مردم سالاری آنلاين - ... همه شما می تونید زیبا ببینید!

نگاهی به نمایش «پدران» به کارگردانی مهدی فرشیدی سپهر

نمایش «پدران» به نویسندگی و کارگردانی مهدی فرشیدی سپهر از یکشنبه یازدهم شهریور ماه در تالار هنر روی صجنه رفته و اجرای آن به استثنای دهه اول محرم و ایام عزاداری، تا پایان مهرماه ادامه خواهد داشت.

نمایش «پدران» به نویسندگی و کارگردانی مهدی فرشیدی سپهر از یکشنبه یازدهم شهریور ماه در تالار هنر روی صجنه رفته و اجرای آن به استثنای دهه اول محرم و ایام عزاداری، تا پایان مهرماه ادامه خواهد داشت.

به گزارش مردم سالاری آنلاین، این نمایش در مواجهه نخست، با داستانی متمایل به رئالیسم جادویی، درباره دختران نوجوانی که درک و تصویر مبهمی از والدین و بخصوص پدران خود دارند و در مختصات تجربه زیسته آنها زندگی والدین شان بسیار بی روح و تصنعی است، اما پس از اینکه یک سرمه در کتابخانه مدرسه پیدا می کنند می توانند زندگی را به گونه دیگری هم ببینند. هم از منظر ارزشهای هنری و هم از دیده ارزشهای انسانی و آموزشی برای مخاطب نوجوان، نمایش «پدران» امتیازات و نقاط قوت بسیاری دارد.
در وهله نخست با یادآوری اینکه نمایش پدران با تصمیم کارگردان با حضور بیش از سی بازیگر از سنین مختلف اجراء می شود به نظر می رسد حیث اجراء و ارائه بازی ها، توجه به آهنگ کلام و حرکت بازیگران روی صحنه به بهترین نحو زمان نمایش تقسیم می شود. از حیث حساسیت و تلاقی ذهن مخاطب با بازی ها، مخاطب بی کم و کاست خود را میان بازیگران می یابد.
بازیگران و بخصوص بازیگران نوجوان اثر از نخستین لحظات شروع بازی و دقیقا در بیان جمعی ابتدای نمایش و پس از آن با حرکت آرام به سمت نیمکت ها تا به پایان می توانند دیده مخاطب را به واسطه اتفاقی و غیرمنتظره بودن کنش-واکنش در اجراء بیشتر و بیشتر با خود همراه کنند و به یک اعتبار می توانند بیش از ارائه بازی،بدون روتوش شخصیت خودشان باشند. از منظر کارکرد آموزشی و روانشناختی تئاتر در بروز اجتماعی نوجوان و با یادآوری رویکرد برشت به هرچه فعال تر کردن ذهن مخاطب، این می تواند یک نقطه درخشان در اجرای اثر باشد.
در مثالی دیگر، تاکید کارگردان روی پایین آمدن بازیگران از روی سن و ایستادن آنها هم راستا با جایگاه تماشاگران نیز به وضوح هرچه تمام تر مرز صحنه تئاتر و نمایش با زندگی مخاطب را مورد پرسش قرار می دهد و به یک اعتبار "فاصله گذاری" و تمهید درگیر کردن ذهن و عاطفه مخاطب با متن نمایش به بهترین نحو اجراء می شوند. به بیان دیگر، در نظاره بازی والدین دخترها، ناگهان مخاطب دخترها را به مانند خود بیرون صحنه و در حال نظاره نمایش می بیند که بخصوص برای باورپذیر کردن اثر بهترین انتخاب کارگردان بوده است!
از حیث تقسیم تداعی موضوع در گفتار بازیگران همچنین باید اشاره کرد که ارجاعات متنی و برون متنی به تجارب دانش آموزان در خانواده و اجتماع بسیار نرم و دقیق بیان شده اند؛ چه اینکه یادآوری منع دختران نوجوان از آرایش، یادآوری گزینشی و تکراری بودن بسیاری سرفصل های درسی انشاء و خلاقیت در برنامه آموزشی رسمی و عدم انطباق آن با روحیات نوجوانان بدون اغراق و بسیار ملموس در دیالوگ ها بازخوانی می شوند. این رویکرد بخصوص در تک گویی که راوی به وضعیت روحی خود و دوستانش در ساعت پایانی کلاس اشاره و می گوید « ... باقی ساعت رو به هم نگاه کردیم، خودش یه جور درس بود بدون ترس از امتحان!» بسیار قابل تامل است و منصفانه باید گفت نمایش" پدرآن" را از آثار مشابه در تئاتر نوجوان، چندین قدم جلوتر می برد.
مزیت دیگر «پدرآن» در بیان مسائل مهم با ساده ترین شکل گفتگوها و بازنمایی کامل احساس قابل ارزیابی است؛ خصوصا در بخش پایانی که معلم به شاگردان خود یادآوری می کند «همه شما بدون سرمه هم می تونید زیبا ببینید اگه بخواهید زیبا نگاه کنید و ... » که در واقع ارجاع به نوعی تمایز میان دیدن و نگاه کردن را به مخاطب یادآور می شود.
بدین ترتیب و با یادآوری الگوی «ساده سازی سازنده» که والتر بنیامین آنرا از مهم ترین مزیت های رهیافت برشت به تئاتر از حیث «تقویت خلاقیت و تفکر» می دانست، نمایش پدرآن توانسته و می تواند مخاطبان خود در هر مقطع سنی را متقاعد به "متفاوت نگاه کردن به تجربه زیسته خود" کند و از جمله نوجوانان و بخصوص دختران نوجوانی را که تصورشان از تجربه زیسته والدین در میان دلالت های ثانویه زبانی و عاطفی، امکان و مجال سخن گفتن و مفاهمه با خانواده و جامعه را به آنها نمی دهد. به طور مشخص در بخشی از نمایش با بیان واضح پرسش بصورت مصداقی « ... اما این دیوار چیه بین ما؟!» این مساله با صراحت به مخاطب نوجوان و والدین او یادآوری می شود که دلالت های ثانویه ذهنی و زبانی میان والدین و نوجوانان تا چه میزان می تواند برای نوجوان دشوار باشد.
اگرچه نویسنده متن مخاطب خود را در آشکارگویی به بردار اضطراب و الگوهای آیینه از لکان دعوت نکرده، اما در پس متن و اجراء این حقیقت را بیان می کند که عدم بروز و متمایل شدن نوجوان به انقیاد تا چه میزان می تواند متاثر از فهم مشترک یا فاصله ذهنی و روانی زندگی های متفاوتی را برای نوجوان و خانواده او به دنبال داشته باشد که این توجه و ارجاع نیز از مهم ترین ارزشهای انسانی و آموزشی نمایش پدرآن برای عوامل اثر و مخاطبان آن است.
احمد عسگری