نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی گفته است: «از 182 تقاضای تحقیق و تفحص فقط 6 گزارش در مجلس نهم قرائت شد.» تحقیق و تفحص از مهمترین کارهایی است که مجلس مجاز به انجام آن است. اما هیچ دوره ای نبوده که مجلس به پایان برسد و بعضی از تحقیق و تفحصها بی جواب نمانده باشند. بی جواب ماندن تفحصها چیزی نیست که فقط در مجلس نهم رخ داده باشد.

نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی گفته است: «از 182 تقاضای تحقیق و تفحص فقط 6 گزارش در مجلس نهم قرائت شد.» تحقیق و تفحص از مهمترین کارهایی است که مجلس مجاز به انجام آن است. اما هیچ دوره ای نبوده که مجلس به پایان برسد و بعضی از تحقیق و تفحصها بی جواب نمانده باشند. بی جواب ماندن تفحصها چیزی نیست که فقط در مجلس نهم رخ داده باشد.
 به گزارش پایگاه خبری فریادگر، اما تعداد بی جوابهای این دوره نسبت به دوره های قبل بسیار زیاد است. مهمترین پرونده ای که بی جواب مانده، تحقیق و تفحص از بنیاد شهید در دولت دهم است. آیت الله خامنه ای، رهبر انقلاب در دیدار با نمایندگان مجلس که روز گذشته اتفاق افتاد، گفته اند: «نمایندگان باید با استفاده از اختیارات قانونی خود همچون تحقیق و تفحص، اجرای صحیح  قانون را پیگیری کنند.» سوال این است که مجلس نهمی که خود را مجلسی اصولگرا و همگام با بدنه نظام میدانست و از طرفی فراکسیون اکثریتش با نام رهروان ولایت در مجلس فعالیت میکرد، چرا بیش از اینها به صحبتهای رهبری توجه نکرد؟ مجلسی که بیش از هر دوره ای، وقتش به حاشیه های یک جبهه رفت و حاشیه مجلس بیش از متن آن به چشم میخورد!

بیشتر تحقیق و تفحص‌ها مربوط به دولت‌های نهم و دهم بوده است

سید حسین دهدشتی با بیان اینکه «در دوره هشتم و نهم مجلس تعداد تقاضای تحقیق و تفحص زیاد بود»، گفت: «آنچه ما رصد کردیم در مجلس نهم 182 تحقیق و تفحص از طرف نمایندگان درخواست شد، این موضوع این پیام را دارد که ضرورت نظارت بیشتر در این دوره از مجلس احساس می‌شد. اینکه این تعداد تقاضا چه نتیجه‌ای داشت مهم است، از تحقیق و تفحص‌های تقاضا شده فقط گزارش شش تحقیق و تفحص قرائت شد؛ یعنی سه درصد از تقاضاها. این سوال مطرح است که چرا شروع خوب بود ولی بعدا رها شد؟» او با بیان اینکه بیشتر تحقیق و تفحص‌ها مربوط به دولت‌های نهم و دهم بوده است، ادامه داد: «اینکه تحقیق و تفحص‌ها به نهایت نرسیده است جای تامل دارد، در برخی موارد اگر بخواهیم خوشبینانه بگوییم این است که رفع ابهام شده است ولی در برخی موارد لابی‌هایی صورت می‌گیرد و باعث می‌شود که تحقیق و تفحص‌ها به نتیجه نمی‌رسد. به هرحال تعداد کمی قرائت شده و به قوه قضاییه رفته است. هیچ گزارشی از قوه قضاییه به مجلس که منجر به محکومیت شده باشد، ارائه نشده است. وقتی دوره‌های مختلف را هم رصد می‌کنیم تقریبا در همه دوره‌های مجلس اینگونه بوده است. اگر یک قاضی تام‌الاختیار در کنار روند تحقیق و تفحص قرار بگیرد که مواردی که رسیدگی می‌شود، شفاف‌سازی و همانجا حکم اولیه صادر شود می‌توان انتظار داشت که تحقیق و تفحص منجر به نتیجه شود.» او اضافه کرده است: «مجلس وقتی اقتدار داشته باشد این اقتدار در حوزه نظارتی است که اشکالی را می‌بیند و بر اساس آن قانونی را اصلاح می‌کند یا تذکر می‌دهد. برای اقتدار مجلس، قوه قضاییه باید همراه با قوه مقننه باشد که متاسفانه این را نمی‌بینیم. بخشی از اشکال از خود مجلس است چراکه روند پیگیری مشخصی تعریف نشده است. پرونده‌هایی که مجلس به قوه قضاییه ارجاع می‌دهد نتیجه‌ای ندارد، اینگونه مجلس مقتدر نمی‌شود. شاید به همین خاطر است که در خیلی از جاها فسادهایی دیده می‌شود، و بدون هیچ نظارتی ادامه دارد.»

عضو تیم تحقیق و تفحص از تامین اجتماعی در مجلس نهم گفت: «متاسفانه حوزه اقتدار مجلس نهم فقط به استیضاح‌ها و سوال از وزرا بود. اگر قرار باشد روند تحقیق و تفحص‌های چنین باشد بهتر است تعطیل شود، به نمایندگان جدید توصیه می‌کنم روند تحقیق و تفحص را اصلاح کنند. مثلا وقتی که بعد از 4 تا 5 سال روی تخلفی کار می‌شود دیگر نمی‌توان انتظار داشت که آنقدر اثرگذار باشد، با ارازل و اوباش ظرف چند روز برخورد می‌شود ولی با فساد کلان بعد از 4 تا 5 سال اگر به دست فراموشی سپرده نشود، برخورد می‌شود. این اشکالی است که اقتدار مجلس را زیر سوال می‌برد، باید نمایندگان مجلس دهم به این موضوع توجه کنند.»

قانون درباره تحقیق و تفحصها چه می گوید؟

براساس ماده 199 آیین‌نامه داخلی مجلس مهلت انجام تحقیق و تفحص به‌مدت 6 ماه است و درصورت ضرورت، با درخواست هیأت تحقیق و تفحص و تصویب هیأت‌رئیسه مجلس حداکثر تا 6 ماه دیگر قابل تمدید است. پس از ارائه گزارش کمیسیون به هیات رییسه، گزارش مذکور خارج از نوبت در دستور کار مجلس قرار گرفته و به رأى گذاشته خواهد شد. در صورت تصویب نمایندگان، طرح تحقیق و تفحص به‌‌‌ همان کمیسیون تخصصى ذى‏ربط جهت رسیدگى ارجاع مى شود و کمیسیون موظف است اعضاء هیأت تحقیق و تفحص را جهت صدور احکام به رئیس مجلس معرفى نماید.  هیأت حداکثر در مدت یک‌ماه پس از پایان مهلت تحقیق و تفحص، گزارش خود را به کمیسیون تسلیم مى‏کند. کمیسیون موظف است ظرف یک ماه گزارش هیأت را در جلسه مشترک اعضاء کمیسیون و هیأت مطرح و گزارش نهایی را جهت قرائت در مجلس برای مدت نیم‌ساعت تنظیم و پس از تصویب به هیأت‌رئیسه ارسال کند. قبل از رأی‌گیری در رابطه با گزارش نهایی، وزیر یا مقام‌مسؤول از عملکرد خود دفاع خواهد کرد.

بررسي عملكرد بانك‌ها، سازمان تامين اجتماعي، کشوری و شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی(شستا)، شرکت سایپا، تربیت‌بدنی، سهام عدالت، سازمان محيط زيست، علل واردات دام زنده به كشور، عملكرد ستاد مركزي مبارزه با قاچاق كالا و ارز، عملكرد صندوق بيمه كشاورزي از ديگر موضوعاتي بود كه ذره‌بين نمايندگان آنها را هدف گرفت اما خروجي لازم را نداشت. همچنين «عملکرد سازمان تعاون روستایی کشور و ادارات تابعه استانی وابسته به جهاد کشاورزی»، «عملکرد شرکت مخابرات» و «حادثه انفجار معادن باب نیزو در استان کرمان» سه پرونده‌ای بودند که به ترتیب در دی ماه ۱۳۸۹، آذر ماه ۱۳۸۹ و اسفند ماه ۱۳۸۹ با قرائت گزارش نهایی در صحن علنی مجلس، بایگانی شد.

 اما بیایید نگاهی بیاندازیم به پرونده های تحقیق و تفحصهای کلان در مجلس هشتم و نهم و زمان ارائه شان؛ «تحقیق و تفحص از بنیاد شهید» بعد از 3 سال شروع هنوز گزارشش قرائت نشده است، تحقیق و تفحص از تامین اجتماعی بعد از بیش از سه سال قرائت شد، تحقیق و تفحص از چهار استانداری بعد از 2 سال قرائت شد. از این دست مثالها بسیار است. در تمام این سالها در مجلسی که قرار است قانون گذار باشد، چنین بی قانونی ای جای سوال دارد.
گزارش : محبوبه شعاعی