مقامات جمهوری ناگورنو-قره باغ، سفرها و دیدارهایی با مقامات کشورهای دیگر از جمله آمریکا، فرانسه، اسپانیا، مولداوی، لیتوانی، اروگوئه، کانادا، اعم از دولتی و پارلمانی و شهری و برنامه هایی همچون طرح انجمنهای دوستی، پیوند خواهر خواندگی شهرها، تبادلات دانشجویی و تورهای فرهنگی، برگزاری کنفرانسها داشته اند که تمامي اين اقدامات تلاشي براي شناسايي ديپلماتيک و بين المللي جمهوري خودخوانده ناگورنو-قره باغ است. در این مقاله، آمریکا و حمایت از جمهوری ناگورنو-قره باغ، اهداف حمایت کنگره آمریکا از شناسایی استقلال جمهوری ناگورنو-قره باغ، شبکه دیپلماتیک سفارت جمهوري ناگورنو- قره باغ مورد بررسی قرار گرفته و در پایان ارزیابی ارائه خواهد شد.

مقامات جمهوری ناگورنو-قره باغ، سفرها و دیدارهایی با مقامات کشورهای دیگر از جمله آمریکا، فرانسه، اسپانیا، مولداوی، لیتوانی، اروگوئه، کانادا، اعم از دولتی و پارلمانی و شهری و برنامه هایی همچون طرح انجمنهای دوستی، پیوند خواهر خواندگی شهرها، تبادلات دانشجویی و تورهای فرهنگی، برگزاری کنفرانسها داشته اند که تمامي اين اقدامات تلاشي براي شناسايي ديپلماتيک و بين المللي جمهوري خودخوانده ناگورنو-قره باغ است. در این مقاله، آمریکا و حمایت از جمهوری ناگورنو-قره باغ، اهداف حمایت کنگره آمریکا از شناسایی استقلال جمهوری ناگورنو-قره باغ، شبکه دیپلماتیک سفارت جمهوري ناگورنو- قره باغ مورد بررسی قرار گرفته و در پایان ارزیابی ارائه خواهد شد.

کنگره آمریکا و حمایت از جمهوری ناگورنو-قره باغ

هر سال سالگرد استقلال جمهوری ناگورنو-قره باغ در کشورهایی که این جمهوری خودخوانده دفتر نمایندگی و سفارت دارد برگزار می شود. آراییک هاریطیونیان، نخست وزیر جمهوری خودخوانده ناگورنو-قره باغ در سفر اخیر خود به آمریکا، در لس انجلس در اواخر نوامبر 2015، که کولونی و دیاسپورای ارامنه آمریکا است با نمایندگان جامعه ارمنی این شهر از جمله فدراسیون انقلابی ارمنی، احزاب هونچاک و لیبرال دموکراتیک، دیدار کرد و از بنیاد هایستان بابت کمک به توسعه این جمهوری تشکر کرد. این نشستها با همکاری سرکنسولگری ارمنستان در لس انجلس و رابرت آوتسیان، نماینده ناگورنو-قره باغ در آمریکا برگزار شده بود.

نخست زیر ناگورنو قره باغ همچنین در دیدار با مقامات دولت ایالتی نوادا، بنای یادبود بود قربانیان نسل کشی ارامنه دیدن کرد و بر شناسایی بین المللی این جمهوری تاکید کرد. هاروطیونیان با کنسول افتخاری این جمهوری در نوادا، اندی ارمنیان و دیگر نمایندگان جامعه ارمنی این ایالت و همچنین نمایندگان مجلس قانونگذاری این ایالت دیدار کرد.

نخست وزیر این کشور در دسامبر 2015 در لبنان برای این مراسم شرکت کرد. در مورد امریکا هم به عنوان نمونه، در روز 2 دسامبر 2014، «مجمع مسائل ارامنه کنگره آمریکا» با همکاری سفارت ارمنستان در ایالات متحده، دفتر نمایندگی جمهوری ناگورنو-قره باغ و سازمانهای آمریکائیان ارمنی تبار، نشست بیست و سومین سالگرد استقلال جمهوری ناگورنو قره باغ (آرتساخ) را که در کنگره آمریکا برگزار شد سازماندهی کردند. در این نشست تعدادی از نمایندگان کنگره، رهبران و اعضای سازمانهای آمریکائیان ارمنی تبار، و همچنین تعدادی از نمایندگان جامعه ارمنی شرکت داشتند. سخنران اصلی نشست «آشوت غولیان» رئیس پارلمان جمهوری ناگورنو-قره باغ بود که در مورد مسیر استقلال این جمهوری سخنرانی کرد و از تلاشهای کنگره آمریکا و به ویژه پنج ایالتی که از طرح حق تعیین سرنوشت و استقلال دموکراتیک این جمهوری حمایت کرده اند تشکر کرد. وی تاکید کرد که تنها راه برقراری صلح و ثبات پایدار در قفقاز جنوبی، شناسایی بین المللی دوفاکتو استقلال ناگورنو قره باغ و اعطای تضمینهای امنیتی بین المللی است. اعضای مجلس نمایندگان ایالات متحده همچون فرانک پالون (دموکرات،نیوجرسی)، آنا ایشو ، آدام شیف، براد شرمن، جیم کوستا، جودی چو، جانیس هان و لیندا سانچز؛ نمایندگان دموکرات از کالیفرنیا، دیوید سیسیلین (دموکرات،رود آیلند)، کری بنتو وولیو (جمهوریخواه-میشیگان) در این مراسم سخنرانی کردند. سخنرانی ویژه توسط «رابرت منندز» رئیس کمیته روابط خارجی سنا ارئه شد. نمایندگان کنگره در سخنان خود بر قصد جدی شان بر استمرار حمایت از حق آزادی مردم ناگورنو-قره باغ و براشتن گامهایی برای حفظ کمک مالی با هدف توسعه و ارتقای دموکراتیک آرتساخ تاکید داشتند. «تیگران سارگیسیان» سفیر ارمنستان در آمریکا و «رابرت آوتسیان» نماینده ناگورنو-قره باغ در آمریکا از فعالیتهای مجمع مسائل ارامنه در کنگره آمریکا در راستای استقلال و امنیت ناگورنو-قره باغ تشکر کردند.

جمهوري ناگورنو-قره باغ  در 13 ژوئن 2002 مورد پذيرش کنگره قرار گرفت و به دنبال آن در 9 آگوست 2002 حمايت قوي کنگره را به دست آورد. در این تاریخ حدود 50 نفر از نمايندگان كنگره آمريكا با دخالت در امور داخلي جمهوري آذربايجان، طرحي را در حمايت از تشكيل جمهوري ناگورنو-قره باغ اعلام كردند، نمايندگان كنگره آمريكا با صدور بيانيه اي خطاب به تجزيه  طلبان ارمني قره باغ، ضمن اعلام حمايت از آنان، بر جدايي اين منطقه از جمهوري آذربايجان تأكيد كردند. در همين حال، دولت آمريكا نيز در اقدامي هماهنگ با نمايندگان كنگره، در سال مالي 2004،  مبلغ 25  ميليون دلار كمك مالي بلاعوض به تجزيه  طلبان ارمني قره باغ اختصاص داد. از آن زمان تاکنون این کمکها در زمینه های نظامی، بشردوستانه، بهداشت،مسکن و... افزایش و ادامه یافته است. در سال مالی 2015، کنگره آمریکا کمک 40 میلیون دلاری به ارمنستان و 5 میلیون دلاری به ناگورنو- قره باغ را تصویب کرده بود که پرداخت شد. این کمکها در کمیته فرعی وزارت خارجه، عملیات و برنامه های مرتبط خارجی کمیته تخصیص بودجه مجلس نمایندگان (به ریاست کی کرنگر و نیتا لووی) توسط فرانک پالون و 27 عضو دیگر کنگره درخواست شده بود. آژانس توسعه بين المللي ايالات متحده(USAID)، وابسته به وزارت خارجه آمریکا،  مسوول توزیع کمکهای آمریکا در ناگورنو-قره باغ است.

با تأمل و كنكاش در اقدامات كنگره و همراهی خاموش دولت آمريكا مي توان دريافت كه به تدريج سياست گرايش به حمايت از تشكيل «جمهوري ناگورنو-قره باغ» آشكارتر مي شود. البته بايد اشاره شود که در سال 1989 زماني که هنوز ارمنستان خود مستقل نشده بود، کنگره آمريکا از مبارزه آزاديبخش ناگورنو-قره باغ و ارتش انقلابي آن حمايت کرده و از همان زمان کمکهای خود را ارائه می کرد. استقلال ناگورنو-قره باغ در 30 سپتامبر 2005 در کنگره ايالات متحده دوباره مورد تاييد قرار گرفت. 59 عضو کنگره ايالات متحده در 3 اکتبر 2005 از رئيس جمهور بوش خواستند که از روند استقلال ناگورنو-قره باغ حمايت کند و از آرزوي زندگي در آزادي مردم این جمهوري حمايت کند. از آنجا که جمهوري ناگورنو-قره باغ خواهان آنست که به صورت قطعي مورد شناسايي ديپلماتيک قرار بگيرد، 77 نماينده کنگره به فراکسيون ارمنی در کنگره تحت رياست مشترک «جو کي نولنبرگ و فرانک پالون» پيوستند و در نامه اي به رئيس جمهور بوش در نوامبر 2006 از وي خواستند تا استقلال جمهوري ناگورنو-قره باغ (آرتساخ) را به رسميت بشناسد و از وي خواستند تا تلاشهايش را براي بهبود دموکراسي و ايجاد يک دولت مستقل آرتساخ بيشتر بکند. در مورد فرآیند شناسایی ناگورنو-قره باغ در داخل آمریکا باید گفت که

مجلس نمایندگان ایالت هاووایی در 30 مارس 2016، در لایحه 167 به عنوان هفتمین ایالت آمریکا استقلال این جمهوری را مورد شناسایی قرار داد . سنای ایالتی کالیفرنیا با اتفاق آراء طرح مشترک شماره 32 مجلس نمایندگان این ایالت را مبنی بر شناسایی جمهوری ناگورنو-قره باغ به عنوان یک دولت مستقل در 27 آگوست 2014 تصویب کرد. این طرح از تلاشهای آرتساخ برای توسعه یک ملت آزاد و مستقل پشتیبانی کرده و از رئیس جمهور اوباما و کنگره آمریکا می خواهد تا از حق تعیین سرنوشت و استقلال دموکراتیک جمهوری ناگورنو-قره باغ پشتیبانی کند. طرح مجمع قانونگذاری کالیفرنیا در می 2014 تصویب شده بود. همچنین طرح شوراهای شهرهای لس آنجلس، هایلند، فرنزو ایالت کالیفرنیا، ناگورنو-قره باغ را مورد شناسایی قرار داده اند. طرحهای قانونی شناسایی استقلال جمهوری ناگورنو قره باغ شامل طرح سنای ایالتی لوئیزیانا در می 2014 که در 2013 در مجمع قانونگذاری لوئیزنیا تصویب شده بود، طرح مجلس نمایندگان و سنای ایالت مین در آوریل 2013 ، طرح مجلس نمایندگان ماساچوست آگوست 2012، طرح مجلس نمایندگان رودآیلند می 2012 و.. است.

«ریچارد مایلز» سفیر جدید آمریکا در ارمنستان در12 فوریه 2015 در مراسم سوگند خود در واشنگتن اعلام کرد که اصلی‌ترین اولویت در ماموریتش را حل و فصل مناقشه قره باغ کوهستانی، کمک به ایجاد جامعه آزاد و شکوفا در ارمنستان و برقراری صلح بین این جمهوری و همسایگان آن است. برخی از کارشناسان این اظهارات را نشان دهنده قصد دولت آمریکا برای تغییر سیاست در قبال مناقشه قره باغ دانسته و یادآور شده‌اند که واشنگتن تلاش می‌کند تا مواضع خود در ارمنستان و از جمله در حل و فصل مناقشه قره باغ را تقویت کند و این مساله در شرایطی رخ می‌دهد که روابط باکو و واشنگتن دچار تیرگی‌هایی شده و بهترین دوران خود را سپری نمی‌کند.

اهداف حمایت کنگره آمریکا از شناسایی استقلال جمهوری ناگورنو-قره باغ

اهداف و دلايل حمایت کنگره آمريكا از تشكيل جمهوري ناگورنو-قره باغ و شناسایی آن عبارتست از:

1ـ پيدايش يك واحد سياسي جديد و آمريكايي در قفقاز به نام «جمهوري مستقل ناگورنو-قره باغ» به تثبيت حضور و نفوذ آمريكا در اين منطقه كمك مي كند. عليرغم تلاشهاي فراوان آمريكا برای گسترش و تعميق نفوذ خود در قفقاز، هنوز حضور اين كشور در منطقه با توجه به استراتژی روسیه در این منطقه حضوري شكننده و ناپايدار به نظر مي رسد.

2 ـ با تأسيس جمهوري ناگورنو-قره باغ و استقرار نيروهاي آمريكايي يا ناتو در آن كه به بهانه حفظ صلح و ثبات انجام خواهد شد، توانايي آمريكا را در اعمال فشار بر روسيه، ايران و جمهوري آذربايجان به ميزان چشمگيري افزايش خواهد داد.

 3 ـ پديد آمدن جمهوري مستقل ناگورنو-قره باغ و حضور نيروهاي آمريكايي و ناتو در آن، تحقق استراتژي مطلوب نفتي غرب در حوزه درياي خزر را تسریع خواهد کرد.

 4 ـ با توجه به ارتباط عميقي كه بين منافع آمريكا، غرب و جهان مسيحيت وجود دارد: الف ـ ايجاد دومين كشور ارمني  نشين مسيحي در قلب منطقه مسلمان  نشين قفقاز، دستاوردي ارزشمند و گرانبها براي آمريكا، غرب و جهان مسيحيت است به گونه ای که از قره باغ به عنوان فلسطین دوم یاد می شود. ب ـ ايجاد چنين كشوري رضايت خاطر شايان توجه «لابي ارمني كنگره آمريكا» و ارامنه جهان را به دنبال خواهد داشت. ج ـ با تأسيس چنين كشوري، بار سنگين بحران قره باغ از شانه ارمنستان برداشته شده و علاوه بر آن، حاشيه امنيتي جديدي براي ارمنستان تعريف مي شود.

با گذشت 22 سال از امضاي پیمان آتش بس ميان ارمنستان و جمهوري آذربايجان، در سايه سياستهاي آمريكا و گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا(OSCE)، زمان به نفع ارمنستان، آمريكا و جهان مسيحيت سپري شده و قطار قره باغ بر روي ريلي در حال حركت است كه ايستگاهي جز تجزيه جمهوري آذربايجان ندارد. اكنون روشن مي شود كه حتي طرح «گوبل» يعني مهمترين طرح آمريكا براي حل بحران قره باغ (طرح تبادل ارضي ميان ارمنستان و جمهوري آذربايجان) نيز طرحي براي سپري كردن زمان بوده است. همچنين عليرغم هزينه هايي كه مقامات باكو از دوران ايلچي  بيگ تاكنون براي جلب حمايت لابي يهودي در مقابل لابي ارمني پرداخته اند، لابي يهودي اقدامي به ضرر منافع ارمنستان انجام نداده است. از جمله سياستهاي دائمي لابي يهودي و صهیونیستی، برانگيختن مسيحيان به درگيري با مسلمانان است كه نظريه برخورد تمدنها (تمدن اسلام و تمدن مسيحيت) از ساموئل هانتينگتون يهودي نمود عيني آن است. اگر سياست خارجي آمريكا را به يك كركس، تشبيه كنيم، لابي ارمني و لابي يهودي در حكم دو بال براي اين كركس است. اگر وضعيت مساله قره باغ به همين صورت تداوم يابد و از كسالت سياسي و بی تصمیمی رها نشود، در آينده تصویب طرحهای كنگره آمريكا در حمايت از تجزيه جمهوري آذربايجان و استقلال ناگورنو-قره باغ، افزايش خواهد يافت، و در كنار آن كمكهاي بلاعوض آمريكا به تجزيه طلبان ارمني نيز بيشتر خواهد شد. كنگره آمريكا بستر سياسي لازم را براي تجزيه رسمي جمهوري آذربايجان فراهم مي كند و دولت اين كشور با اهداي كمكهاي بلاعوض، اقتصاد قره باغ را از وابستگي به ارمنستان رها كرده و بدان رونق مي بخشد كه همه اينها معنايي جز حركت تدريجي قره باغ به نقطه استقلال ندارد. با تشكيل جمهوري ناگورنو-قره باغ، ارمنستان به عنوان طرف اصلي و اشغالگر، جاي خود را به «دولت ناگورنو-قره باغ» خواهد داد کما اینکه اینگونه نیز شده است و حضور و دیدار نمایندگان گروه مینسک در این جمهوری شاهد این مدعاست و اين دولت به عنوان طرف مذاكره روبروي جمهوري آذربايجان قرار خواهد گرفت و در نهايت همانگونه كه در جريان تجزيه فلسطين و تشكيل اسرائيل، با خارج شدن اشغالگران صهیونیست ازصحراي سينا، موجوديت اسرائيل از سوي مصر به رسميت شناخته شد، آمريكا و كشورهايي مانند فرانسه، انگليس و روسيه تلاش خواهند كرد تا جمهوري آذربايجان در مقابل بازپس گيري بخشي از اراضي خود، موجوديت دومين كشور ارمني نشين را به رسميت بشناسد.

شبکه دیپلماتیک سفارتخانه ها و نمایندگیهای جمهوري ناگورنو- قره باغ

بيانيه وزارت امور خارجه و سفارت جمهوري ناگورنو-قره باغ در ايالات متحده اين چنين مي گويد: دفتر جمهوري ناگورنو قره باغ در ايالات متحده  در نوامبر 1997 با فرمان رئيس جمهور آرکادي غوکاسيان و با حمايت مجمع ارامنه آمريکا تاسيس شد. اين دفتر در وزارت دادگستري آمريکا به ثبت رسيد و حکومت و مردم جمهوري ناگورنو قره باغ را در زمينه هاي سياسي، اقتصادي، بشردوستانه و فرهنگي در ايالات متحده نمايندگي مي کند. اين دفتر نمايندگي در تبليغ حضور ناگورنو قره باغ در واشينگتن دي.سي. موفق بوده و روابط و گفتگوهاي سازنده اي با سازمانهاي حکومتي آمريکا از جمله کنگره ايالات متحده و وزارت خارجه داشته است. وجود اين دفتر در پايتخت ايالات متحده اين جمهوري را قادر ساخته  تا آگاهي از جنبه هاي حقوقي منازعه ناگورنو-قره باغ را بالا برده و در شناسايي قطعي و کامل و استقلال از جمهوري آذربايجان کار بکند. ماهنامه «خبرنامه آرتساخ»  اطلاعات دقيق و به روز شده اي راجع  به تحولات سياسي، اقتصادي و اجتماعي ناگورنو قره باغ فراهم مي کند. اين خبرنامه در نهادهای حاکمیتی ايالات متحده، سفارتخانه هاي خارجي، سازمانهاي غير دولتي بين المللي، رسانه ها، کتابخانه ها، دانشگاهها، موسسات پژوهشي و نمايندگيهاي خاص جامعه ارامنه توسط دفتر نمايندگي جمهوري ناگورنو-قره باغ در واشينگتن ارسال مي شود. اين دفتر به عنوان نماينده رسمي جمهوري ناگورنو- قره باغ در مورد سوالات و تحقيقات راجع به تاريخ، فرهنگ، حکومت، فرصتهاي بازرگاني و نيازهاي بشردوستانه آرتساخ (نام تاريخي ارمني ناگورنو قره باغ) پاسخ مي دهد. اين دفتر به تسهيل تعاملات سازمانها، تجار و اتباع امريکايي و  آرتساخي (ناگورنو قر ه باغي) کمک مي کند و سرمايه گذاريهاي خارجي در ناگورنو-قره باغ را تشويق مي کند. به عنوان بخشي از اين تلاش اين دفتر به اين جمهوري جوان و تازه تاسيس در به دست آوردن موضوعات آموزشي و اطلاعات  از ايالات متحده که کمکي براي گسترش دموکراسي و ملت سازي و همچنين پيشرفت حقوقي و اقتصادي آرتساخ است،کمک مي کند. با توجه به نقش رهبري ايالات متحده در روابط بين المللي حکومت ناگورنو-قره باغ اهميت زيادي براي حضور رسمي و افزايش فعاليتهايش در اين کشور قائل است. اين دفتر توانايي و ظرفيت منحصر به فردي در استمرار موضعگيري سازنده نمايندگي اش در مذاکرات جاري حل و فصل مسالمت آميز منازعه با جمهوري آذربايجان و افزايش دادن آگاهي عمومي از موضعگيري جمهوري ناگورنو-قره باغ دارد. اين دفتر هموطنان ارمني مقيم آمريکا را براي ارتباط با اين دفتر و مشارکت در تلاش تاريخي براي دفاع  و تقويت آزادي و دموکراسي آرتساخ فرا مي خواند.

سفارت جمهوري ناگورنو قره باغ (آرتساخ) در واشينگتن از تابستان 2004  صدور ويزاي سفر به جمهوري ناگورنو-قره باغ را آغاز كرده است. در حاليكه دولت آمريكا هنوز به رسميت شناختن اين جمهوري خودخوانده را اعلام نكرده است، سفارت جمهوري ناگورنو-قره باغ در واشينگتن به صورت رسمي در وزارت امور خارجه آمريكا به ثبت رسيده است. نمايندگي ناگورنو-قره باغ پیشتر در اتاقي در نزد سفارت ارمنستان در واشينگتن فعاليت مي كرد، اما از سال 2004 به صورت مستقل كار خود را دنبال خواهد كرد. هزينه هاي اين نمايندگي را بنياد ارمني «هايستان» متقبل شده است. «اسميك جيلاويان»، رئيس اين بنياد در گفتگو با نشريه آمريكايي «ماسيس ويكلي» گفته است براي فعاليت عادي سفارت  جمهوري ناگورنو-قره باغ  در واشينگتن از هيچ كمكي فروگذار نخواهد كرد و در برنامه هاي آينده خود در نظر دارد در كنار اين سفارتخانه يك موزه كوچك تحت عنوان مبارزه براي آزادي قره باغ و مدرسه ويژه برنامه هاي يكشنبه كودكان ارمني ساكن آمريكا و قره باغي الاصل تاسيس كند و همچنين تبليغات پیوسته در مورد ناگورنو-قره باغ در ايالات متحده آمريكا ادامه خواهد يافت. «واردان بارسقيان» نماينده سابق جمهوري ناگورنو-قره باغ در واشينگتن از سال 2009-1999 که دستيار «آركادي گوكاسيان» وزير امورخارجه وقت جمهوري ناگورنو- قره باغ بود براي شناسايي استقلال دولت ناگورنو-قره باغ تلاش زیادی کرد. سفارت ناگورنو-قره باغ در واشينگتن براي مسافران آمريكايي این جمهوری رواديد7  تا 21 روزه نيز براساس شروطي با گرفتن 35 تا 45 دلار صادر مي كند و2  دلار نيز به عنوان حق كنسولي از متقاضيان آمريكايي رواديد سفر به قره باغ دريافت مي شود.صدور رواديد براي شهروندان ارمنستان، بلاروس، گرجستان، قزاقستان، قرقيزستان، مولداوي، روسيه، تاجيكستان و ازبكستان و نيز نمايندگان سازمانهاي فعال در استپانا کرت (خان كندي) و نيز افرادي كه از طرف رئيس جمهوري، رئيس مجلس، نخست وزير و وزير امورخارجه جمهوري ناگورنو- قره باغ، دعوتنامه رسمي داشته باشند، رايگان است. کنسولگري ارمنستان در لس آنجلس نيز متصدي صدور  رواديد به جمهوري ناگورنو-قره باغ است. كارشناسان اعمال فشار «استيون مان» رئيس سابق آمريكايي گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا بر جمهوري آذربايجان را براي گذشت در مساله ناگورنو-قره باغ، براي حل مناقشه با ارمنستان نشانه احتمال به رسميت شناخته شدن اين گروه توسط آمريكا در آينده ارزيابي كرده بودند.كارشناسان معتقدند چنانكه آمريكا در مورد بي تحركي مردم جمهوري آذربايجان در اين زمينه مطمئن شود، شناسايي رسمي جمهوري ناگورنو-قره باغ را اعلام خواهد كرد.

جمهوري خودخوانده ناگورنو-قره باغ در کشورهاي ارمنستان (ايروان)، فدراسيون روسيه (مسکو)، ايالات متحده (واشينگتن)، فرانسه (پاريس)،آلمان (برلین)، استراليا (سيدني)، و خاورميانه (لبنان- بيروت) نمايندگي دايم ديپلماتيک تاسيس کرده است. همچنین پيوند خواهر خواندگي میان شهرهای ايالت کاليفرنياي آمريکا و شهرهای جمهوري ناگورنو-قره باغ همچون طرح خواهر خواندگي ميان شهرهاي مونتبلو (ايالت كاليفرنيا) و خانكندي (قره ‌باغ) یا هادروت و بوربانک کالیفرینا ، برقرار شده است که مورد اعتراض جمهوری آذربایجان قرار گرفته است.

ارامنه مقيم آمريكا انجمنها و سازمانهاي زيادي در اين كشور دارند كه برخي از آنها در ارمنستان نيز شعبه دارند. برخي از مهمترين اين انجمنها و سازمانها در آمريكا عبارتند از: انجمن آمريكايي ارامنه  (AAA)، كميته ملي ارامنه آمريكا (ANCA) در نيويورك، كميته اقدام ارمني-آمريكايي  (AAAINC) ، اتحاديه خيريه همگاني ارامنه (AGBU) در نيويورك، شركت بنياد ارمني درگلنديل كاليفرنيا، انجمن مهندسان و دانشمندان ارمني آمريكا (AESA) در گلنديل كاليفرنيا، دانشگاه آمريكايي ارامنه در اوكلند كاليفرنيا. سازمانهاي ارمني نفوذ فوق العاده اي برسياست خارجي آمريكا دارند. كميته اقدام ارمني-آمريكايي ، در دفتر ايروان ، مدير كشوري براي ارمنستان و ناگورنو-قره باغ دارد و حتي  در  استپاناكرت پایتخت ناگورنو-قره باغ ، دفتر نمايندگي دارد. سازمانهاي بين المللي زير در جمهوري ناگورنو قره باغ داراي نمايندگي هستند؛ - گروه فناوري ارمنستان، سازمان امنيت و همکاري اروپا، مراقبت خانواده، کميته بين المللي صليب سرخ، خدمات امدادرساني کاتوليک، مجمع ارامنه آمريکا، کميته کمکرساني متوديست متحد، انجمن ماموريت ارامنه آمريکا، همبستگي ارامنه پروتستان فرانسه، بنياد هالو تراست، آژانس توسعه بين المللي ايالات متحده.

حجم سرمايه‎گذاريهاي انجام شده از سوي نهادهاي دولتي و پیمانکاران آمريكا و روسيه در ناگورنو-قره‎باغ از سال 2000 ميلادي تاکنون نزدیک به 80 ميليارد دلار بوده است و60 شرکت خارجي که عمدتا از آمريکا، انگليس، روسيه، اتريش، سوئيس، لبنان و هند هستند در زمينه استخراج معادن ،کشاورزي ، جهانگردي ارتباطات  فعالیت دارند. آرتساخ بانک  ( بانک ملي جمهوري ناگورنو-قره باغ ) در سال 2006، 31 ميليون دلار سرمايه جذب کرده است و سرمايه کل اين بانک به 70 ميليون دلار در آن سال رسيده بود. جمهوری ناگورنو-قره باغ 11458 کیلومتر مربع مساحت داشته و 151 هزار نفر جمعیت دارد. تولید ناخالض داخلی این جمهوری، در سال 2015، 1.6 میلیارد دلار بوده است.

در مورد ساختارهاي سياسي جمهوري خودخوانده ناگورنو قره باغ باید گفت که آخرين انتخابات رياست جمهوري این جمهوري در 19 جولای 2012 برگزار شد و رئیس جمهور بر سرکار «باکو هاساکیان» برای یک دوره پنج ساله دیگر انتخاب شد. این جمهوری داراي 11 وزارتخانه است.

مجلس جمهوري ناگورنو- قره باغ، مجمع ملي نام داشته و 33 نماينده دارد و انتخابات آن هر 5 سال يک بار برگزار مي شود. اين مجمع داراي 6 کميسيون دايمي بوده و هم اکنون رئيس مجمع ملي جمهوري ناگورنو-قره باغ،«آشوت غوليان» است. لازم به ذكر است كه جمهوري ناگورنو-قره باغ تاكنون از سوي هيچ يك از كشورهاي جهان، به جز ارمنستان در همسايگي آن كه همواره به ارائه كمكهاي نظامي و اقتصادي به آن ادامه داده و حمايت سياسي گسترده اي از آن مي كند،  و تووالو به رسميت شناخته نشده است (شناسايي قطعي و کامل ديپلماتيک). 

تا ژوئن 2015، 17 هزار نفر از جمعیت 80 هزار نفری ارامنه سوریه به خاطر جنگ داخلی به عنوان پناهنده در ارمنستان پذیرفته شده اند و دیوید بابائیان سخنگوی باکو ساهاکیان رئیس جمهور ناگورنو قره باغ تایید کرده که تعدادی از این ارامنه سوریه در شهر لاچین و روستای خانلیق در قبادلی ناگورنو قره باغ ساکن شده اند. المار ممدیاروف وزیر خارجه جمهوری آذربایجان تلاشهای ارمنستان را برای تغییر جمعیتی منطقه اعتراض کرده و این موضوع را به اطلاع گروه مینسک رسانده است.

سرژ سرگیسیان رئیس جمهور ارمنستان در سال 2015، تاکید کرد که ناگورنو-قره باغ، بخش جدایی ناپذیر ارمنستان است.

«پاسکال مونیه»، سفیر فرانسه در جمهوری آذربایجان در اواخر نوامبر 2014 در مورد طرح موضوع استقلال قره باغ کوهستانی در گفت: در موضوع مناقشه قره باغ کوهستانی موضع فرانسه تغییر نیافته و فرانسه جمهوری خودخوانده قره باغ کوهستانی را به رسمیت نمی‌شناسد. وی این موضع را در پاسخ به سوال خبرنگاران در مورد سفر رئیس  خودخوانده قره باغ کوهستانی" باک- او ساآکیان "به پاریس و دیدار او با برخی مقامات فرانسوی اعلام کرد.

تا کنون چند بار موضوع استقلال قره باغ در مجلس ارمنستان به رای گیری گذاشته شده و رأی نیاورده است.

سیاست دوگانه آمریکا در قبال بحران قره باغ

در مجموع، آمريكا با كمك به ارامنه ناگورنو-قره باغ، سياست دوگانه اي را نيز در قبال بحران قره باغ اتخاذ كرده است. جمهوري ناگورنو-قره باغ كه از نظر بين المللي، بخشي از خاك جمهوري آذربايجان شناخته مي شود،همچنان پس از اجراي آتش بس بين دو طرف به دست جدايي طلبان ارمني كنترل مي شود. رفتار آمريكا با جمهوري آذربايجان نشان مي دهد كه واشينگتن از مناقشه قره باغ براي تقويت حضور در منطقه قفقاز و تحصيل منافع نامشروع خود استفاده مي كند. نكته ناخوشايند در روابط باكو - واشينگتن، روابط دوستانه و كمكهاي آمريكا به جمهوري خودخوانده ناگورنو-قره باغ بوده است و اين موضوعي است كه جمهوري آذربايجان بارها به كمكهای مالي كنگره آمريكا به جمهوري ناگورنو-قره باغ ،اعتراض كرده است. جمهوري آذربايجان اين كمكها را براي ترغيب فعاليتهاي غيرقانوني، تجزيه طلبانه، تجاوزگرانه، اجراي طرح  اسكان غيرقانوني ارامنه در سرزمينهاي اشغالي جمهوري آذربايجان و ايجاد مناطق مسكوني در نواحي اشغال شده ارزيابي مي كند و از تداوم آن نگران است. در مجموع، در تحليل سياست دوگانه آمريكا در قبال جمهوري آذربايجان بايد گفت: آمريكا ضمن ادعاي داشتن روابط دوستانه و راهبردي با دولت جمهوري آذربايجان سعي دارد همچنان با هدايت بحران قره باغ و تقويت مخالفان غربگرا در اين جمهوري، از اين موضوعات به عنوان اهرمهاي فشار و كنترل خود بر دولت باكو استفاده كند. البته در پایان باید تاکید کرد که موضع دولت اوباما همچنان عدم شناسایی این جمهوری است ولی مقامات آمریکایی در عین حال معتقدند قره باغ ممكن نيست كه به جمهوري آذربايجان بازگردانده شود، چرا كه اين اقدام، اقدامي فاجعه آميز خواهد بود. به نظر انها هرچند دولت ايالات متحده به تماميت ارضي كشورها احترام مي گذارد، ولي قره باغ نمي تواند به جمهوري آذربايجان بازگردانده شود. روسيه نيز بي ميل نيست كه استقلال قره باغ را به رسميت بشناسد. پوتين رئيس جمهور روسيه نيز از حل و فصل بحران  قره باغ در چارچوب مدل کوزوو حمايت کرده است.

از آنجايي كه تشكيل دومين دولت دست نشانده آمريكا در قره باغ در قفقاز جنوبي پس از گرجستان، تهديدي براي امنيت منطقه اي است، همگرايي كشورهاي بزرگ جهان اسلام به خصوص ايران، تركيه و سازمان كنفرانس اسلامي در بحران قره باغ ضروري به نظر مي رسد تا راه حل مطمئن و بيطرفانه اي براي حل و فصل بحران ارائه كنند. حمايت آشكار كنگره و دولت آمريكا از روند استقلال قره باغ ايجاب مي كند كه باكو علايم تازه اي به آمريكا  ارسال كند، علايمي به معناي اينكه؛ اگر آمريكا از روند استقلال  ناگورنو-قره باغ حمايت كند، منافع این کشور و متحدان اروپایی اش در جمهوري آذربايجان، قفقاز و حوزة نفتي درياي خزر با خطر روبرو خواهد شد. اما با توجه به اينکه دوام و بقاي حکومت علي اف به حفظ شرايط موجود و روابط خوب و بويژه تامين نفتي و منافع انرژی آمريکا قرار دارد، بعيد است در کوتاه مدت چنین اقداماتي صورت بگيرد. در پایان یک بار دیگر باید تاکید کرد که شناسایی حلقه و عنصر مفقوده جمهوری خودخوانده ناگورنو-قره باغ است و  شناسایی بین المللی و دوژور جمهوری ناگورنو-قره باغ در همسایگی مرزهای ایران، باعث تغییر ژئوپلیتیک و ترتیبات امنیتی منطقه و همچنین تهدید برای منافع و امنیت ملی ایران نیز خواهد شد.