تاثیر تحریم‌ها بر مصرف مواد مخدر در کشور

به گفته دبیرکل شبکه سازمان‌های غیردولتی آسیای میانه و غرب آسیا (ADNA) تحریم‌های اقتصادی سبب تغییر الگوی مصرف مواد مخدر در کشور ما شده است.
عباس دیلمی‌زاده، دبیرکل شبکه سازمان‌های غیردولتی آسیای میانه و غرب آسیا (ADNA) و نماینده سازمان‌های غیردولتی و صدای جامعه مدنی منطقه خاورمیانه، آسیای میانه، شمال آفریقا در مجمع فوق‌العاده سازمان ملل UNGASS 2016 که برای شرکت در نشست کمیسیون مواد مخدر سازمان ملل به وین سفر کرده است بر این اعتقاد است که سخنرانی امسال دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر کشورمان بسیار هوشمندانه و به‌موقع بود.

به گفته او اسکندر مومنی در سخنرانی‌اش به سه نکته بسیار مهم اشاره کرده و امیدوار است که جوامع بین‌الملل صدای او را شنیده باشند. به گفته او این سه نکته مهم عبارتند از «اعلام حمایت جمهوری اسلامی ایران از مواضع و تصمیم‌گیری‌های نهادها و سازمان‌های بین‎المللی در حوزه مواد مخدر»، «توجه بر شرایط خاص کشورها و سیاستگذاری‌های بومی و منطقه‌ای»، «تأکید بر تأثیر تحریم‌ها در حوزه مواد مخدر».

ایرناپلاس در این باره با او مصاحبه کوتاهی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:

ایرناپلاس: به نظر شما چرا حمایت جمهوری اسلامی از نهادهای بین‌المللی حوزه مبارزه با مواد مخدر مهم است؟

دیلمی‌زاده: تصمیماتی که در زمینه مواد مخدر در مجامع بین‌المللی مانند کمیسیون مواد مخدر سازمان ملل(CND) و دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد(UNODC) اتخاذ می‌شود باید به‌عنوان مرجع جهانی به رسمیت شناخته شود. زیرا فقط با تقویت و به رسمیت شناخته شدن تصمیمات این نهادهاست که می‌توان امیدوار بود در آینده وضعیت بهتری را در حوزه مواد مخدر در سطح جهان شاهد باشیم.

ایرناپلاس: چرا باید جایگاه منطقه‌ای و ملی کشورها در فرآیند سیاستگذاری‌های حوزه مواد مخدر محترم شمرده شود؟

دیلمی‌زاده: موضوع سیاستگذاری ملی و سیاستگذاری منطقه‌ای بسیار مهم است چون شرایط جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و بومی کشورها با هم متفاوت است. مثلاً مناطق جغرافیایی مختلف باید بتوانند سیاست‌هایشان را بر اساس شرایط بومی‌شان انتخاب کنند. منطقی به نظر نمی‌رسد که کشورهایی که در هم‌جواری و همسایگی تولیدکنندگان تریاک هست همان سیاستی را در حوزه مواد مخدر اتخاذ کنند که کشورهایی با دسترسی بسیار متفاوت و با فاصله بسیار زیاد با مناطق تولید مواد مخدر اجرا می‌کنند. دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر به‌درستی در سخنرانی‌شان اعلام کردند که جمهوری اسلامی ایران با رویکردهایی که هدف آن جرم‌زدایی یا قانونی‌سازی مواد مخدر و تحمیل یک رویکرد خاص– با هر هدف یا انگیزه‌ای باشد، مخالف است. ایشان خواستند «نشست وزرا» بر مبنای احترام کامل به باورهای فرهنگی و اجتماعی ملت‌‎ها، حساسیت‌ها و مقتضیات منطقه‌ای و نیز بر اساس رعایت اصل حاکمیت کشورها و برابری آن‌ها باشد.

**تحمیل قانونی‌سازی ماری‌جوانا به کشورها مخالف اصل عدالت و خطرناک است

ایرناپلاس: چند روز پیش خبری در خبرگزاری‌های رسمی منتشر شد مبنی بر اینکه قرار است ایران و روسیه در اجلاس CND مخالفت خود را با قانونی‌سازی مصرف ماری‌جوانا اعلام کنند. آیا این بخش از سخنرانی دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر به این موضوع اشاره دارد؟

دیلمی‌زاده: بله دقیقاً. ما با دو نوع رویکرد در این حوزه مواجه هستیم؛ طرفداران رویکرد اول گروهی از جامعه غربی هستند که فکر می‌کنند با قانونی‌سازی مصرف ماری‌جوانا می‌توانند مشکلاتشان را حل کنند. طرفداران رویکرد دوم هم بر این اعتقاد هستند که قانونی‌سازی مصرف ماری‌جوانا نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه باعث افزایش مشکلات می‌شود. مشاهدات میدانی من در این اجلاس نشان از آن دارد که تعدادی از دولت‌های کشورهای غربی مانند سوئد و بخش زیادی از فعالان جامعه مدنی و سازمان‌های غیردولتی کشورهای اروپایی و حتی آمریکا با قانونی‌سازی ماری‌جوانا به‌شدت مخالف هستند. استدلالشان هم این است که قانونی‌سازی مصرف ماری‌جوانا هنوز به‌درستی آزمون نشده و تاکنون شواهد علمی و معتبری وجود ندارد که نشان از آن داشته باشد که هزینه اثربخشی بالایی دارد. بنابراین باید محتاطانه با این موضوع برخورد کرد.

ایرناپلاس: نظر شما در مورد قانونی‌سازی مصرف ماری‌جوانا چیست؟

دیلمی‌زاده: گمان می‌کنم قانونی‌سازی مصرف ماری‌جوانا در جوامعی که من نماینده جامعه مدنی آن‌ها در این اجلاس هستم یعنی منطقه خاورمیانه، آسیای میانه، و شمال آفریقا بسیار خطرناک است. قانونی‌سازی ماری‌جوانا برای این منطقه متفاوت‌تر از مناطق جغرافیایی دیگر مثل غرب اروپا یا کاناداست که با قانونی‌سازی موافق هستند و در این زمینه چانه‌زنی می‌کنند. به نظر من باید مناطق مختلف جغرافیایی بر اساس فرهنگ بومی و شرایط منطقه‌ای خودشان در این زمینه تصمیم‌گیری کنند، زیرا هر منطقه جغرافیایی شرایط متفاوتی دارد و نمی‌توان در این زمینه یک نسخه واحد برای همه دنیا پیچید و به همه تحمیل کرد. تحمیل کردن قانونی‌سازی مصرف ماری‌جوانا در همه مناطق جغرافیایی جهان بر اساس اصل عدالت نیست. به نظر من هر کشوری حق دارد بر اساس منطقه جغرافیایی، واقعیت‌های فرهنگی و اجتماعی و بومی خودش در این زمینه تصمیم‌گیری کند.

ایرناپلاس: فکر می‌کنید ممکن است در اجلاس CND قانونی‌سازی مصرف ماری‌جوانا مورد استقبال جدی قرار گیرد؟

دیلمی‌زاده: خیر. خیلی از کشورها با آن مخالف هستند. کشورهای شرق و غرب آسیا و شمال آفریقا مخالفت جدی با این مسئله دارند. البته جمهوری اسلامی ایران هم یکی از مخالفان سرسخت این دیدگاه است و صدایش هم بسیار بلند است. بنابراین فکر نمی‌کنم قرار بر این شود که یک نسخه واحد برای کشورها پیچیده شود و هر کشوری حق خواهد داشت در این باره برای کشور خود تصمیم‌گیری کند.

ایرناپلاس: به گفته شما مطرح کردن مسأله تحریم‌ها و تأثیر آن بر مصرف مواد مخدر در کشور هم یکی از موضوعات مهم سخنرانی دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر است. تأثیر تحریم‌ها واقعاً چقدر جدی است؟

دیلمی‌زاده: دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر به‌خوبی اشاره کردند که تحریم‌های اقتصادی طی سال‌های گذشته باعث شده است که الگوی مصرف در کشور ما از سمت مواد کم‌خطر به سمت رفتارها و مصرف پرخطر برود. مبنای صحبت‌های آقای مؤمنی در این باره پژوهشی است که من حدود سه سال پیش در مورد تأثیر تحریم‌های اقتصادی بر تغییر الگوی مصرف در ایران انجام دادم که به‌عنوان مرجع در اسناد سازمان ملل هم استفاده شد. در این مقاله مشخص شده است که تحریم‌های اقتصادی باعث تغییر الگوی مصرف به سمت رفتارهای پرخطر می‌شود. در این مقاله با شواهد علمی این موضع اثبات شده است. با استناد به این پژوهش می‌توانیم به جامعه جهانی نشان دهیم تحریم‌های اقتصادی چطور روی زندگی مردم و به‌ویژه محرومان و دهک‌های پایین جامعه تأثیر گذاشته است.

تحریم‌ها باعث شده حقوق بسیاری از انسان‌ها در کشور ما تحت‌الشعاع قرار بگیرد و این مسأله برخلاف موازین حقوق بشری است. من فکر می‌کنم برای اثبات این موضوع به جهانیان باید سازمان‌های مردم نهاد به کمک دولت‌ها بیایند. زیرا سازمان‌های غیردولتی و نهادهای مردمی می‌توانند صدای مردم و جامعه مدنی را به گوش جوامع بین‌المللی و سیاستگذاران این حوزه برساند.

ایرناپلاس: در اجلاس امسال آیا سازمان‌های مردم نهاد توانستند در این زمینه اثرگذار باشند؟

دیلمی‌زاده: هنوز اجلاس تمام نشده و ادامه دارد، اما تا همین جای کار هم تلاش‌هایی در این زمینه انجام دادیم. من به‌عنوان دبیرکل شبکه سازمان‌های غیردولتی آسیای میانه و غرب آسیا (ADNA)، نماینده سازمان‌های غیردولتی و صدای جامعه مدنی منطقه خاورمیانه، آسیای میانه، شمال آفریقا در مجمع فوق‌العاده سازمان ملل (UNGASS 2016) و نماینده بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین سازمان مردم‌نهاد فعال در حوزه اعتیاد در ایران با گروه‌های مختلف سیاستگذار در این زمینه گفت‌وگوهایی داشتم و این مسأله را گوشزد کردم که تحریم‌های اقتصادی چه تأثیراتی در حوزه اعتیاد در ایران می‌تواند داشته باشد و البته بر این موضوع هم تأکید کردم که تبعاتی که تحریم‌ها در حوزه مواد مخدر برجای خواهد گذشت فقط مختص کشور ما نخواهد بود و در طولانی‌مدت گریبان کشورهای غربی را هم خواهد گرفت. به هر حال همه ما می‌دانیم شیوع اچ ای وی (ایدز) می‌تواند جامعه جهانی را تحت تأثیر قرار بدهد. بنابراین وقتی رفتارهای پرخطر و مصرف پرخطر در کشور ما افزایش پیدا کند این مسأله در دیگر مناطق جغرافیایی هم تأثیر خواهد گذاشت.