مجادله توئیتری محمدجواد ظریف و مایک پمپئو، وزرای امور خارجه ایران و آمریکا، از آن‌جا شروع شد که ظریف تیتر هفته‌نامه آمریکایی نیوزویک در مورد سخنان پمپئو را در صفحه توئیتری خود منتشر کرد. نیوزویک تیتر زده بود: «پمپئو می‌گوید اگر ایران می‌خواهد مردم‌اش غذا بخورند باید به [حرف] آمریکا گوش بدهد». این مجادله تا آن‌جا که آیا آمریکا عملاً واردات دارو و مواد غذایی توسط ایران را تحریم کرده یا خیر، پیش رفت. واقعیت چیست؟ آیا آمریکا در عمل واردات دارو و مواد غذایی توسط ایران را تحریم کرده است؟

مجادله توئیتری محمدجواد ظریف و مایک پمپئو، وزرای امور خارجه ایران و آمریکا، از آن‌جا شروع شد که ظریف تیتر هفته‌نامه آمریکایی نیوزویک در مورد سخنان پمپئو را در صفحه توئیتری خود منتشر کرد. نیوزویک تیتر زده بود: «پمپئو می‌گوید اگر ایران می‌خواهد مردم‌اش غذا بخورند باید به [حرف] آمریکا گوش بدهد». این مجادله تا آن‌جا که آیا آمریکا عملاً واردات دارو و مواد غذایی توسط ایران را تحریم کرده یا خیر، پیش رفت. واقعیت چیست؟ آیا آمریکا در عمل واردات دارو و مواد غذایی توسط ایران را تحریم کرده است؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، وقتی محمدجواد ظریف، تیتر مجله نیوزویک در مورد سخنان پمپئو را منتشر کرد، پمپئو برآشفته شد و طی توئیتی ظریف و نیوزویک را به «دروغگویی» متهم کرد. پمپئو نوشت: ««شرم به نیوزویکِ منتشرکننده اخبارِ جعلی، بابت کمک به جواد ظریف برای دروغ‌پراکنی. حقیقت این است: آمریکا غذا و دارو را تحریم نمی‌کند و هرگز تحریم نکرده است. این‌ها از تحریم‌ها معاف هستند، همان‌طور که مبادلات مالی مربوط به نیازهای بشردوستانه چنین است». آیا این ادعای پمپئو حقیقت دارد؟
سخنانی که به تیتر نیوزویک تبدیل شدند، در مصاحبه پمپئو با بی‌بی‌سی، ابراز شده بودند. پمپئو در آن مصاحبه گفته بود: «بسیار خوب، به‌یاد داشته باشید مسئولان ایرانی باید تصمیم بگیرند که مردم‌شان می‌خواهند غذا بخورند [یا خیر]. آن‌ها باید تصمیم بگیرند که می‌خواهند از ثروت‌شان برای وارد کردن دارو استفاده کنند [یا خیر]». پمپئو در حالی این سخنان را رد می‌کرد که حتی وب‌سایت وزارت امور خارجه آمریکا نیز سخنان وی را منتشر کرده بود و محمدجواد ظریف در صفحه توئیتری خود، تصویرمربوطه از وب‌سایت وزارت امور خارجه آمریکا را به نمایش گذاشت.
محمدجواد ظریف که سخنان پمپئو را مصداق «جنایت علیه بشریت» توصیف کرد، در توئیت دیگری نوشت: «همه تحریم‌های مجدداً اعما‌ل‌شده علیه ایران، ناقض قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت سازمان ملل هستند؛ قصد گرسنگی دادن به مردم عادی و غیرنظامیان، جنایت علیه بشریت است؛ دیوان داوری بین‌المللی نیز پیش از این، ادعای آقای پمپئو درباره معافیت‌های بشردوستانه از تحریم‌ها را تکذیب کرده است؛ و روایت‌های مبتنی بر واقعیتِ رسانه‌های غربی و نامه‌های ضمیمه‌‌شده [در این توئیت] نشان می‌دهد چه‌کسی دارد دروغ می‌گوید.»
ظریف به همراه این توئیتِ خود، تصاویری از اعلام‌نظر دیوان داوری بین‌المللی، چند نامه از شرکت‌های شناخته‌شده دارویی و تجهیزات پزشکی و تصاویری از دو گزارش نیویورک تایمز و گاردین منتشر کرد. این اسناد همگی نشان می‌دهند که دولت آمریکا در عمل، دارو و مواد غذایی را نیز تحریم کرده است.
در رأی دیوان داوری بین‌المللی (دادگاه لاهه) که ظریف آن را منتشر کرد، آمده است که اگرچه واردات مواد غذایی، تجهیزات پزشکی و دارو، «از حیث نظری» از تحریم‌های آمریکا مستثنی شده است، اما «در عمل» از زمان اعلام بازگشت تحریم‌های آمریکا، واردات این اقلام، «برای ایران، شرکت‌های ایرانی و افرادی که ملیت ایرانی دارند»، «بسیار دشوار» شده است.
ظریف تصاویری از نامه برخی از شرکت‌های غربی فعال در صنایع دارویی و غذایی را هم منتشر کرده که آن‌ها گفته‌اند به دلیل تحریم‌های آمریکا، آن‌ها نمی‌توانند به تجارت با ایران ادامه دهند. به‌عنوان مثال، شرکت سوئدی تجهیزات پزشکی «یتینگه» در نامه‌ای به مقامات ایرانی گفته است که به دلیل تحریم‌های آمریکا، «اجازه ندارد به تجارت با مشتریان ایرانی ادامه دهد». نامه‌های مشابهی نیز از شرکت‌های «جی‌.آر‌.اس فارما» و شرکت فرانسوی «روکِت» در توئیت ظریف پیوست شده است.
 
دارو و غذا، تحریم بدون قرار گرفتن در لیست تحریم‌ها
آمریکا، مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی را در فهرست اعلام شده تحریم‌های ایران قرار نداده است؛ با این حال، به‌طرق مختلف سعی دارد که عملاً واردات این اقلام به ایران را تحریم کند. یکی از راه‌کارهای آمریکا برای تحریم عملی غذا و دارو، تحریم معاملات بانکی با ایران است. در واقع، چون آمریکا مراوادات مالی و بانکی با ایران را تحریم کرده است، انجام تراکنش‌ها بابت خرید غذا و دارو نیز برای شرکت‌های ایرانی، به شدت دشوار شده و در عمل این کالاها نیز مورد تحریم قرار گرفته‌اند. این مشکل به‌خصوص در تجارت با کشورهای غربی وجود دارد. بانک‌های غربی به دلیل تحریم‌های آمریکا، قید معامله با ایران را زده‌اند و این بانک‌ها حتی از تجارت غذا و دارو با ایران نیز پشتیبانی نمی‌کنند.
گاردین در مطلبی در دوم نوامبر (سه روز پیش از عملی شدن دور دوم تحریم‌های آمریکا) نوشته که آمریکا، درخواست اروپایی‌ها برای مستثنی کردن غذا و دارو از تحریم‌ها را رد کرده است. سفرای کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس در آمریکا با مقامات وزارت خزانه‌داری آمریکا در ماه سپتامبر رایزنی کرده بودند تا غذا و دارو از تحریم‌های آمریکا معاف شود. درخواست آن‌ها این بوده که «لیست سفیدی» از مواد غذایی و دارو تهیه شود تا بانک‌ها بتوانند کانال پرداخت‌های مالی برای آن‌ها را باز بگذارند و ایران بتواند به واردات این مواد ادامه دهد. آمریکا به این درخواست اروپایی‌ها پاسخ مثبت نداده است.
در واقع، اگرچه مواد غذایی و دارو در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار ندارد، اما شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی آن‌قدر به دلیل رویکرد تهاجمی دولت آمریکا، از جریمه شدن توسط آمریکا ترسیده‌اند که در کل قید معامله با ایران را زده‌اند و حاضر به تجارت با ایران در زمینه واردات دارو و مواد غذایی نیز نیستند. پس این پمپئو است که صراحتاً دروغ می‌گوید.