با وجود افزایش عوارض خروج از کشور، همچنان سفرهای خارجی پررنگتر از سفرهای داخلی است. شاید به همین دلیل است که رهبر انقلاب توصیه کردند سفرهای خارجی به جز سفرهای زیارتی کاهش یابد. اما دلیل افزایش تمایل مردم به سفرهای خارجی چیست؟

با وجود افزایش عوارض خروج از کشور، همچنان سفرهای خارجی پررنگتر از سفرهای داخلی است. شاید به همین دلیل است که رهبر انقلاب توصیه کردند سفرهای خارجی به جز سفرهای زیارتی کاهش یابد. اما دلیل افزایش تمایل مردم به سفرهای خارجی چیست؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، مروری بر اظهارنظرهای برخی گردشگران ایرانی نشان می دهد آنها به دلیل برخی محدودیتهای اجتماعی و مهمتر از آن، هزینه های بالای سفر در داخل کشور در قیاس با برخی سفرهای خارجی، سفر به خارج از کشور را انتخاب می کنند. این درحالیست که در داخل کشور علیرغم دریافت هزینه های سنگین بابت اقامت و ...، امکاناتی که به مسافران ارائه می شود قابل قیاس با امکانات موجود در برخی کشورهای همسایه نیست.

سفر، از توصیه های قرآنی تا شادابی روحی
 سفر یکی از نیازهای مبرم انسان است که جهت طراوت و شادابی روح و زندگی آدمی برنامه‌ریزی می‌شود. بسیار دیده شده که روانشناسان و مشاوران برای رفع مشکلات روحی – روانی، سفر و گشت و گذار را به اشخاص پیشنهاد کرده‌اند. چه بسیار کسانی که ضمن سفر و بازدید از اماکن گردشگری و توریستی، روحیه باخته خود را مجدد به دست آورده‌اند و با تاکید چندباره به ادامه سفرها و گردشها، از غم و غصه زندگی فاصله گرفته‌اند. این ویژگی انکار نشده سفر و مسافرت است.
از طرفی نیز آیات قرآنی و احادیث به کثرت سفر تاکید دارند. به عنوان مثال در آیه 44 سوره فاطر آمده: "آیا در زمین گردش نمی کنند تا بنگرند سرانجام کسانی که پیش از ایشان زندگی می کردند چگونه بود." از محتوای آیه شریفه چنین بر می‌آید که سفر و دید و بازدید از آثار گذشتگان در استحکام ایمان آدمی تاثیرگذار است. خداوند متعال آدمی را به سفرهای دور دعوت می‌کند. در آیه مبارکه 137 سوره مبارکه آل‌عمران آمده که "پیش از شما مللی بودند و رفتند. در اطراف زمین گردش کنید و ببینید آنان که وعده‌های خدا را تکذیب کردند چگونه هلاک شدند! "

سیاسی شدن سفر در ایران
اما با وجود تاکیدات دینی – علمی، سالهاست که "سفر رفتن" برای ایرانیان مشقت‌بار شده است. در سفرهای داخلی به دلایل گوناگون و از جمله نظارت‌های شدید و گاها بی‌مورد در قبال خانواده‌ها و همچنین اعمال قوانین سفت و سختی که در هیچ کجای دنیا مرسوم نیست، میل خانواده‌های ایرانی به سفر کردن سرد شده است. البته میل سردی به سفر داخلی، در نهایت میل به سفر خارجی را گرم کرده است! با این اوصاف مشکلاتی هم بر سر این راه سفر خارجه وجود دارد. اما چرا علاقه مردم به سفرهای خارجی افزایش یافته است؟ دلایل عمده این موضوع را در دو مورد باید جستجو کرد: یکی وجود دایره آزادی بیشتر و دیگری ارزانی سفر به خارج.

سفرهای 30 میلیارد دلاری به خارج از کشور
بخشی از مردم به دلیل وجود آزادی بیشتر و نبود خطوط قرمز موجود در ایران در این کشورها، عزم سفر به خارج دارند. نگاه امنیتی به گردش و مسافرت در ایران سالانه هزینه‌ای معادل 30 میلیارد دلار برای کشور دارد؛ چرا که بر اساس گفته‌های مهرداد بائوج لاهوتی عضو فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی، ایرانی‌ها برای سفرهای خارجی خود به طور متوسط سالانه حدود ۳۰ میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌کنند، درحالی که ورود ارز به کشور توسط توریست، سالانه حدود یک میلیارد دلار است. با این میزان خروج ارز از کشور، می‌توان مشکل بیکاری کشور را حل و فصل کرد، اما نگاه امنیتی به سفر و خطوط قرمز فراوان برای سفر در ایران یکی از عواملی است که مانع از این امر می‌شود.
 
چراغی که به مسجد روا است
بجز نگاه سیاسی به سفر، مسائل اقتصادی در افزایش خروج از کشور در قالب کاروان‌های سیاحتی تاثیرگذار است. نگاه امنیتی به سفرهای داخلی از یک سو و همچنین ارزانی سفرهای خارجه از سوی دیگر، دست به دست هم داده‌اند تا سفری خوش و پر خاطره را برای ایرانیان در خارج از کشور به ارمغان آورند. شکی نیست که اگر یک شهروند – گردشگر ایرانی هزینه سفر به کشوری مثل ترکیه را نداشته باشد به همان لب ساحل امنیتی دریای خزر و در نهایت کیش و جنگل‌های شمال و رودخانه‌های غرب کشور بسنده می‌کند. اما موضوع این است که با مقداری پس انداز جزیی، هر ایرانی می‌تواند در شهرهای توریستی ترکیه چند شب خاطره‌انگیز را با کمترین مقدار هزینه سپری کند. با یک حساب سرانگشتی و یک جستجوی ساده اینترنتی، می‌توان با اماکنی در ترکیه آشنا شد که در تفریح و گردشگری، هم‌سنخ با روحیه و جیب ما ایرانیان است. این در حالی است که شهرهای ایران، از شمال تا جنوب، از غرب تا شرق، دارای اماکنی بسیاری دیدنی و مکان‌هایی هستند که به هیچ وجه با سایر کشورهای همسایه قابل مقایسه نیست.
اما آنچنانکه گفته شد، دو عامل نگاه امنیتی و گرانی خدمات به گردشگران داخلی منجر به این می‌شود که گردشگران ایرانی در نهایت شب‎ها و روزهای پرخاطره خود را در کشورهای دیگر از جمله ترکیه سر کنند و اینگونه ثابت کنند که چراغی که به مسجد روا است به خانه حرام است.

قیمت‌ها و خدمات مناسب، ایرانی‌ها را صدا می‌زند
تورم و گرانی در خدمت رسانی به گردشگران داخلی مانع از این شده که در سفرهای خود، شهرها و دیدنی‌های ایران را انتخاب کنند. قیمت‌ها در ایران سرسام آور است. با کاهش ارزش پول ملی در مقابل سایر ارزها، هر چند که راه برای حضور توریست‌های خارجی باز است، اما مشکل فضای بسته ایران، معضل بزرگ دیگری است که این هدف گردشگری را به فرجام نمی‎رساند. لذا در حوزه گردشگری و جذب توریست خارجی با نقطه مطلوب فاصله داریم.
البته در این مورد خاص گردشگر ایرانی کاملا  محق است. با نگاه به قیمت‌ها و کیفیت خدمات و مقایسه‌ای کوتاه با سایر کشورهای خارجی مصمم می‌شویم که در بین انتخاب داخلی و خارجی، انتخاب خارجی را انتخاب کنیم. به عنوان نمونه واحد آپارتمان یکخوابه اجاره ای در استانبول در فاصله 45 دقیقه‌ای از میدان تکسیم، در منطقه بیلوک با متراژ 80 متر مربع که دارای یک سالن و یک اتاق خواب و به صورت کاملا مبله و با کلیه لوازم از جمله تختخواب و ماشین لباسشویی و ماشین ظرفشویی و گاز خوراک پزی و یخچال و ظرف و  ظروف آشپزخانه و سرویس مبلمان وتلویزیون و میز ناهارخوری است، با قیمت 180 لیر معادل 238 هزار تومان ارائه گردیده است. این واحد آپارتمان برای 2 الی 4 نفر بزرگسال مناسب است.
واحدی دیگر در میدان تکسیم( از مناطق توریست پذیر) دارای یک سالن و یک اتاق خواب و به صورت کاملا مبله و دارای همه امکانات مورد نیاز با مساحت 40 متر مربع، هر شب 228 هزار تومان ارائه می‌شود.
این در حالی است که چنین واحدهایی در شهرهای ایران (به عنوان مثال شهر تهران)، با قیمت‌های نسبتا بالاتری ارائه شده و از 290 هزار تا 600 هزار تومان در نوسان است. البته نباید فراموش کرد که آسایش و راحتی و تفریح یک گردشگر ایرانی در ترکیه، با تفریحات همین گردشگر در ایران قابل قیاس نیست. شاید به همین دلیل است که در سال بیش از 5 میلیون نفر از توریست ایرانی وارد ترکیه می‌شوند و در مقابل کمتر از 400 هزار نفر توریست ترکیه‌ای از ایران بازدید می‌کنند.
همین اوضاع وخیم در نرخ‌ هتل‌های ایرانی نیز دیده می‌شود. هزینه یک شب اطراق در هتل 5 ستاره در خیابان شهید خدامی تهران، حدودا 800 هزار تومان است که با تخفیف به رقم 640 هزار تومان رسیده است. از جمله امکانات این هتل عبارت است از: سالن کنفرانس، نمازخانه، سالن همایش، پارکینگ و رمپ جهت ویلچر معلولین و آسانسور. یک هتل 3 ستاره دیگر در خیابان گاندی جنوبی شهر تهران، برای هر شب 730 هزار تومان در نظر گرفته است که این میزان با تخفیف به 600 هزار کاهش یافته است. از جمله امکانات این هتل 3 ستاره می‌توان به فست فود، سیستم تهویه مطبوع، سونا و جکوزی، تاکسی سرویس، ماساژ و صندوق امانات اشاره کرد.
این در حالی است که تقریبا با دو برابر چنین هزینه‌هایی(حدودا 1 میلیون و 500 هزار تومان) در یک تور 5 روزه در یک هتل 4 ستاره در استانبول ترکیه، می‌توان به خوبی و خوشی گذران کرد. امکانات و مزایای این هتل‌ها با هتل‌های ایرانی قابل قیاس نیست. با یک بار سفر به چنین اماکنی سطح امکانات و میزان تفاوت‌ها به خوبی به چشم می‌آید.
در واقع دلیل سفر ایرانیان به کشورهای خارجی و به خصوص کشوری مثل ترکیه ارزانی سفرز در قیاس با شهرهای داخلی است. فقدان نظارت‌های دخالتی در امور شخصی و هزینه‌های پایین سفر و گشت و گذار در ترکیه، از جمله مواردی است که ایرانیان را به سفر به این کشور ترغیب می‌کند.
تا زمانیکه چنین دلایلی نزد یک گردشگر برای سفر به خارج از کشور وجود دارد، نمی توان گردشگران داخلی را به سفر در داخل کشور ترغیب کرد. ضمن اینکه اعمال سیاست‌های ارزی جهت محدود کردن سفر می‌تواند زنگ خطر را برای اوضاع اجتماعی کشور به صدا درآورد. سفر و گشت و گذار از نیاز آدمی است. تقابل نظارتی و ممانعت دستوری از سفر، مشخصا عواقب خوبی را برای کشور به ارمغان نخواهد آورد. مگر آنکه شرایط سفر در داخل کشور تسهیل شود تا ایرانیان بتوانند با هزینه های ارزان و امکانات مناسب، از مناطق توریستی تاریخی و طبیعی داخل کشور بازدید کنند.
گزارش: سید مسعود آریادوست