رژیم سلطنتى و رژیم نژادپرست آفریقاى جنوبى، بسیاری از کشورهای ضد آپارتاید تمایلی به برقرارى روابط سیاسى با ایران نداشتند. پس از پیروزى انقلاب اسلامى دولت‌های آفریقایی از اولین کشورهایى بودند که نظام جمهوری اسلامی را به رسمیت شناختند. از سوی دیگر توقف فروش نفت ایران به آفریقاى جنوبى نیز موجب رضایت کشورهای آفریقایی مبارزه کننده با نژادپرستی شد. آزادی ماندلا از زندان مصادف با دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی بود. رئیس جمهوری وقت ایران با دعوت از ماندلا برای سفر به ایران بار دیگر بر همراهی و حمایت جمهوری اسلامی از حرکت آزادی خواهانه ضد آپارتاید تاکید کرد.

دو بار به ایران سفر کرد.

سفیر سابق ایران در زامبیا درباره سفر تاریخی ماندلا به ایران در سال هفتاد شمسی می‌نویسد: «در مرداد ۱۳۷۰ به دنبال هماهنگی‌های انجام شده، آقای ماندلا به طور رسمی از جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد. مهمترین بخش این سفر دیدار صمیمانه آقای ماندلا با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی بود. در این دیدار تاریخی، آقای ماندلا گزارشی از روند مبارزه ارائه کرد و از حمایت‌های معنوی و مادی ایران به مبارزان ضد آپارتاید تشکر و قدردانی نمود.

ماندلا از علاقه مندان به جمهوری اسلامی بود.

وی خاطراتی از حدود ۳۰ سال حبس در زندان‌های نژادپرستان را برای رهبر انقلاب بازگو نمود و در مورد تأثیر انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) در قیام مردم آفریقای جنوبی اظهار داشت: «انقلاب اسلامی ایران تحت رهبری امام خمینی (ره) امیدهای فراوانی را برای قیام مردم آفریقای جنوبی در مبارزه علیه بی‌عدالتی به همراه داشته است و بدون تردید، تاریخ هرگز نقش ایران اسلامی را فراموش نخواهد کرد. رهبر کنگره ملی آفریقا در قسمتی از سخنان خود گفت: ملاقات با رهبر انقلاب بزرگی که جهان را تحت تأثیر قرار داده است برای من امید بخش و موجب افتخار بزرگی است و مردم آفریقای جنوبی اکنون برای شنیدن گزارش دیدارهای من با رهبر بزرگ انقلاب و مقامات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران به انتظار نشسته‌اند.»



انقلاب اسلامی ایران تحت رهبری امام خمینی (ره) امیدهای فراوانی را برای قیام مردم آفریقای جنوبی در مبارزه علیه بی‌عدالتی به همراه داشته است.

دومین سفر ماندلا به ایران در دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی اتفاق افتاد. خاتمی در مصاحبه‌ای می‌گوید که در تهران به ماندلا چنین گفته است: «شما متولد ۱۹۱۸ هستید، و یک ربع قرن از من بزرگ‌ترید و شخصیت ما تحت تأثیر بزرگانی چون شما بوده است و از نظر معنوی جایگاه والایی داشتید و الگو بودید چنان که امام خمینی نیز از مردان بزرگ تاریخ معاصر و الگو برای همه ما بودند که هم دین را می‌خواستیم و هم حرمت و آزادی و پیشرفت انسان را.

اطراف بیمارستان محل بستری ماندلا پر از پیام‌ها و ابراز امیدواری برای سلامتی او از سوی دوستدارانش بود.

در اردیبهشت ماه سال جاری نیز رئیس جمهوری اسلامی ایران، محمود احمدی‌نژاد، در مراسم دریافت استوارنامه «آرجی وایت هد» سفیر جدید آفریقای جنوبی در تهران جویای آخرین وضعیت جسمی نلسون ماندلا رهبر استقلال آفریقای جنوبی شد و گفت: «ایرانیان برای ملت و دولت آفریقای جنوبی احترام زیادی قائل است. هر دو کشور در یک جبهه برای آزادی، عدالت و صلح و احیای انسانیت انسان‌ها حضور دارند، ایران در کنار آفریقای جنوبی خواهد بود و رشد و پیشرفت این کشور را رشد و پیشرفت خود می‌داند.»

ماندلا: آزادی به بریدن زنجیرها از دست و پا خلاصه نمی‌شود؛ آزادی به احترام گذاشتن به آزادی دیگران نیز نیاز دارد.

مقدمه نویسی اوباما برای زندگی‌نامه ماندلا
شخصیت ماندلا حتی از دیدگاه کسانی که افکار و رفتار و تصمیماتشان در تضاد به اهداف و کارنامه زندگی ماندلا بوده ستودنیست. بسیار جالب توجه است که اوباما که این روزها در حال به رسمیت شناختن خطرناکترین تروریست‌ها و کمک به جنایتکاران حرفه‌ایست در مقدمه‌ای که بر کتاب زندگی‌نامه ماندلا نوشته است آشتی‌خواهی و صلح‌طلبی ماندلا را می‌ستاید: «زندگی ماندلا حکایتی سرشار از رو در رویی مستقیم با بداندیشی و ناامیدی را برای ما بازگو می‌کند که جهان ما اغلب از آن رج می‌برد. او زندانی‌ای است که آزادمرد از کار در می‌آید؛ آزادی‌خواهیست که منادی پرشور آشتی می‌شود، و رهبر حزبی است که رئیس جمهوری منادی پرشور مردم‌سالاری و پیشرفت از کار در می‌آید. ماندلا پس از ترک جایگاه رسمی ریاست جمهوری نیز همچنان تلاش برای تحقق عدالت، فرصت و شکوهمندی انسان را پی می‌گیرد. او برای ایجاد تغییر در کشورش و جهان بسیار کوشیده است؛ آنچنان که نادیده گرفتن سهم او در تاریخ چند دهه گذشته دشوار است.»