نخستین احزاب ایران و انگلستان

کتاب امروز با بررسی مقایسه‌ای تاریخ احزاب ایران و انگلستان از ضرورت تحزب برای رسیدن به دموکراسی می‌گوید. علی رزاقی بهار در کتاب نخستین احزاب ایران و انگلستان با مطالعه دقیق احزاب سیاسی در دو جامعه ایران و انگلستان به‌ویژه از منظر خاستگاه و پیشینه احزاب در این دو کشور تصویری کامل از وضعیت تحزب در دو کشور ارائه داده است.
انگلستان خاستگاه نخستین احزاب سیاسی در مغرب زمین و جهان بود که از حدود دو سده پیش بر مبنای جریان‌های سیاسی قدیمی‌تری ساختار دو حزبی کنونی این کشور شکل گرفت. از دیگر سو ایران نیز در شمار یکی از نخستین جوامع شرقی است که با تأخیری صد ساله نسبت به انگلستان و برخی دیگر از جوامع غربی، صد و اندی سال پیش از این و پس از پیروزی انقلاب مشروطه، همراه با تحقق دمکراسی، لوازم و مؤلفه‌های آن همچون تفکیک قوا و انتخابات و پارلمان و نیز احزاب سیاسی در آن شکل گرفت.
 از نگاه علی رزاقی بهار : در طول مطالعه و پژوهش در این خصوص دریافتم که تشکیل حزب به معنی واقعی آن در ایران کنونی نیازمند پژوهش و مطالعات زیاد، از خودگذشتگی‌ها و تغییر باورهایی است که ممکن است سال‌های بسیاری دیگر طول بکشد. اما باور دارم تحزب می‌تواند کلاف سردرگم دمکراسی در ایران را باز کند. درواقع پژوهشگران مجموعه‌ای از عوامل نظیر، عدم پیدایش تحول اساسی در ساختار نیروها و روابط تولید در ایران، تداوم شیوه تولید آسیایی و در نتیجه تداوم استبداد شرقی در ایران، عدم استقلال طبقات اجتماعی، عـدم پیدایی نیروهای نوساز و اختلالی متناوب در فرایند انباشت سرمایه به دلیل رواج کشاورزی معیشتی و نه تجارتی در ایران را در پیدایی این فرهنگ دخیل می‌دانند....به‌طورکلی، روشنفکران ایران اگرچه در دوره مورد بررسی این پژوهش (احزاب اولیه)، مهم‌ترین خاستگاه و پایگاه احزاب و تشکل‌های سیاسی بودند اما به دلایلی نظیر تقابل‌های شدید فرهنگی و ایدئولوژیک در جامعه ایرانی و همچنین غلبه ذهنی‌گرایی، خیالپردازی، خودمحوری و تکروی در میان خودشان، نه تنها نتوانستند با طیف‌ها و طبقات عمده طبقاتی، پیوند سیاسی و تشکیلاتی فعال و پایداری برقرار کنند، بلکه در برقراری وفاق و اجماع در میان خود نیز با مشکلات عدیده‌ای مواجه بودند....
کتاب «نخستین احزاب ایران و انگلستان» نوشته علی رزاقی بهار دانشجوی دکترای تخصصی علوم سیاسی، مدیر مسئول فصلنامه بارثاوا و فعال حزبی و سیاسی و با مقدمه دکتر محسن مدیر‌ شانه‌چی در 150 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و قیمت 35 هزار تومان از سوی انتشارات بین‌المللی شمع و مه منتشر شده است.
جواد لگزیان