قبل از رونمایی از بسته جدید ارزی دولت که اصلی‌ترین خصوصیت آن تعمیق بازار ثانویه ارز بود، فشارهای بسیاری بر نهادهای تصمیم‌گیر وارد شد تا با گسترش دامنه فعالیت بازار ثانویه و عرضه ارز پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها در این بازار، قیمت ارز آزادسازی شود. فراموش نمی‌کنیم که محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با چه حرارتی می‌گفت که با تعمیق بازار ثانویه، قیمت ارز در بازار آزاد قطعاً کاهش می‌یابد. اما حالا و با گذشتن دلار از قیمت ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان مشخص‌شده که همه این توجیهات، بلوف‌هایی ارزی بیش نبوده است. بازار ثانویه نه تنها ترمز قیمت ارز را نکشید؛ بلکه ذهنیت جامعه را برای پذیرش افزایش بیشتر آن، آماده کرد! چه کسانی این بلوف ارزی را رواج دادند که قیمت ارز با گسترش بازار ثانویه، کاهش می‌یابد؟

قبل از رونمایی از بسته جدید ارزی دولت که اصلی‌ترین خصوصیت آن تعمیق بازار ثانویه ارز بود، فشارهای بسیاری بر نهادهای تصمیم‌گیر وارد شد تا با گسترش دامنه فعالیت بازار ثانویه و عرضه ارز پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها در این بازار، قیمت ارز آزادسازی شود. فراموش نمی‌کنیم که محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با چه حرارتی می‌گفت که با تعمیق بازار ثانویه، قیمت ارز در بازار آزاد قطعاً کاهش می‌یابد. اما حالا و با گذشتن دلار از قیمت ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان مشخص‌شده که همه این توجیهات، بلوف‌هایی ارزی بیش نبوده است. بازار ثانویه نه تنها ترمز قیمت ارز را نکشید؛ بلکه ذهنیت جامعه را برای پذیرش افزایش بیشتر آن، آماده کرد! چه کسانی این بلوف ارزی را رواج دادند که قیمت ارز با گسترش بازار ثانویه، کاهش می‌یابد؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس یکی از طرفداران پروپاقرص آزادسازی قیمت ارز و تعمیق بازار ثانویه بود. وی مصاحبه‌های متعددی در این خصوص داشت و با مکاتبات و سخنان خود سهم زیادی در هدایت دولت به سمت سیاست آزادسازی نرخ ارز در قالب بازار ثانویه داشت. پورابراهیمی در تیرماه امسال با اطمینان خاصی گفته بود: «نخستین پیامد بازار ثانویه ارز، کاهش قیمت ارز غیررسمی است و این بازار که دست هیچ کس نبود را مدیریت می‌کند».
جالب است که پورابراهیمی در مرداد ۹۵ حتی تا آنجا پیش رفت که شروط دوازده‌گانه‌ای را برای حمایت از بسته جدید ارزی دولت مطرح کرد و در مصاحبه با رسانه‌ها این شروط را به عنوان «۱۲ شرط مجلس برای تایید و حمایت از بسته جدید ارزی بانک مرکزی» معرفی کرد! پورابراهیمی پس از رونمایی از بسته جدید ارزی دولت، بازار ثانویه را «افق جدیدی در اقتصاد ایران» نامید.
توجیه طرفداران تعمیق بازار ثانویه این بود که با پمپار ارز شرکت‌های پتروشیمی، فولادی و مواد معدنی در بازار ثانویه، عرضه ارز در این بازار افزایش پیدا می‌کند و این امر باعث می‌شود تا قیمت ارز در بازار آزاد نیز شکسته شود. اما در مقابل اقتصاددانانی، مثل حسین راغفر بودند که می‌گفتند «گروه‌های مافیایی پشت آزادسازی نرخ ارز هستند و اقتصاد کشور و نظام تصمیم‌گیری‌های اساسی در دستان گروه‌های مافیایی است». راغفر پیش از رونمایی از بسته جدید ارزی دولت، کسانی که در نهادهای تصمیم‌گیر حامی طرح تعمیق بازار ثانویه ارز هستند را «خادمان گروه‌های مافیایی» خوانده بود. وی گفته بود: بخشی از پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها، تولیدکنندگان سیمان، مافیای دارو، خودروسازها و واردکنندگان خودرو، مافیای اصلی در اقتصاد ایران هستند و این گروه‌ها هستند که بیشترین درآمد ارزی را در اختیار دارند.
 
سود بازار ثانویه را چه کسانی بردند؟
تنها رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نبود که می‌گفت با راه‌ندازی و تعمیق بازار ثانویه، قیمت ارز در بازار آزاد کاهش می‌یابد. طیفی از رسانه‌ها، نمایندگان مجلس، کارشناسان و مسئولان دولتی وجود داشتند که همین سیاست ارزی را با نشان دادن «بهشت کاهش قیمت ارز» تبلیغ می‌کردند. الیاس حضرتی نماینده مردم تهران در مجلس در اوایل مرداد گفته بود: پیش‌بینی صاحب‌نظران اقتصادی این است که بازار ثانویه باعث می‌شود قیمت ارز در بازار آزاد کاهش یابد. حمید زمان‌زاده، معاون پژوهشکده پولی و بانکی نیز گفته بود که تقویت بازار ثانویه قیمت ارز را کاهش می‌دهد. منصور معظمی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز می‌گفت: تبادل ارز در بازار ثانویه بین واردکنندگان و صادرکنندگان شروع شده که قطعا باعث کاهش التهاب قیمت ارز و مانع سوداگری خواهد شد.
عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی که تنها چند روز پس از شروع به کار خود از بسته جدید ارزی رونمایی کرد نیز جزو طرفداران پروپاقرص، تعمیق بازار ثانویه و آزادسازی نرخ ارز بود. وی می‌گفت یک قیمت جدید برای ارز با شروع کار صرافی‌ها شکل خواهد گرفت که این قیمت، باید پنج درصد بالاتر از قیمت بازار ثانویه باشد.
اما «بهشت کاهش قیمت ارز» با گسترش دامنه بازار ثانویه در عمل هیچ‌گاه محقق نشد. توجیهاتی که می‌خواستند ما را قانع کنند تا عرضه ارز پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها با قیمت‌های بسیار بالای بازار ثانویه را بپذیریم، بلوف‌هایی ارزی بیش نبودند. این بلوف‌ها به نفع مردم عادی و اقتصادی کشور نبود. سود بازار ثانویه را شرکت‌های پتروشیمی، تولیدکننده فلزات و مواد معدنی بردند که در مواد اولیه و قیمت انرژی، یارانه کلان می‌گرفتند و می‌توانستند ارز حاصل از صادرات خود را با قیمت‌های کلان به فروش برسانند.

قیمت ها در بازار ثانویه و بازار آزاد
هر دلار آمریکا در بازار آزاد قیمت ۱۳ هزار و ۷۰۰ تومانی را نیز پشت سر گذاشته است. طبق گزارش خبرگزاری فارس که یکی از حامیان رسانه‌ای آزادسازی قیمت ارز و تعمیق بازار ثانویه بود، قیمت دلار در بازار ثانویه ۷۷۴۸ تومان است. این بدان معناست که قیمت دلار در بازار آزاد حالا ۷۸ درصد بیش از قیمت دلار در بازار آزاد است. در یک جمله باید گفت که تعمیق بازار ثانویه و بسته جدید ارزی دولت نه تنها نتوانست مانع افزایش قیمت ارز در بازار آزاد شود، بلکه افزایش قیمت‌ها در بازار آزاد را طبیعی‌تر جلوه داد.