تحقيقات سازمان ملل نشان مي‌دهد شمار افرادي که سال گذشته ميلادي (2015) مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شدند، با افزايش 6 ميليوني نسبت به سال پيش از آن (2014)، به 3/65 ميليون نفر رسيد که از کل جمعيت بريتانيا تجاوز مي‌کند. نزديک به 20 ميليون از اين افراد پناهنده هستند و 10 ميليون بدون تابعيت‌اند. اين آمار مي‌گويد هر روز 42 هزار نفر خانه خود را به مقصدي ديگري از کشورشان يا کشور ديگري، به دلايل مختلف از جمله جنگ و سرکوب، ترک مي‌کنند.

شمار آوارگان در سال جاري ميلادي نسبت به سال 2011 (سال آغاز جنگ داخلي سوريه) بيش‌از 20 ميليون نفر -تقريباً معادل يک‌سوم کل آوارگان- افزايش داشته است. بر‌اساس گزارش سالانه کميسارياي عالي پناهندگان سازمان ملل متحد، که به مناسبت روز جهاني پناهنگان منتشر شده، «تعداد پناهجويان در پنج سال گذشته رشد 50 درصدي داشته است. همچنين تعداد پناهجويان در سال 2015 نسبت به سال 2014، بيش از شش ميليون افزايش داشته است.با توجه به اين آمار، اکنون از هر 113 نفر در جهان يک نفر پناهنده، آواره يا متقاضي پناهندگي است. سوريه با 9/4 ميليون آواره، افغانستان با 7 ميليون و سومالي با 1/1 ميليون، سه کشوري که در صدر فهرست کشورهاي ناآرام جهان در سال 2015 قرار دارند.

در همين حال،بر طبق اعلام صندوق کودکان سازمان ملل متحد (يونيسف)، تعداد پناهجويان کودک نسبت به سال گذشته دو برابر شده است، همچنين کودکاني که از همراهي پدر و مادر، بستگان و يا ديگر بزرگسالان بي‌بهره‌اند در اروپا رو به افزايش است. چنان که در پنج ماه نخست سال جاري بيش از 7 هزار کودک بي‌سرپرست از شمال آفريقا به ايتاليا وارد شده‌اند.

در سال جاري 9 هزار و 900 هزار نفر کودک زير 14 سال تقاضاي پناهندگي به کشورهاي اتحاديه اروپا کرده‌اند، 7 هزار و 100 نفر از آنها تقاضاي خود را در کشور آلمان به ثبت رسانده‌اند. همچنين هزار و 680 نوجوان 14 تا 17 سال تقاضاي پناهندگي خود را در سال جاري به ثبت رسانده‌اند که هزار و 170 نفر آنها در آلمان بوده‌اند.

کشورهاي مجاور سوريه از قبيل ترکيه (با پذيرش 5/2 ميليون آواره)، پاکستان و لبنان (هر کدام با پذيرش يک ميليون آواره) بيشترين تعداد پناهندگان را پذيرفته‌اند. جالب آنکه، شمار آوارگاني که در لبنان اسکان يافته‌اند يک‌چهارم کل جمعيت اين کشور است. اين بدان معناست که بار پناهندگان بيش‌از آنکه بر روي دوش کشورهاي پيشرفته و ثروتمند از قبيل انگليس باشد بر کشورهاي کوچک‌تر و فقيرتر سنگيني مي‌کند. سياست درهاي بسته اتحاديه اروپا در برابر پناهجويان باعث کاهش شمار آنها در اروپا شده ولي هزاران تن را در شرايط غيرانساني و ناامن اردوگاه‌هاي پناهجويي درون و پشت مرزها نگه داشته است. آنچنان که تعدادي زيادي از آنان که به اروپا رسيده‌اند، درخواست بازگشت به سرزمين خود را دارند.

کميسر عالي سازمان ملل متحد در امور پناهجويان مي‌گويد، رهبران جهان ديگر نبايد بتوانند منفعلانه به تماشا بنشينند و ببينند که جان‌هاي بسياري بي دليل از دست مي‌روند‌. ما بايد در پيدا کردن راه‌حل براي کمک به پناهندگان هوشمندانه عمل کنيم. بايد روش‌هاي انساني و محترمانه‌اي پيدا کنيم، براي اطمينان از اينکه پناهندگان جان خود و خانواده خود را در اختيار قاچاقچيان بيرحم نگذارده و يا براي دست يافتن به امنيت سوار قايق‌هاي سست و بي‌ثبات نشوند.

يک نشست عالي رتبه تاريخي مجمع عمومي‌ سازمان ملل در تاريخ نوزدهم سپتامبر درباره جابجايي‌هاي گسترده پناهندگان و مهاجران محکي براي همه ما خواهد بود. آيا دولت‌ها به اين منظور به پا خواهند خواست و در به عهده گرفتن مسئوليت پناهندگان تعهدات جديدي را در راستاي همبستگي جهاني و اصول قوانين بين‌المللي پناهندگي اعلام خواهند کرد؟ و علاوه بر اين آيا متعهد مي‌شويم که سهم خود را در ارائه خدمت به آن دسته افرادي که بدون داشتن هيچ تقصيري مجبور به ترک خانه خود شدند و هر آنچه داشتند را از دست دادند‌، ادا کنيم؟
گزارش:علی ودایع