هدف دولت از این تغییرات چیست؟
سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه در واکنش به سخنان معاون تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مورد تغییر دستهبندی درآمدی خانوارها از دهک به صدک گفت: دولت این روزها با کمبود درآمد و افزایش هزینهها روبهرو شده و سعی دارد تا هر دو موضوع را به گونهای تنظیم کند، از یک سو سعی دارد تا درآمدهای خود را از طریق دریافت مالیات و افزایش پایههای مالیاتی جدید بالا ببرد و از طرف دیگر با تغییر در دستهبندی درآمدی خانوارها به دنبال کاهش هزینههایش است و درصدد است تا تعداد یارانهبگیران را هم کاهش دهد.
این اقتصاددان با بیان اینکه اصل پرداخت یارانه به منظور توزیع عدالانه منابع در جامعه بود، افزود: البته در کنار این مساله بیشترین هدف کاهش هزینههای دولتی است و اینکه بتواند بودجهاش را هم تنظیم کند و در صورتی که دولت بتواند یارانه دهکهایی که نیاز چندانی به این یارانه ندارند را قطع کند باز هم یک گام به جلو است، اما متاسفانه به اندازهای تعداد افراد فقیر در کشور رشد داشته که هنوز هم دهکهای ۷ و ۸ نیازمند دریافت یارانه نقدی هستند.
صرفهجوییها نباید به اتلاف منابع منجر شود
افقه تصریح کرد: در صورتی که دولت بتواند بر اساس اطلاعاتی که از حسابها و تراکنشهای بانکی افراد به دست آورده و شناساییهایی که صورت داده است تعداد یارانهبگیران را کمتر کند به نوعی در هزینههای خود هم صرفهجویی میکند به شرط آنکه این صرفهجویی صرف اتلاف منابع به دلیل ناکارآمدیها نشود و به نوعی این منابع به دهکهای پایین جامعه پرداخت شود.
این کارشناس اقتصادی گفت: ضمن آنکه اگر دولت بخواهد با قطع یارانههای دو دهک ۷ و ۸ این منابع را صرف هزینههای جاری و عمرانی خود کند باز هم در جهت عدالت حرکت نکرده است.
افقه در پاسخ به این پرسش که آیا این اقدام دولت باعث دقیقتر شدن پرداخت یارانه به مردم خواهد شد یا خیر، خاطرنشان کرد: بله، البته شرط این مساله درست و دقیق بودن آماری است که از دهکهای مختلف به دست میآید، چراکه تاکنون دولتها دوبار به سمت هدفمندی یارانهها حرکت کردهاند یکی در دوره آقای احمدینژاد و بعدی در دوره آقای روحانی که هر دو بار هم این مساله با شکست روبهرو شد که یکی از دلایل این شکست نیز نبود اطلاعات و آمار درست بود.
ضرورت دقت در آمارها
او افزود: در صورتی که آمارها درست نباشد عدهای که نیازمند این یارانه هستند، یارانهشان قطع میشود و افرادی هم که نیازی به دریافت یارانه ندارند، یارانهشان اضافه خواهد شد.
این اقتصاددان در خصوص مبلغ یارانه دریافتی افراد نیز افزود: با توجه به تورم موجود که در محدوده ۴۰ درصدی است یعنی سالانه ۴۰ درصد قدرت خرید افراد افت میکند، این در حالی است که میزان یارانهها ثابت مانده و البته بر اساس تجربه افزایش میزان یارانهها هم تنها در سالهای اول و دوم موثر است، اما هر چه که جلوتر میرویم (به دلیل تورم تراکمی که در هر سال با ۴۰ درصد تورم روبهرو میشویم و در دو سال مجموع این تورم به ۸۰ درصد میرسد) ثابت ماندن مبلغ یارانهها به این معنی است که بهرغم افزایش میزان یارانهها باز هم قدرت خرید مردم کمتر میشود و فقر در جامعه گسترش پیدا میکند.
هزینههای دولت با پرداخت کوپن بیشتر میشد
این اقتصاددان در مورد اینکه چرا بین پرداخت یارانه نقدی و کوپن، پرداخت یارانه نقدی انتخاب شد نیز گفت: هر چند پرداخت کوپن به نفع دولت بود و کالاهای خاصی که توان تامین آن را داشت به مردم ارایه میداد، اما به نظر میرسد که به لحاظ مشکلات اداری و اجرایی از این موضوع منصرف شده است و همچنان پرداختهای نقدی را مدنظر دارد ضمن آنکه ارایه کالاهای کوپنی با نرخ شهریور ۱۴۰۰ هم با وجود این میزان تورم شدنی نبود و به دلیل آنکه هزینههای دولت بیشتر میشد از این موضوع منصرف شد.