سرانجام پس از بی‌سابقه‌ترین سطح مذاکرات ایران و آژانس‌ بین‌المللی انرژی اتمی، شورای حکام با صدور قطعنامه از رویکرد خصمانه تروئیکای اروپایی و آمریکا تبعیت کرد. اقدام مخرّبی که واکنش سریع تهران در به کارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته مواجه شد.

گروه دیپلماسی- مهدی یزدی: سرانجام پس از بی‌سابقه‌ترین سطح مذاکرات ایران و آژانس‌ بین‌المللی انرژی اتمی، شورای حکام با صدور قطعنامه از رویکرد خصمانه تروئیکای اروپایی و آمریکا تبعیت کرد. اقدام مخرّبی که واکنش سریع تهران در به کارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته مواجه شد.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،قطعنامه ضدایرانی سه کشور اروپایی عضو برجام با حمایت آمریکا، بامداد جمعه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصویب شد.این قطعنامه که توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان ارائه شد، با ۱۹ رای موافق، ۱۲ رای ممتنع و سه رای مخالف به تصویب رسید. کشورهای روسیه، چین و بورکینافاسو به این قطعنامه ضدایرانی رای منفی دادند. دیپلمات‌ها می‌گویند این قطعنامه، ایران را به عدم همکاری کامل با آژانس متهم کرده و از تهران می‌خواهد همکاری با آژانس را بهبود ببخشد.
در این قطعنامه غیرسازنده، تروئیکای اروپایی و آمریکا علاوه بر تکرار خواسته‌های فراپادمانی پیشین، از مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته شده است تا یک ارزیابی جامع و به روز در مورد ادعای حضور یا استفاده احتمالی از مواد بین‌الملل اعلام نشده در ارتباط با مسائل باقی مانده و همچنین گزارش کامل درباره همکاری‌ ایران با آژانس، برای بررسی در نشست اسفند ماه ۱۴۰۳ شورای حکام یا حداکثر تا بهار ۱۴۰۴ تهیه کند.
این برای پنجمین بار پس از اجرای برجام و بسته‌شدن پرونده ادعاهای پادمانی درباره برنامه صلح‌امیز هسته‌ای ایران است که کشورهای غربی با صحنه‌گردانی رژیم صهیونیستی، علیه ایران قطعنامه ارائه می‌کنند.
تروئیکای اروپایی و آمریکایی در شرایطی خواستار دسترسی‌های فراپادمانی و بازگشت ایران به تعهدات برجامی شده‌اند که جمهوری اسلامی ایران در سال‌های ۹۷ و ۹۸، در ماه‌های متمادی پس از خروج آمریکا از برجام، با حسن نیت به نقش طرفین اروپایی در احیا برجام و فشار بر آمریکا، تعهدات خود بر وفق برجام را ادامه داد و پس از انفعال و بی عملی اروپایی‌ها، بر طبق قانون اقدام راهبردی مصوب آذرماه ۱۳۹۹ مجلس شورای اسلامی و بر طبق برجام اقدام به کاهش اجرای تعهدات خود کرد.
در این نشست، «لورا سوزان هیز هولگیت» سفیر آمریکا در آژانس‌ بین‌المللی انرژی اتمی عصر پنجشنبه بیانیه واشنگتن پیرامون برجام را در نشست شورای حکام ایراد کرد.
در بیانیه ادعایی آمریکا، این کشور فعالیت‌های هسته‌ای ایران را «نگران‌کننده» خواند و مدعی شد: «همان‌طور که در گزارش فصلی آژانس آمده است، ایران به توسعه برنامه هسته‌ای خود و نصب آبشارهای سانتریفیوژ پیشرفته و برای انباشت مقادیر بیشتر اورانیوم با خلوص بالا ادامه داده است».
طرف‌های اروپایی هم مواضعی مشابه آمریکا علیه ایران گرفتند. روسیه و چین هم نسبت به تبعات رفتار کشورهای غربی با پرونده اتمی ایران هشدار دادند.
هشدارهای صریح تهران
جمهوری‌اسلامی ظرف 2 هفته اخیر از کانال‌های مختلف نسبت به تبعات رویکرد خصمانه شورای حکام هشدار داده بود. «سیدعباس عراقچی» وزیرامورخارجه ایران، «سعید اسلامی» رئیس سازمان انرژی اتمی و حتی «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری کشورمان صراحتا به « رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار داده بود که صدور قطعنامه بدون پاسخ نخواهد ماند.
عراقچی روز چهارشنبه و پنج‌شنبه در تماس تلفنی با وزرای خارجه تعدادی از کشورهای عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از جمله برزیل، آفریقای جنوبی، بنگلادش، الجزایر، بورکینافاسو،غنا،مصر، ارمنستان، تایلند، پاکستان و فرانسه، با اشاره به نقش مهم شورای حکام در حراست از اعتبار این سازمان و اطمینان از جایگاه حرفه‌ای و عملکرد مستقل آن، نشست کنونی این شورا را از این حیث واجد اهمیت دانست.
عراقچی با تقبیح اقدامات غیر سازنده و ناموجه سه کشور اروپایی در قبال برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، تفاهم‌های صورت گرفته فیمابین ایران و آژانس در جریان سفر اخیر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران را یادآور شد و تصریح کرد که تحرکات ناصواب سه کشور اروپایی برای صدور قطعنامه علیه ایران صرفا موجب تضعیف و اختلال در فرآیندهای تعامل‌گرایانه بین آژانس و ایران خواهد شد.
مسائل ایران و آژانس
در همین حال، «کاظم غریب‌آبادی» می‌گوید که ما واقعاً با آژانس مشکل کلیدی و اصولی نداریم؛ ما ۲ دسته موضوع با آژانس داریم که یک قسمت آن پادمانی و قسمتی دیگر آن فراپادمانی است که موضوع فراپادمانی در حوزه نظارت بر برنامه هسته‌ای است. طبق برجام ایران پذیرفت که نظارت‌ها بر فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای گسترش پیدا کند و در مقابل آن تحریم‌ها برداشته شود، ولی وقتی که آمریکا از برجام خارج شد ایران با فاصله و به صورت تدریجی این نظارت‌ها را متوقف کرد و طبیعی است که منطقی نیست که وقتی تحریم‌ها بازگشته است ما باز هم به این نظارت‌های فراپادمانی ادامه بدهیم.
وی تصریح می‌کند که من در سفری که به وین قبل از سفر آقای گروسی به تهران داشتم، به ایشان گفتم وقتی شما به ایران آمدید نباید درخواست بازگشت نظارت‌های فراپادمانی را داشته باشید چون به هیچ وجه ایران این موضوع را نمی‌پذیرد مگر اینکه ما شاهد رفع تحریم‌ها باشیم و در ادامه این موضوع را در چهارچوب مقررات خود مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
معاون وزیر خارجه ادامه داد: ما در سفر آقای گروسی به تهران هیچ گفت‌وگویی در مورد بازگشت نظارت‌های فراپادمانی نداشتیم و از قبل هم گفته بودیم که موضوعی برای گفت‌وگو در این زمینه وجود نخواهد داشت. ما قانون اقدام راهبردی مجلس را داریم که مبنای توقف این نظارت‌های فراپادمانی است.
او همچنین به موضوع مباحث پادمانی بین ایران و آژانس اشاره کرد و گفت: ما هیچ تخلفی از مباحث پادمانی نداشته‌ایم و به تعهدات خود پایبند بوده‌ایم.
رفتار متوازن ایران با آژانس
وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران بیانیه مشترکی صادر کرده و اعلام کردند که دولت چهاردهم بر مبنای همین سیاست از ابتدای تشکیل، ادامه و ارتقای همکاری‌ها با آژانس را با هدف حل و فصل موضوعات فی مابین در دستور کار خود قرار داده است.در چارچوب همین رویکرد اصولی، ایران از سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران استقبال کرد و برنامه‌ریزی لازم برای فراهم نمودن زمینه تعاملات بیشتر و موفقیت سفر را انجام داد.
در این بیانیه تصریح شد که در جریان سفر مدیرکل آژانس به ایران و بازدیدهای وی، تعاملات خوبی بین طرفین صورت گرفته بود اما رویکرد خصمانه تروئیکای اروپایی منجر به اختلال در روابط مثبت خواهد شد.مراجع صلاحیت‌دار جمهوری اسلامی ایران در سطوح مختلف پیش‌تر اعلام کرده بودند که اتخاذ هرگونه اقدام تقابلی و سوء استفاده از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای پیشبرد اهداف نامشروع و سیاسی، با پاسخ متقابل ایران مواجه خواهد شد. مختصات پاسخ احتمالی ایران از قبل نیز به مدیرکل آژانس اطلاع‌رسانی شده است.
بر همین اساس، رئیس سازمان انرژی ایران دستور انجام اقدامات موثر، از جمله راه‌اندازی مجموعه‌ معتنابهی از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته از انواع مختلف را صادر کرد. بدیهی است این اقدامات در راستای صیانت از منافع کشور و توسعه هرچه بیشتر صنعت هسته‌ای صلح‌آمیز، متناسب با نیازهای روز افزون ملی و در چارجوب حقوق و تعهدات ایران وفق موافقتنامه پادمان جامع انجام می‌شود. در عین حال، همکاری‌های فنی و پادمانی با آژانس، مثل گذشته و در چارچوب موافقت نامه پادمان ادامه خواهد یافت.
در پایان تصریح می‌شود که جمهوری اسلامی ایران همچنان آماده تعامل سازنده با جهات ذیربط بر مبنای اصول و موازین حقوقی بین‌المللی است و سیاست اصولی صیانت از حقوق و منافع ملت بزرگ ایران و توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز و بومی با جدیت ادامه خواهد یافت.
افزایش ظرفیت غنی‌سازی ایران
«بهروز کمالوندی» درباره جزئیات اقدامات ایران در پاسخ به قطعنامه شورای حکام آژانس اظهار کرد: پیش از این و در جریان سفر آقای مدیرکل آژانس به ایران این مساله به ایشان گفته شده بود. حتی در جریان بازدید ایشان از مجتمع‌های غنی سازی که شاهد هزاران ماشین نصب شده و سانتریفیوژ آماده بودند، به صراحت گفته شد که همان طور که ایران به دنبال راه حل‌های تعاملی است به همان اندازه هم آماده است که روش‌های دیگری را اتخاذ و دنبال کند.
کمالوندی تاکید کرد: در همین زمینه مدیرکل آژانس پیشنهاد دادند که موقتا ذخایر ۶۰ درصد بالا برده نشود تا فضایی برای تعامل ایجاد شود البته این مساله به شکلی نبود که غنی سازی در سطوح مختلف از جمله ۶۰ درصد متوقف شود. موضوعی که ما آن را با شرط و شروطی پذیرفتیم. معاون سازمان انرژی اتمی در ادامه گفت: در همان جلسه ای که ایشان این پیشنهاد را مطرح کردند، به آقای مدیرکل گفته شد که در صورت نیاز بلافاصله و در لحظه اقدامات جبرانی و متقابل خود را آغاز خواهیم کرد. به همین خاطر در شب گذشته و در زمانی که این قطعنامه در ساعات پایانی فعالیت آژانس تصویب شد، قبل از اینکه مسئولان( آژانس ) بخواهند برگردند به آنها تصمیم ایران اعلام شد و امروز هم که روز کاری آنهاست، به کارهایی که باید در زمینه‌های مختلف انجام شود، پرداختیم.
کمالوندی با تاکید بر اینکه در این تصمیم گیری جدید ایران بابت قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مهمترین حوزه ای که متاثر خواهد شد، غنی سازی است، تصریح کرد: ظرفیت غنی سازی را به شکل قابل ملاحظه ای با انواع ماشین‌های پیشرفته بالا خواهیم برد و این در کنار افزایش سرعت تحقیق و توسعه صنعتی و دیگر اقدامات مهمی است که برای بالا بردن ضریب امنیت به کار گرفته می‌شود.
وی افزود: به عبارتی هربار که این اشتباه را تکرار و با روش فشار به دنبال این باشند که صنعت ما را رو به عقب برگردانند، این اتفاق علاوه بر اینکه رخ نمی‌دهد در طرف دیگر تعداد کشورهایی که به آن‌ها رای می‌دهند، کاهش پیدا می‌کند و این مساله را در قطعنامه اخیر شاهد بودیم که رای کمتری نسبت به قطعنامه قبلی داده شد.
هدف گذاری روی فرآیند ماشه
به نظر می‌رسد درخواست ارائه ارزیابی جامع از مدیرکل آژانس در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۳ و روزهای آغازین سال آتی که شامگاه گذشته در قطعنامه اخیر شورای حکام به تصویب رسید، نشانه ای از آغاز مسیر خطرناک و خصمانه فعال سازی مکانیزم ماشه (سازوکار اسنپ بک) برای ضربه کاری به مسیر همکاری‌های ایران و آژانس و مذاکره بر سر موضوع برنامه هسته‌ای کشورمان است.
در همین زمینه غریب‌آبادی که مسئولیت مذاکره با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را عهده دار است؛ از خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) در صورت فعال سازی مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم‌های ذیل قطعنامه‌های تحریمی پیش از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ خبر داد وگفت: ما به اروپا گفتیم فکر نکنید این فقط یک تهدید برای ایران است، بلکه تهدید برای شما هم هست و همه باید تلاش کنند که به اکتبر ۲۰۲۵ نرسیم.
از سویی دیگر اروپایی‌ها باید به خوبی این نکته را دریابند که فعال سازی مکانیزم ماشه، با توجه به وجود تحریم‌های حداکثری اولیه و ثانویه آمریکا بر علیه ملت ایران در سال‌های اخیر که برخلاف قطعنامه ۲۲۳۱ کشورمان را تحت شدیدترین رژیم تحریم حتی نسبت به دوران پیش از برجام قرار داده، در عمل نه تنها دستاوردی برای آنان در تسلیم و عقب نشینی کشورمان در موضوع بین‌الملل نخواهد داشت که بالعکس مانعی بسیار بزرگ در رغبت جمهوری اسلامی ایران برای ادامه همکاری با آژانس و مذاکره برسر برنامه صلح آمیز بین‌الملل خود ایجاد خواهد کرد. خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای(NPT) همچنین ارتباط و همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را پس از ۵ دهه به پایان خواهد رساند و بدون شک مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مخیر به انتخاب دو رویکرد سازنده همکاری با ایران و عقب نشینی از خواسته‌های فراپادمانی و رویکرد خصمانه و پرداختن به توطئه‌ها و جنجال سازی‌های سیاسی غربی‌ها در قبال برنامه صلح آمیز بین‌الملل ایران است.
انتخابی که ادامه حضور بازرسان آژانس و تعهد ایران به موافقت نامه پادمانی منوط به آن است.