هر جنگي در هر نقطه از جهان ممکن است روي دهد. اما نکته مهم این است که کدام کشور، جنگ افروزی کرده و کدام کشور به دفاع برخاسته است. در جنگ هشت ساله ای که 24 سال پیش در چنین روزهایی آغاز شد، ما جنگ افروز نبوديم و صرفا در مقابل دشمن دفاع کرديم. اما چه شد که اين دفاع در مقابل دشمن، حتي پس از خروج دشمن ازخاک ايران و فتح خرمشهر هم ادامه يافت و 8 ساله شد، موضوعي است که نمي توان به راحتي در مورد آن قضاوت کرد.
 به گزارش پایگاه خبری فریادگر، شايد اگر شجاعت و دورانديشي امام خميني (ره) در «نوشيدن جام زهر» و پذيرش قطعنامه 598 نبود، باز هم جنگ ادامه مي يافت. چه بسيار افرادي که با سوء استفاده از دفاع مقدس، به سودهاي ميلياردي رسيدند و از شرايط جنگي کشور، براي خود کلاهي ساختند. اما از آن سو عده اي از جوانان در جبهه هاي جنگ، به دهان شير مي رفتند و در نهايت، اسمشان با قيد «شهيد» زينت بخش کوچه ها و خيابان هاي شهرهايمان مي شد. اينکه چه شد جنگ آغاز شد، موضوع روشن و واضحي است که کسي از آن بي خبر نيست. اما اينکه چه شد جنگ پس از فتح خرمشهر ادامه يافت و چه شد که سرانجام با پذيرش قطعنامه 598 به پايان رسيد، موضوعاتي است که هنوز در ابهام باقي مانده است.
سالها پس از جنگ، محسن رضايي دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام و فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در دوران جنگ به انتقاد از کساني پرداخت که خواستار تداوم جنگ بودند و انگشت اتهام را به سمت اکبر هاشمي رفسنجاني نشانه رفت. اما هاشمي رفسنجاني در پاسخي غيرمستقيم به رضايي، نامه امام خميني(ره) را که در آن از پايان جنگ خبر داده شده بود رسانه اي کرد تا مشخص شود در روزهاي منتهي به 27 تير 1367، روز پذيرش قطعنامه 598 شوراي امنيت از سوي ايران، چه کساني همچنان خواستار ادامه جنگ بودند. این مباحث همچنان ادامه دارد و در سالروز فتح خرمشهر یا سالروز پذیرش قطعنامه 598 یا هفته دفاع مقدس، تکرار می شود اما هنوز ابهامات زيادي در مورد دفاع مقدس باقي مانده است. هنوز بسياري از زواياي جنگ هشت ساله پنهان است و مشخص نيست چه کساني خواستار تداوم جنگ، از سوم خرداد 1361 پس از فتح خرمشهرو تبديل آن به جنگي فرسايشي بودند. در اين موضوع ترديدي نيست که ايرانيان چاره اي جز دفاع در مقابل دشمن نداشتند و در حقيقت، ايران به عنوان مدافع به ميدان جنگ با متجاوزان وارد شد. اما در اين موضوع هم هيچ ترديدي وجود ندارد که طولاني شدن جنگ ايران و عراق که آن را به يکي از طولاني ترين جنگ هاي قرن بيستم تبديل کرد، زيان هاي جبران ناپذيري به زيرساخت هاي کشور وارد ساخت. در حقيقت مسير توسعه کشور به دليل وقوع جنگ هشت ساله، به اندازه 8 سال متوقف شد و پس از اين هشت سال هم تا سال ها وقت و سرمايه و نيروي انساني کشور، صرف بازسازي ويراني هاي ناشي از جنگ شد که خود نقش سرعت گير را در روند توسعه کشور ايفا مي کرد.
اکنون که 26 سال از پايان جنگ سپري مي شود، هنوز هم اگر به غرب و جنوب کشور سفر کنيد، آثار خرابي هاي ناشي از جنگ را خواهيد ديد. در خرمشهر، هنوز ديوارهاي گلوله خورده در مرکزي ترين نقاط شهر ديده مي شود و در آبادان، انديمشک، دزفول، قصرشيرين، گيلانغرب، مهران و خيلي از شهرهاي ديگر مرزي، خرابي هاي باقيمانده از جنگ را به راحتي مي توان يافت. اين اگر به يک معنا نشاندهنده کم کاري هاي دولت هاي پس از جنگ باشد - با وجود تمام تلاش هايي که از سوي اين دولتها براي بازسازي کشور صورت گرفته است - بيشتر از آن نشان دهنده حجم عظيم ويراني هايي است که از دوران جنگ باقي مانده و خساراتي که حاصل همان ويراني هاست.
بنابراين زماني که اصل جنگ نقد می شود، این امر به معناي زير سوال بردن ارزش ها، رشادت ها و فداکاري هاي کساني نيست که خون خود را براي بقاي خاک ميهن هديه دادند و از نوجوانان تا پیرمردان، شربت شهادت نوشيدند؛ بلکه به معناي زيرسوال بردن جنگي خانمان سوز است که ناخواسته بر کشوری که تازه انقلاب کرده بود تحمیل شد و چنين پيامدهايي در پي داشته است.
انتقاد از جنگ، به عنوان پديده اي زشت و مخرب - نه صرفا جنگ ايران وعراق - اصلي بديهي است که کسي آن را رد نمی کند. اما انتقاد از برخي مسايل مرتبط با جنگ هشت ساله، در عين آنکه اصل جنگ را - به عنوان موضوعي عام و نه مقوله اي خاص - باز هم زيرسوال مي برد، بايد بدون جانبداري و با در نظر گرفتن واقعيات زماني و مکاني صورت گيرد. خيلي از اتفاقات هست که آنها را بايد در ظرف زماني و مکاني خودشان سنجيد و مورد بررسي قرار داد تا به نتيجه اي جامع تر و کامل تر رسيد. براي نيل به چنين هدفي، آنچه همگان را ياري مي دهد، سخن گفتن شخصيت هايي است که در طول دفاع مقدس، نقشي بي بديل داشته اند. اگر این سخنان صريح تر، شفاف تر، بي واسطه تر و دقيق تر بين تمامي شخصيت هاي سياسي که در دوران 8 سال دفاع مقدس در مناصب سياسي و تصميم گيري کشور حضور داشتند صورت گيرد، نتايج بهتري برای نسل جوانی در برخواهد داشت که جنگ را نشناخته و از نزدیک لمس نکرده است. آنگاه مي توان در کنار پاسخ به پرسش «چرا جنگ آغاز شد» که همه ما از آن آگاهيم، براي دو پرسش ديگر هم پاسخهایی کاملتر برای نسل جدید پيدا کنيم: «چرا جنگ ادامه يافت؟» و «چگونه جنگ پايان يافت؟