بر‌اساس برجام، هيچ محدوديتي براي توليد آب سنگين در ايران تحت نظارت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي‌وجود ندارد؛ اما طبق بند 15 پيوست يک برجام ايران بايد پانزده سال تمامي‌آب سنگين مازاد راکتور مدرن شده اراک را که حدود 130تن تخمين زده مي‌شود و نيز مقداري که براي تحقيقات دارويي نياز است براي صادرات به بازارهاي بين‌المللي عرضه کند. در واقع بر‌اساس برجام ايران بايد ميزان ذخيره آب سنگين خود را در مرحله اول اجراي توافق به کمتر از 130 تن و در مرحله بعد به 90 تن برساند.اين در حالي است که در هيچ کجاي توافق گفته نشده است در صورتي که مشتري پيدا نشود چه مسئوليتي به عهده ايران است.

پس از انتظار خبر مصوبه مجلس نمايندگان، سيد عباس عراقچي رئيس ستاد اجرايي شدن برجام با صراحت اعلام کرد اين مصوبه حتي در صورت تصويب اهميتي براي ايران ندارد.عراقچي تصريح کرد:تنها تعهدي که ايران دارد اين است که مازاد بر نياز آب سنگين خود را براي فروش به بازارهاي بين‌المللي عرضه کند، اگر خريدار پيدا شد، شد و نشد هم نشد. وي با بيان اينکه اين مصوبه بايد به سنا برود و بعد از تصويب بايد مورد وتوي رئيس‌جمهور آمريکا قرار گيرد، افزود: در دور قبلي که در مجلس سنا تلاش شد تا جلوي فروش آب سنگين ايران گرفته شود، موفقيت‌آميز نبود و راي نياورد.

رئيس ستاد پيگيري اجراي برجام خاطرنشان کرد: اصولا طبق برجام آمريکا و هيچ کشور ديگري متعهد به خريد آب سنگين از ايران نيستند. معاون وزير امور خارجه با بيان اينکه آب سنگين کالاي با ارزشي است و مشتريان زيادي براي آن وجود دارد اظهار داشت: آمريکا خود 40 تن آب سنگين ايران را خريداري کرد و براي 40 تن ديگر با کشورهاي ديگر در حال مذاکره هستيم. به گفته رييس ستاد پيگيري برجام، اگر هم مشتري پيدا نشود دراجراي برجام مشکلي رخ نداده و نه آنها متعهد به خريد هستند و نه ما متعهد به فروش، ما فقط متعهد به عرضه هستيم. عراقچي با اشاره به ترويج فضاي ايران هراسي و تاثير آن بر روند اجراي برجام گفت:تلاش‌هايي که براي ايران هراسي در داخل آمريکا توسط جناح‌هاي تندرو و در منطقه هم در حال صورت گرفتن است در جهت اجازه ندادن به ايران براي استفاده از فضاي برجام است. وي افزود‌: اين‌ها همان جرياناتي هستند که تمام تلاش خود را کردند که مذاکرات هسته‌اي به نتيجه نرسد و وقتي آنجا ناکام ماندند به اين مسئله روي آورده‌اند. معاون وزير امور خارجه تاکيد کرد: بايد با سياست ايران هراسي مبارزه کرد و فضاي اعتماد بخشي را براي جامعه اقتصادي دنيا فراهم کنيم که روابط شکل گيرد.

خريد آب سنگين از ايران در واقع حامل چند پيام است که به مذاق تندروهاي آمريکايي خوش نمي‌آيد.

مهمترين مسئله‌اي که پيش ازبرجام وجود داشت وموجب ايجاد محدويت‌هاي فراواني براي ايران شده بود، ادعاي غيرقانوني بودن برنامه هسته‌اي ايران از ديدگاه جامعه بين‌المللي بود.پس از برجام نيز هنوز تلاشي وجود داشت که فعاليت محدود هسته‌اي ايران را به طور کامل متوقف کند.اما خريد آب سنگين از ايران آن هم توسط آمريکا موجب مشرعيت کامل برنامه هسته‌اي ايران مي‌شود و اين مسئله اي است که بي شک مورد پسند بسياري از تندروها نيست.در واقع همکاري‌هاي بين‌المللي با ايران در زمينه فعاليت هسته‌اي، نشان مي‌دهد ديگر تابويي در اين زمينه وجود ندارد. مسئله ديگر که استاندارد توليدات هسته‌اي ايران است که همواره با انکار رو به رو مي‌شد، به گونه‌اي که حتي روس‌ها نيز قبلاً اعلام کرده بودند، با توجه به اينکه اورانيوم غني شده ايران مورد تأييد مؤسسات معتبر نيست، اجازه نخواهند داد در نيروگاه هسته‌اي بوشهر استفاده شود. به همين ترتيب، درباره استاندارد آب سنگين نيز همين موضوع مطرح بوده است. در همين زمينه، آب سنگين ايران سال گذشته در آزمايشگاه بين‌المللي ساوانا در آمريکا آزمايش و خلوص آن 99.75 درصد تأييد شد که اين موضوع نشان دهنده استانداردسازي و کيفيت بالاي صنعت هسته‌اي ايران است؛ بنابراين، خريد آب سنگين ايران توسط آمريکا به منزله تأييد استاندارد توليدات هسته‌اي ايران خواهد بود. از طرف ديگر پيش قدم شدن آمريکايي‌ها در معامله با ايران نيز اين پيام را به ساير کشورها مي‌رساند که از همکاري با ايران واهمه نداشته باشيد و از جهت ديگر ورود ايران به بازار معملات هسته‌اي را نيز تسهيل مي‌کند که مي‌تواند تاثير مثبتي در اقتصاد ايران داشته باشد.

مجموعه اين عوامل موجب شده است تندروها در آمريکا تمام تلاش خود را براي بر هم زدن زمينه اين معامله انجام بدهند. اما نکته‌اي که نمايندگان آمريکا در نظر نمي‌گيرند اين است که اگر آمريکا از ايران آب سنگين نخرد يا مانع خريد کشورهاي ديگر بشود، به دست خود موجبات اجرايي نشدن يکي از بندهاي برجام را فراهم کرده است، چراکه ايران وظيفه‌اي براي پيدا کردن مشتري ندارد. با اين همه بايد ديد سرنوشت اين مصوبه به کجا مي‌رسد، آيا به مرحله اجرا مي‌رسد يا خير.