همیشه از داشته‌های فرهنگی و تاریخی کشورمان در محافل و مجامع داخلی و خارجی سخن به میان می‌آوریم. فارغ از اینکه چه تخصصی داریم و در چه جمعی صحبت می‌کنیم، این‌که ایران یکی از کشورهایی است که ظرفیت‌های گردشگری بسیار بالایی دارد و از آن استفاده نمی‎کند، شاید به یکی از حسرت‌های ملی ما بدل شده باشد.

همیشه از داشته‌های فرهنگی و تاریخی کشورمان در محافل و مجامع داخلی و خارجی سخن به میان می‌آوریم. فارغ از اینکه چه تخصصی داریم و در چه جمعی صحبت می‌کنیم، این‌که ایران یکی از کشورهایی است که ظرفیت‌های گردشگری بسیار بالایی دارد و از آن استفاده نمی‎کند، شاید به یکی از حسرت‌های ملی ما بدل شده باشد.
ده‌ها تصویر، طرح و کتاب از ایران وجود دارد، اما گردشگر به آن اندازه که باید به کشورمان نمی‌آید. ما می‌دانیم که ایران سرزمینی 4 فصل است. می‌دانیم که کشور ما طبق آمارهای سازمان جهانی گردشگری(UNWTO)  از لحاظ جاذبه‌های طبیعی رتبه پنجم و از منظر جاذبه‌های تاریخی در رتبه دهم کشورهای دنیا قرار دارد. علاوه بر آن می‌دانیم که ایران علی‌رغم همه مشکلات (خصوصا در یکی دو سال اخیر)، همواره کشوری امن بوده است. همچنین (باز فارغ از موارد معدود) در بین خودمان به مهمان‌نوازی هم مشهوریم. اما چرا با توجه به تمام این محسنات که باید ایران را برای گردشگر خارجی جذاب کند، سهم ما از درآمد گردشگری کمتر از یک درصد جهان است. چرا تاکنون تنها توانسته‌ایم یک پنجم از اهداف سند چشم انداز 20 ساله کشور (20 میلیون توریست خارجی در 1404) به ایران را محقق کنیم؟
متاسفانه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری (که قبلا سازمانی به این نام بود) به عنوان متولی رونق و توسعه صنعت توریسم کشور، در طول سال‌های گذشته نتوانسته آنطور که باید و شاید سرمایه، ظرفیت و زمان لازم را در جهت توسعه زیرساخت‌ها و برنامه‌ریزی برای ورود گردشگر اختصاص دهد و عمر این سازمان بیشتر به دعواهای سیاسی گذشته است. واقعیت این است که برجام به عنوان سندی که می‌توانست روابط ما را با جهانیان بهبود بخشد، مورد توجه صنعت گردشگری نیز قرار گرفته بود و فعالان این صنعت امیدوار بودند با حضور توریست خارجی و باز شدن قفل‌های تحریم بتوانند این صنعت را رونق بخشند. اما علی‌رغم همه تلاش‌های دولت و شخص روحانی، این اتفاق تا به امروز نیفتاده است. بررسی های ما نشان میدهد که از شش وعده اصلی روحانی در انتخابات سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ یعنی « جذب بیشتر گردشگران خارجی»، «افزایش سالانه یک میلیون گردشگر خارجی»، «بازگرداندن اعتبار گذرنامه ایرانی»، «لغو ویزای عراق»، «تسهیل بازگشت ایرانیان» و «برداشتن موانع سفر اساتید به خارج» فقط افزایش گردشگر آن هم در بازه زمانی پیش از تحریم‌های ترامپ محقق شده بود. البته با یک جستجوی ساده بسیاری از مطالب را میتوان به دست آورد که البته تفکیک سره از ناسره کمی دشوار است. از همین رو با «امیرپویان رفیعی شاد» فعال حوزه گردشگری و رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران، به گفت و گو نشستیم تا شاید بتوانیم بخشی از این کلاف سردرگم را باز کنیم. آقای رفیعی که پیش از این با درخواست‌های ده‌گانه خود از وزیر میراث فرهنگی و گردشگری، خبرساز شده بود معتقد است که مشکل اصلی صنعت گردشگری، نه تحریم خارجی که تحریم داخلی (به معنی ناهماهنگی در دستگاه های داخلی) است. البته او که عضو حزب مردم سالاری هم هست حوادثی که از آبان ماه 98 به این سو در کشور اتفاق افتاده را نیز در وضعیت فعلی صنعت گردشگری موثر می‌داند. اما مهم‌ترین چیزی که او به عنوان کارشناس این صنعت به آن معتقد است، عدم وجود یک استراتژی برای رسیدن به هدف ورود گردشگر به کشور است. البته من در حین مطالعه برای این گفتگو، به مصاحبه با دیگر فعالان صنعت گردشگری برخوردم که دقیقا همین مساله را مطرح می‌کردند. به هر حال این درست است که تحریم‌های خارجی توانسته بسیاری از مشکلات را به وجود بیاورد. اما صنعت گردشگری با توجه به ماهیت ذاتی خود، زیاد قابل تحریم نبوده و با اتخاذ راهبردهای صحیح می‌توان از آن حداکثر بهره‌برداری را انجام داد. گفتگوی "مردم سالاری آنلاین" با رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی استان تهران را بخوانید:
 

• حوزه گردشگری در دولت روحانی همواره با چالش‌های زیادی روبرو بوده است. آمارها نشان می‌دهد که در دوران پسابرجام تعداد گردشگر به شکل محسوسی افزایش و با استناد به آمارها، این تعداد در دوران تحریم کاهش یافته است. به طور کلی گردشگری در این دولت را چطور بررسی می‌کنید؟

• شما از ثبات نرخ ارز به عنوان یکی از فاکتورهای رونق گردشگری نام بردید، در حالی که ثبات نرخ ارز بیشتر برای کسانی منفعت داشت که به سفر خارجی می‌رفتند. و شاید به نظر برسد که این مسافران باعث رونق گردشگری در کشورهای رقیب می‌شدند. آیا تعداد مسافران ایرانی که به خارج می‌روند سهمی در رونق گردشگری دارد یا خیر؟

• دقیقا می‌خواستم همین موضوع را مطرح کنم...

• در صحبت‌هایتان به آبان 98 و البته اتفاقاتی که بعد از آن افتاد، اشاره کردید. بحث شما هم ناظر بر این بود که این اتفاقات باعث کاهش نرخ ورود گردشگر به کشور شده است. می‌خواستم اگر ممکن است توضیح بدهید که این دو موضوع را چگونه به هم مربوط می‌کنید؟

• چه خوب است که این موضوع را توضیح دادید، چون من فکر می‌کردم صرفا بحث تحریم باعث کاهش سنگین ورود گردشگر شده است...

• خود بحث برجام، اگر مفصل‌تر به آن بپردازیم، چقدر در رونق گردشگری تاثیر داشته و این تاثیرات با چه جزییاتی اتفاق افتاده است؟ چون به هر حال برجام یک معاهده امنیتی است که در حوزه‌های اقتصادی-سیاسی هم تاثیر داشت. می‌خواهم دقیقا بدانم که در حوزه گردشگری چگونه تاثیرگذار بود؟

• به نظر شما دولت چه اقداماتی می‌توانست انجام دهد که صنعت گردشگری بتواند رونق بیشتری داشته باشد؟ متاسفانه یا خوشبختانه به دلیل این‌که همه صنایع به نوعی به دولت وصل می‌شود، اینجا هم باید از عملکرد دولت سراغ گرفت. خوشبختانه هم این‌که میدانیم بالاخره باید چه کسی را مسئول بدانیم؟ چقدر دولت می‌توانست موفق‌تر از این عمل کند؟

• تحریم داخلی از طرف چه کسانی و به چه دلیل...؟

• من همین جا باید بپرسم که متولی صنعت گردشگری در کشور کیست؟ آیا همه چیز کاملا در اختیار دولت است یا بخش خصوصی هم در این صنعت سهمی دارد؟

• آقای روحانی در وعده‌های انتخاباتی، خیلی روی رونق صنعت گردشگری بحث کرده بود. اگر بخواهیم به جذاب‌ترین وعده‌های ایشان بپردازیم، شاید از افزایش ورود یک میلیون گردشگری خارجی و بازگرداندن عزت به پاسپورت ایرانی بتوان یاد کرد. چقدر این وعده‌های آقای روحانی عملیاتی شده و اکنون تاثیرات آن را در کشور می‌بینیم؟

• چقدر ظرفیت‌های گردشگری ما در کشور، برای گردشگر داخلی فراهم است. البته اجازه بدهید اول بپرسم به چه کسی باید گفت گردشگر داخلی؟

• خب حالا که تعریف گردشگر داخلی روشن شد، سوال من این است که چقدر ظرفیت‌هایی در کشور وجود دارد که توسط گردشگران داخلی شناخته نشده است؟ خیلی ساده بخواهم بگویم، حداقل در تهران، کرج و شهرهای اطراف با این جمعیت زیاد، مسافرت یعنی رفتن به شمال کشور، این مدل مسافرت و این مقصد یکسان برای همه به هر دلیلی که باشد نشان می‌دهد ظرفیت‌های گردشگری در دیگر نقاط کشور مغفول مانده است. نظر شما در این باره چیست؟

• ما یک‌سری مقاصد گردشگری داریم که تاریخی، طبیعی یا مذهبی هستند. چقدر از دولت انتظار دارید که این مقاصد را سامان دهد و اصلا چرا بخش خصوصی خود وارد میدان نمی‌شود؟ این وضعیت حقوقی مقاصد گردشگری که یک بخش از ساحل در اختیار یک نفر قرار می‌گیرد و بدون هیچ امکاناتی به منبع توزیع رانت تبدیل می‌شود را چگونه می‌توان اصلاح کرد؟

• خب نوع این واگذاری نیز مهم است دیگر... به هر حال در وضعیتی که واگذاری شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی بسیار پر سروصدا و زیان‌بار بوده، این واگذاری میراث کشور به بخش خصوصی چگونه باید انجام شود؟

• فکر می‌کنید برای اینکه به جایگاهی در حد ظرفیت کشورمان در صنعت گردشگری برسیم، چه باید بکنیم؟