ماه رمضان امسال بود که حوالی سحر، مردم منطقه کوهسار با صدای وحشتناک انفجار، از خواب بیدار شدند و با دیدن رنگ قرمز و نارنجی هوای شهر و شن ریزه هایی که در پس انفجار، در هوا پخش میشد ،هاج و واج مانده بودند که خدایا یعنی چه بلای آسمانی بر ما نازل شده؟مردم محل ترسان و وحشت زده به کوچه و خیابان ریختند وبه هر کس میرسیدند،فقط یک جمله رد و بدل میشد....چه اتفاقی افتاده؟مردم بیچاره تا چند دقیقه اصلا نمیدانستند که نه اتشفشان فعال شده و نه زلزله آمده و نه بشقاب پرنده به زمین آمده و نه شهاب سنگ به زمین اصابت کرده بلکه تمام این آتش سوزی ها و داد و قال ها و وحشت ها به خاطر انفجار لوله گاز در متروی شهران بوده .آن نیمه شب وحشتناک به سپیده پیوند خورد و آب و برق و تلفن منطقه شهران قطع شد و مردم روزه دار در آن روز گرم از رفتن به حمام محروم شدند و به ناچار شن ریزه های نفوذ کرده به سر و تنشان را تحمل کردند به این امید که آب وصل شود و بتوانند با یک دوش آب گرم هم شن ریزه ها را از تنشان دور کنند و هم خاطره وحشتناک آن شب آتشین را.از همان روز فرافکنی ها شروع شد و کار به "من نبودم ،تو بودی " کشید.شهرداری تهران ماجرا را به شرکت گاز وصل کرد و شرکت گاز به شهرداری تهران.
مردم بیچاره هم سعی کردند فراموش کنند و به امید روزهای بهتر و بدون حادثه زندگی خود را ادامه دهند...اما انگار این ماجراها تمامی ندارد. یکی از ساکنان منطقه شهران که در محله کوهسار یک قنادی داردو شاهد ماجرا بوده ،می گوید: شبی که انفجار رخ داد من با سر و صدای عجیبی از خواب بیدار شدم و بی اختیار سمت پنجره رفتم ،وقتی پرده را کنار زدم گفتم یا الله ،چرا همه جا سرخ شده یعنی چه اتفاقی افتاده؟بعد هراسان و حشت زده از خانه بیرون رفتم و انقدر هول بو دم که همین طور با لباس خانه،بیرون زدم.وقتی رسیدم بیرون جیغ و داد زن ها و بچه ها که بی آنکه بدانند چه اتفاقی رخ داده این طرف و آن طرف میدویدند ؛مرا به یاد قیامت انداخته بود.کمی که گذشت و فهمیدم بلای آسمانی نازل نشده و فقط یک انفجار گاز است ،یاد مغازه ام افتادم .چون انفجار دقیقا در نزدیکی مغازه قنادی من رخ داده بود و با خودم فکر کردم که حتما این انفجار مغازه را روی هوا برده اما وقتی مضطرب و پریشان خودم را به مغازه رساندم دیدم که خدا رو شکر سالم است.اما با تمام این حرف ها نفهمیدیم برای کسی اتفاقی افتاده یا نه؟ چون خبرها حاکی از آن بود که خسارت جانی به کسی وارد نشده اما صحنه ای که من به چشم دیدم باور این مسئله را برایم سخت کرده است.
نگرانی های پایتخت نشینان
انگار به جای زلزله تهران،این روزها باید از مترو بترسیم .حتی نمیدانیم مقصر کیست؟؟؟ خاک؟؟؟ مترو؟؟؟؟ لوله های آب؟؟؟؟گاز؟؟ هوا؟؟؟ ... هر چیزی در این بین میتواند مقصر باشد غیر از مسولین که همیشه بی تقصیر ترین افراد عالم هستند.
ریزش مترو در حوالی مجتمع کوروش
حادثه شهران که گذشت خبرهای مختلفی ازچندین فقره حادثه فرونشست زمین در مناطق مختلف شهر تهران از جمله خیابان پیامبر(ص) و نیز خیابان رجب نیا(منطقه 15) به گوش رسید که علاوه بر بروز خسارت های مالی و جانی، موجب نگرانی شهروندان شده بود، اما دیگر کار از نگرانی گذشته تا چند روز پیش فقط نگران بودیم اما بعد از این چند حادثه دیگر کار از نگرانی گذشته خودمان را سپردیم به دست سرنوشت ... نمیدانیم در خیابان ها که قدم برمیداریم به خانه میرسیم یا نه....مجتمع کوروش به خودی خود ازدحام و ترافیک در شهر ایجاد کرده بود که ریزش زمین در حوالی کوروش ،ازدحامی نه چندان جذاب در حوالی این مجتمع نو ظهور پرترافیک،ایجاد کرد .این ریزش های زمین در منطقه غرب تهران چنان رعب و وحشتی در مردم ایجاد کرده بود که فیلم سقوط خودروی 206به داخل زمین در فضای مجازی دست به دست میگشت و مردم را از حضور در اطراف مجتمع کوروش دور میکرد.به حدی که مغازه داران این مجتمع هم ناچار شدند مدتی مغازه های خود را تعطیل کنند. ماجرا گذشت تا اینکه چندی پیش از این باغ بر دیگری رسید و دیوار کارگاه تونل در حال احداث کیان شهر ریزش کرد. سرانجام این شد که مسولین شهرداری هرگونه ارتباط میان فرونشست زمین با عملیات حفاری مترو را رد کردند در صورتی که برخی از کارشناسان، عملیات حفاری مترو را عامل فرونشست زمین در تهران می دانند. بازهم ما ماندیم و بی مسئولیتی مسئولینی که گویی این روزها کارهای واجب تر از وظایف خود دارند ....
متروی کیانشهر هم حادثه ساز شد
ورودي ايستگاه مترو كيانشهر كه كمي از سطح خيابان بالاتر است و انگار روي تپه‌اي كوتاه قرار گرفته زير خاك و غبار گم شده بود و آنچه در ورودي ايستگاه ديده مي‌شد رفت و آمد دايم ماموران هلال‌احمر، اورژانس و آتش نشاني بود. هر لحظه بر تعداد ماشين‌هاي آتش نشاني افزوده مي‌شد اما صداي آژير نمي‌آمد، آمبولانس‌هاي اورژانس نيز در نزديكي ورودي ايستگاه، سمت خيابان عزيزخاني قطار شده بودند.. يكي از كارگران مترو به كمك مامور آتش نشاني از ورودي ايستگاه خارج شد؛ او كه ٣٧، ٣٨ ساله به نظر مي‌رسید با تعجب جمعيتي را كه بيرون ايستاده‌اند نگاه کرد و بعد در يك لحظه گوشه‌اي روي زمين نشست ، هق‌هق گريه کرد.. در سوي ديگر يكي از ماموران آتش‌نشاني كه قراربود وارد تونل شود مهر نمازش را در دست گرفته و به نماز ایستاد ؛ رفيقش مي‌گفت : «كسي نمي‌داند، شايد ما هم بر نگشتيم.
تونل درحال ساخت مترو ايستگاه كيانشهر در جنوب شرقي تهران در تقاطع خيابان امام رضا و عزيزخاني هم چند روز پیش ريزش كرد و ٢٠ كارگر مترو كه مشغول كار و حفر تونل بودند زير آوار ماندند و ۴ نفر جان‌شان را از دست دادند.
به فاصله چند متر از هر طرف در ورودي كارگاه مترو را ماموران نيروي انتظامي با نوارهاي زرد رنگ ورود ممنوع بسته بودند و به جز امدادگران به كسي اجازه ورود و خروج نمي‌دادند ؛ اما جمعيت زيادي دور تا دور خيابان و در نزديكي ورودي كارگاه مترو ايستاده‌بودند و هر كدام تلاش مي‌كردند تا زاويه بهتري را براي تماشا پيدا كنند و اينكه بتوانند با موبايل‌هاي در دست فيلم‌هاي بهتري را بگيرند. البته ماموران نيروي انتظامي مدام در حال كنترل كردن دوربين‌هايي بودند كه از ماجرا فيلمبرداري ميکردند و حاضران را تهديد میکردند كه دوربين‌هايشان را ضبط خواهند كرد. در اين بين يكي از ماموران نيروي انتظامي هم تلاش مي‌کرد تا افراد را متفرق و از نزديكي ورودي ايستگاه دور كند؛ او بلند فرياد مي‌زند و به مردم مي‌گفت هرچه زودتر صحنه را ترك كنند چون ممكن است هر لحظه زمين زير پايشان فرو بريزد.
اطرافیان چه میگویند؟
شاهدان و اهالي محل هر كدام از وقوع حادثه و تعداد كشته‌شدگان آمارها و اعداد خودش را ارايه مي‌دادند؛ يكي مي‌گفت ١٠٠ نفر و ديگري مي‌گفت ٢٠٠ نفر زير آوار مانده‌اند ولي آمارهاي رسمي حكايت ديگري داشت. آمارهايي كه نشان مي‌داد در زمان وقوع حادثه ٢٠ كارگر داخل تونل مترو بوده‌اند.
حدود دو ساعت از حادثه گذشته بود كه تعدادي سگ زنده ياب هلال احمر با مربيان‌شان از راه رسیدند تا هرچه زودتر مصدومين و كشته‌شدگان احتمالي را از زير آوار بيرون بياورند، سگ‌هايي كه از زير نوار ورود ممنوع كشيده شده رد و وارد ايستگاه مترو شدند.. يكي از كاركنان مترو كه در ايستگاه شهدا كار مي‌كند و بعد از شنيدن خبر حادثه خود را به صحنه رسانده مي‌گويد: «همكارانم مي‌گفتند تونل مترو تا ايستگاه دولت‌آباد كه ايستگاه بعدي كيانشهر است از داخل ريزش كرده.»
البته جمله او را يكي ديگر از كاركنان مترو رد مي‌كند و مي‌گويد: «من شنيدام فقط ١٠٠ متر از تونل ريخته است. مي‌گفتند ديوار بتني داخل مترو (سگمنت‌ها) كه وزن هر كدام‌شان چندين كيلوگرم است افتاده و تونل ريزش كرده و الان هم چندتا از كارگرها زير آنها مانده‌اند، فقط خدا كمك‌شان كنه و رحمش به زن و بچه‌هاشون بياد. من شنيدم چون كارگرها زير بتن‌ها دفن شده‌اند نمي‌توانند با دستگاه سريع بتن را بشكافن و الان دارن آرام كار مي‌كنند كه اگر كسي زنده هست، آسيب نبيند.»
در اين بين يكي از اهالي هم كه توجهش به صحبت‌ها جمع است وارد بحث مي‌شود و مي‌گويد: «قيامت شده بود، چند دقيقه بعد از ريزش دو تا ماشين اتوبوسي اورژانس رسيدند و چندين مصدوم را با خودشان بردند.» هنوز حرف اين مرد تمام نشده كه از دور صداي آژير چندين وانت آتش نشاني به گوش مي‌رسد، ماشين‌هايي كه خيابان را به كل مسدود مي‌كنند، ماموران پياده مي‌شوند و با فرياد مردم را به عقب‌تر فرا مي‌خوانند. ديگر از دور چيز زيادي ديده نمي‌شود؛ به جز در ايرانيت آبي رنگ ورودي ايستگاه و بنر سفيد رنگ بزرگي كه روي آن نوشته شده: «با رعايت ايمني از حوادث احتمالي جلوگيري كنيد.» وجود اینکه تنها چهار روز از زمان گشایش این پرونده گذشته، اما در همین چند روز هم توانسته، همه نگاه‌ها را به سمت مقصری ببرد که در چند ماه اخیر بارها و بارها نامش بر سر زبان‌ها افتاده است... «مترو» همان متهم دست اولی است که در چند روز اخیر از زبان رئیس سازمان مدیریت بحران کشور به عنوان مقصر نهایی حادثه شهران اعلام شد.
چه کسی مقصر است
واقعیت این است که نمی‌توان سهل‌انگاری مترو را در ایجاد حفره‌ها در پایتخت نادیده گرفت، چراکه مسئولان مترو موظفند پیش از آغاز عملیات خاکبرداری یا گودبرداری، با دستگاه‌های پیشرفته، میزان مقاومت خاک را بررسی کرده و هر نوع احتمالی را در نظر بگیرند، متأسفانه در بعضی خطوط مترو این کار به دقت انجام نمی‌شود یا در برخی مواقع به کندی صورت می‌پذیرد. درحالی که باید مسیر مترو و سطح استقامت زمین در هر زمان سنجیده و کنترل شود.سطح زمین تهران کهنه و قدیمی و فعل و انفعالات زیادی در سطح خاک در طول این سال‌ها اتفاق افتاده است و شهرداری باید وجب به وجب خاک و کل مسیر حفاری مترو را تحت کنترل قرار دهد و نباید در فاصله‌ای که تحکیم موقت انجام می‌شود، عملیات حفاری به حال خود رها شود.تحکیم موقت زمانی انجام می‌شود که در فاصله 7 تا 10 روز بعد از آن بلافاصله تحکیم اصلی صورت می‌پذیرد، متأسفانه اغلب حوادث در فاصله بین این دو تحکیم اتفاق می‌افتد، یعنی زمانی که سیمان روی دیوارها سطحی و با مقاومت پایین است، در نتیجه وقتی خودروی سنگینی از سطح زمین رد می‌شود، اگر آبگرفتگی یا لجنزاری هم اتفاق افتاده باشد، براحتی زمین فرو می‌ریزد. در حالی که شهرداری باید در این فاصله اجازه رفت و آمد در منطقه را ندهد یا مرتب طول مسیر را کنترل کند.در بعضی مسیرهای حفاری، تحکیم اصلی و موقت یعنی خاکبرداری و بتن‌ریزی همزمان انجام می‌شود و متأسفانه در خاکبرداری دستی این اتفاق نمی‌افتد.به طور حتم سرازیر شدن آب و ترکیدگی لوله هم نقش زیادی در فرو نشست زمین دارد، اما علت اصلی نیست، بیشتر علت کمک‌کننده است!
سالانه در تهران 33 سانتی‌متر نشست زمین داریم
لوله‌های آب، سیم‌کشی برق، شبکه تلفن و خطوط گاز هم‌اکنون مشکل اصلی شهر تهران هستند و این مشکلات گریبان تهران را با مترو و بدون مترو گرفته، اما باید خطوط مترو در شرایط استاندارد کشیده شود، وگرنه حادثه‌آفرین می‌شود. در واقع مترو یک اتفاق جانبی محسوب می‌شود، یعنی ما با کمترین تحرکی، شاهد فاجعه در شهر خواهیم بود. طبق گفته ها در تهران سالانه 33 سانتی‌متر نشست زمین داریم. از طرفی تغییر در شبکه زیرساخت‌ها، امکان پوسیدگی را بالا برده و شرایط حفاری مترو را غیر استاندارد کرده است.
در شرایط غیر استاندارد زمین در تهران، مترو یک هشدار محسوب می‌شودو باید برای این شبکه‌ها فکری اساسی بشود. از طرفی قاعده براین است که شهرداری پیش از انجام طرح‌های بزرگ مثل مترو، با سایر سازمان‌ها مکاتبه کرده و هماهنگ باشد، اما این اتفاق نمی‌افتد، درحالی که خود این نهادها مثل سازمان آب هم به مشکلات شبکه‌های زیر ساختی واقفند، اما هزینه‌های بالا اجازه رسیدگی به‌موقع را نمی‌دهد.از سوی دیگر،تهران باید به طورکامل فیبر نوری شوداما متأسفانه مخابرات شبکه زیرساخت ندارد. از طرفی تهران فاقد نقشه زیر ساخت‌هاست و همین کار را با مشکل مواجه کرده است. از همه این حرف ها که بگذریم ریزش زمین و انفجار ماجرای اخیر پایتخت است که با جان و مال مردم بازیمیکند و باعث شده تهرانی ها ترافیک و آلودگی هوا را فراموش کنند و دعا کنند وقتی در حال گذر از خیابان هستند،زیر پایشان خالی نشود و خودشان یا ماسینشان داخل یک گودال وحشتناک سقوط نکنند.
گزارش : مرجان حاجی حسنی
دریافت صفحه با کد QR