مردم سالاری آنلاين - بهار بورس پس از 4 سال رکود فرا رسیده است؟!

از حباب بورس در اوج تحریم‌ها تا رشد هفته‌های اخیر

شاخص کل بورس امروز (شنبه 25 آذر) با رشد 1322 واحدی قله 94 هزار واحدی را پشت سر گذاشت و رکورد جدیدی را به ثبت رساند. آیا در روزهای سرد اواخر پاییز 96، بهار بازار بورس پس از حدود 4 سال رکود فرا رسیده است؟
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، امروز یک هزار و 203 میلیون سهم در بورس تهران در بیش از 73 هزار معامله به ارزش مجموعاً 273 میلیارد تومان مبادله شد؛ شاخص کل بورس به 94 هزار و 606 واحد رسید و ارزش بازار بورس تهران نیز از 378 هزار میلیارد تومان گذاشت. در چند هفته گذشته، فتح قله‌های جدید به عادت بازار بورس تبدیل شده است و برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که این تازه آغاز رشد بورس است.
این عده از کارشناسان می‌گویند با کاهش نرخ سود بانکی، نقدینگی به سمت بازار سرمایه سرازیر شده است و شاخص بورس تا اواخر سال جاری قله 100 هزار واحدی را پشت سر خواهد گذاشت و رشد بورس سال آینده نیز ادامه خواهد داشت. گرچه در شرایط فعلی فتح کانال 100 هزار واحدی توسط شاخص کل بورس کاملاً در دسترس است اما شواهدی وجود که بر اساس آن‌ها می‌توان گفت اولاً رسیدن شاخص کل به 100 هزار واحد به معنای رونق بازار بورس نیست و ثانیاً ممکن است روند رشد هفته‌های گذشته بازار بورس، عمر طولانی‌ای نداشته باشد. در بازار بورس تهران در چند سال گذشته اتفاقاتی روی داده است که ناظرین را به روند رشد شاخص ظنین می‌کند و به همین نحو بازیگران خُرد بازار چندان تجربه خوبی از رشد شاخص‌ها ندارند.
از اواخر تابستان 91 و درست در زمانی که به دلیل تحریم‌های شدید نفتی و بانکی، اقتصاد کشور در دوره‌ای از رکود عمیق فرا رفته بود، بازار بورس بدون هیچ دلیلی که ریشه در مبانی اقتصادی داشته باشد، رشد خود را از کانال 25 هزار واحدی آغاز کرد. سال 91 آخرین سالی بود که محمود احمدی‌نژاد در قامت رئیس دولت دهم، سال را به پایان می‌برد و وی باید در تابستان سال 92، سکان هدایت کشور را به رئیس‌جمهور جدید (حسن روحانی) تحویل می‌داد. گرچه تحولاتی که در انتخابات سال 92 در حال روی دادن بود، به هیچ‌وجه در سال 91 مشخص نبود اما بازار بورس از اواخر شهریور ماه 91 تا اوایل دی 92 دوره‌ای از رشد بی‌وقفه را تجربه کرد و شاخص کل حتی تا کانال 89 هزار واحدی بالا رفت.
سال 92 رشد اقتصادی کشور در مجموع منفی (منفی 1.9 درصد) بود اما از زمستان همان سال با مهار تورم، اقتصاد کشور به تدریج از شرایط بحرانی خارج شد و نشانه‌های رونق اقتصادی کم کم پدیدار می‌شد. با این حال درست در حالی که از همان دوران اقتصاد کشور روی ریل رونق نسبی و تدریجی قرار می‌گرفت، بازار بورس در رکود غرق می‌شد! در رکود بازار بورس که چیزی قریب 4 سال (از آن موقع تا همین چند هفته پیش) به طول انجامید، عده زیادی از سرمایه‌گذاران خُرد، دارایی‌های خود را از دست دادند و در نهایت مشخص شد که دوران طلایی بورس در سال‌های 91 و 92 (که از قضا مقارن با اوج تحریم‌ها بود) چیزی جز دوران شکل‌گیری حباب نبوده است! بازار بورس از دی ماه 92 به بعد به خبرهای مثبتی که در اقتصاد ایران روی می‌داد چندان واکنشی نشان نداد تا این کلیشه که بازار بورس، دماسنج اقتصاد کشور است زیر سوال برود.
تحولات بورسی سال‌های 91 و 92 بسیاری از سرمایه‌گذاران خُرد را نسبت به ورود گسترده به بازار بورس ترسانده است و سرمایه‌گذاران خرد به نوعی هراس این را دارند که سرمایه‌های کوچک‌شان در بازی «ایجاد حباب بازیگران حقوقی» بازار از دست برود. هنوز هیچ نشانه قطعی مبنی بر این که نقدینگی بسیار زیادی در نتیجه کاهش نرخ سود بانکی به بازار بورس راه یافته است، وجود ندارد. بازار ارز و بازر سکه در ماه‌های گذشته با التهاب روبرو بوده است و نرخ دلار و سکه افزایش قابل توجهی داشته است. این امر نشان‌دهنده این است که بخش بزرگی از سرمایه‌های سرگردان به این دو بازار روانه شده است و علاوه بر این افزایش قیمت مسکن نیز حاکی از این است که بخشی از نقدینگی به سراغ بازار مسکن رفته است.
در روزهای پیش از عملیاتی شدن بخشنامه بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی، برخی از بانک‌ها شاهد صف‌های طویلی از مردم بودند که می‌خواستند قبل از فرا رسیدن ضرب‌الاجل تعیین شده توسط بانک مرکزی نزد این بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند تا همچنان بتوانند تا شهریور 97، با نرخ‌های بالا، سود دریافت کنند. برخی بانک‌های خصوصی حتی شعب مختلف خود را در روزهای تعطیل و تا پاسی از شب باز گذاشتند، تا مشتریان بیشتری را برای افتتاح حساب پذیرش کنند. قراردادهای سپرده‌گذاری پیش از 11 شهریور 96، مشمول کاهش نرخ سود بانکی نمی‌شود و اگر بخواهد نقدینگی از بانک‌ها به بازار بورس سرازیر شود، عملاً این اتفاق باید از شهریور سال آتی بیفتد. در واقع، علاوه بر این که رویدادهای گذشته باعث شده تا چشم سرمایه‌گذاران خُرد از ورود گسترده به بازار بورس بترسد، فعالیت‌های سوداگرانه دو بازار ارز و سکه نیز این گمانه‌زنی را تقویت کرده که ممکن است رشد اخیر بازار بورس «حبابی» باشد و پایداری زیادی نداشته باشد.