چرا بهتر است بند ناف کودکان را ذخیره کرد؟

دکتر مرتضی ضرابی  به ارائه پیشینه‌ای در خصوص استفاده از سلولهای بنیادی خون بندناف در درمان بیماری‌ها پرداخت و عنوان کرد: به دنبال تحقیقاتی که در زمینه سلولهای بنیادی انجام شد، دانشمندان همواره به دنبال این بودند که با توجه به موفقیت‌هایی که کسب کرده‌اند به منابع استحصال و استخراج سلول‌های بنیادی نیز دسترسی پیدا کنند، در همین راستا دانشمندان منابع مختلفی را مورد بررسی قرار دادند که از جمله آنها می‌توان به استخراج سلولهای بنیادی از مغز استخوان و خون بند ناف اشاره کرد.

وی با بیان اینکه خون بند ناف بیش از سایر منابع در دسترس بود گفت: بندناف که مملو از سلول‌های بنیادی است بعد از زایمان به عنوان یک زباله بیولوژیک دور ریخته می‌شد. از همین رو محققان به این نتیجه رسیدند که از این منبع برای فراهم کردن سلولهای بنیادی استفاده کنند.

وی اضافه کرد: علیرغم اینکه سلولهای بنیادی پتانسیل درمان ده‌ها بیماری را دارند اما باید گفت در حال حاضر بیشتر در زمینه درمان بیماری‌های خونی که منشا خونی دارند نظیر انواع سرطان‌های خون، کم‌خونی‌های مادرزادی، تالاسمی و نقص سیستم ایمنی به کار گرفته می‌شوند.

به گفته ضرابی، رویان در سال 1384 با همکاری سازمان گسترش اقدام به راه‌اندازی بانک خون بند ناف نمود.

مدیرعامل بانک خون بندناف رویان با بیان اینکه در حال حاضر این موسسه دارای بانک خصوصی و بانک عمومی خون بند ناف است عنوان کرد: از همین رو خانواده‌هایی که در آستانه تولد فرزند خود قرار دارند، می‌توانند خون بند ناف فرزندشان را پس از وضع حمل اهدا کنند.

وی درباره اهدای خون بندناف توضیح داد: زمانی که خانواده‌ها خون بندناف فرزندانشان را اهدا می‌کنند مالکیتی بر روی نمونه ندارند و همان‌گونه که سازمان انتقال خون نیز نمونه‌های ذخیره شده خود را به صورت رایگان در اختیار بیماران قرار می‌دهد، ما نیز موظف هستیم این نمونه‌های ذخیره شده در بانک عمومی را به صورت رایگان در اختیار بیماران نیازمند قرار دهیم. دولت و خیرین از بانک‌های خون بند ناف عمومی حمایت می‌کنند.

ضرابی با بیان اینکه اما در بانک‌های خصوصی و خانوادگی نمونه‌ها برای خود خانواده نگهداری می‌شود، اظهار کرد: می‌توان این نمونه را تا زمانی که خانواده‌ها تمایل دارند در بانک نگهداری کرد.

وی اضافه کرد: استاندارد جهانی برای ذخیره‌سازی خون بند ناف بین 15 تا 20 سال است، اما از نظر علمی بهترین زمان برای استفاده از سلولهای بنیادی خون بند ناف پنج سال اول نگهداری آن است.

مدیرعامل بانک خون بند ناف رویان در ادامه به اعلام آمار نمونه‌های ذخیره شده در این بانک پرداخت و گفت: در حال حاضر بیش از 7000 نمونه در بانک خون بندناف عمومی و بیش از 35هزار نمونه در بانک خون بند ناف خصوصی ذخیره شده است و بنا داریم این آمار را تا پایان امسال به حدود 45هزار نمونه برسانیم.

وی همچنین افزود: از نمونه‌های موجود در بانک خون بند ناف خصوصی تاکنون دو نمونه مورد استفاده قرار گرفته است که مربوط به بیماری‌های تالاسمی و سرطان خون بوده است. از نمونه‌های ذخیره شده در بانک خون بند ناف عمومی نیز یک نمونه مورد استفاده قرار گرفته است.

به گفته ضرابی، بیمارستان شریعتی به عنوان قطب‌ پیوند سلول‌های بنیادی موفق شده است حدود 35 پیوند را با موفقیت انجام دهد.

هزینه یک میلیون و 400هزار تومانی ذخیره‌سازی خون بندناف در بانک خصوصی

مدیرعامل بانک خون بند ناف رویان در ادامه درباره هزینه‌های نگهداری نمونه‌های خونی در بانک‌های خصوصی گفت: هزینه ابتدایی ذخیره‌سازی نمونه خون بندناف حدود یک میلیون و 400هزار تومان است و پس از آن خانواده‌ها باید سالانه 100هزارتومان برای نگهداری این نمونه پرداخت کنند.

ضرابی در پاسخ به پرسشی درباره انصراف خانواده‌هایی که نمونه‌ بند ناف خون نوزاد خود را در بانک خصوصی ذخیره کردند توضیح داد: اگر خانواده‌ای از ادامه ذخیره و نگهداری نمونه خون بند ناف نوزاد خود انصراف دهد می‌تواند نمونه را به بانک خون بند ناف عمومی اهدا کند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر رویان در 23 استان دفاتر نمایندگی بانک خون بند ناف دارد، گفت: چگونگی اهدای نمونه‌های خون بند ناف در پایگاه‌ اینترنتی بانک خون بند ناف ذکر شده است و علاوه بر این به مادر در بیمارستان اطلاعات لازم در این خصوص ارائه می‌شود تا در صورت تمایل خون بند ناف نوزاد خود را ذخیره و یا اهدا کند.

مدیرعامل بانک خون بند ناف رویان ضمن تاکید بر اینکه البته باید از سلامت مادر برای اهدا مطمئن شویم عنوان کرد: اگر مادر سابقه ابتلا به برخی از بیماری‌ها و یا مصرف برخی داروها را داشته باشد با او قراردادی در زمینه نگهداری نمونه در بانک خصوصی بسته نخواهد شد. علاوه بر این هر نمونه‌ای قابلیت فریزشدن ندارد به عنوان مثال طبق استاندارد باید حداقل 600 میلیون سلول بنیادی در یک نمونه وجود داشته باشد تا بتوانیم آن را فریز و ذخیره کنیم.

شش استان اول در زمینه ذخیره سلول‌های بنیادی خون بند ناف

ضرابی در ادامه شش استان اول در زمینه ذخیره سلول‌های بنیادی خون بند ناف را به شرح زیر اعلام کرد: تهران در سال 91 حدود 4000نمونه، اصفهان 1200 نمونه، خراسان 1000نمونه، فارس 850 نمونه، خوزستان 500 نمونه و مازندران 470 نمونه را در بانک خون بندناف‌های خصوصی خود ذخیره و نگهداری کرده‌اند.

وی اضافه کرد: معمولا 45 درصد از نمونه‌های ذخیره شده متعلق به استان تهران است و 55 درصد مابقی به سایر شهرستان‌ها اختصاص دارد.

مدیرعامل بانک خون بند ناف رویان در ادامه به تبیین برنامه‌های آتی این مرکز پرداخت و گفت: توسعه فعالیت‌ شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان امکان ذخیره‌سازی سایر فرآورده‌ها نظیر پرده آمونیاتیک و سلول‌های بنیادی دیگری که می‌توان از بند ناف جدا کرد و ارتقای کیفی فعالیت‌ها از جمله برنامه‌های آتی این مرکز است که به صورت جدی دنبال خواهد شد.

وی اضافه کرد: همچنین در تلاش هستیم شرایط لازم را برای عضویت بانک خون بند رویان در شبکه جهانی خون بند ناف فراهم کنیم. در حال حاضر تنها بیمارستان شریعتی عضو شبکه جهانی خون بند ناف است.

راه اندازی دو شعبه برون‌مرزی بانک خون بند ناف در عمان و جمهوری آذربایجان

ضرابی در ادامه از توسعه شعب بانک خون بند ناف در خارج از کشور خبر داد و گفت: سال گذشته اولین شعبه برون‌مرزی بانک خون بند ناف در اربیل کردستان عراق افتتاح شد.

وی افزود: امیدواریم تا پایان سال جاری بتوانیم شعب بانک خون بند ناف رویان را در کشورهای عمان و جمهوری آذربایجان نیز راه‌اندازی کنیم به هر حال اقبال خانواده‌های کشورهای همجوار به دلیل سنخیت‌های فرهنگی و دینی با کشور ایران در این زمینه بالاست.

انتقاد از وزارت بهداشت برای عدم حمایت کافی از گسترش مراکز پیوند

وی ضمن انتقاد از وزارت بهداشت برای عدم حمایت کافی از گسترش مراکز پیوند در کشور عنوان کرد: در حال حاضر تعداد مراکز پیوند در کشور بسیار اندک است.

ضرابی در پایان افزود: البته سال گذشته بیمارستان محک، بیمارستان طالقانی، مرکز طبی کودکان، بیمارستان منتصریه مشهد، بیمارستان شهدای اصفهان و چند مرکز دیگر در سایر استان‌ها مراکز پیوندی راه‌اندازی کردند اما هنوز تعداد این مراکز کافی نیست.