به نظر مي رسد با شروع به کار دولت چهاردهم شاهد تغيير ريل در سياست خارجي باشيم.اما اينکه اين تغيير در چه حد است و به کدام دولت تشابه دارد محل سوال جدي است.در حقيقت اين موضوع هم به مهره‌هاي حاضر در وزارت خارجه ارتباط دارد و هم سياست‌هاي کلي که مسعود پزشکيان برمي گزيند.

گروه ديپلماسي: به نظر مي رسد با شروع به کار دولت چهاردهم شاهد تغيير ريل در سياست خارجي باشيم.اما اينکه اين تغيير در چه حد است و به کدام دولت تشابه دارد محل سوال جدي است.در حقيقت اين موضوع هم به مهره‌هاي حاضر در وزارت خارجه ارتباط دارد و هم سياست‌هاي کلي که مسعود پزشکيان برمي گزيند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،مثلا اکنون اين گمانه جدي وجود دارد که عطف به همراهي نزديک ظريف با رئيس جمهور منتخب در ايام تبليغات احتمالا سکان سياست خارجي دولت بعدي در اختيار وزير خارجه سابق باشد و همين موضوع باعث خواهد شد که روند سياست خارجي در دولت چهاردهم فرق اساسي با دولت فعلي داشته و تشابه زيادي به دولت حسن روحاني داشته باشد.البته اين فرض ممکن است غلط باشد چرا که جنس مسعود پزشکيان با حسن روحاني متفاوت است و وي در ايام تبليغات و مناظره‌هاي تلويزيوني نشان داد که تمايل جدي دارد که در چارچوب سياست‌هاي کلي نظام حرکت کند و خيلي بعيد به نظر مي رسد که برخلاف خواست و نظر اين سياست‌ها در سياست خارجي عمل کند.يعني اگر اين گمانه صحت داشته باشد براي مثال،کماکان سياست نظام در قبال مذاکره مستقيم با آمريکا نهي و رد آن است و اگر دستگاه سياست خارجي دولت جديد چنين پيشنهادي را مطرح کند رئيس جمهور منتخب حاضر به پذيرش آن نخواهد بود.
هرچند به طور کلي اين امکان نيز وجود دارد که نفرات حاضر در وزارت خارجه و دستگاه سياست خارجي با دولت حسن روحاني متفاوت باشد و آن زمان است که بايد منتظر بود و ديد اين نفرات در قبال مسائل حساس در اين حوزه چه تصميم‌هايي گرفته و پيشنهادات شان چيست.طي يکي دو روز گذشته در برخي محافل خصوصي اينگونه مطرح شده که محمد جواد ظريف به مسعود پزشکيان اعلام کرده که تمايلي به حضور در وزارت خارجه ندارد و قصد دارد نماينده ايران در سازمان ملل باشد.البته اعضاي ستاد مسعود پزشکيان اين خبر را دروغ و در جهت تخريب ظريف مي دانند.ضمن آنکه نبايد فراموش کرد در ديداري که رئيس جمهور منتخب با مقام معظم رهبري داشته ،ايشان توصيه‌هايي را به وي کردند که برخي معتقد هستند مرکز و هسته اصلي اين توصيه‌ها معطوف به سياست خارجي است.
با اين وجود هم در داخل و هم در خارج خوش بيني‌هاي بسياري در مورد پايان برخي تنش‌ها در سياست خارجي وجود دارد.البته اين نکته را نبايد از ذهن دور نگه داشت که دولت چهاردهم تقريبا با قدرت گيري مجدد ترامپ در آمريکا همزمان مي شود که همين موضوع بسياري از مسائل را تحت الشعاع خود قرار مي دهد.يعني ممکن است دولت ايران تمايل جدي به تنش زدايي و مذاکره با غرب داشته باشد ولي در مقابل دونالد ترامپي وجود دارد که تجربه ثابت کرده به برخوردهاي سخت و خشن اعتقاد دارد.بنابراين اين همزماني مي تواند برخي از مزيت‌هاي دولت مسعود پزشکيان را از بين ببرد و يا کمرنگ کند.
در دولت دوم حسن روحاني وقتي دونالد ترامپ قدرت گرفت هم از برجام خارج شد و هم فشار تحريم‌ها به شدت افزايش يافت.تا جاييکه گفته مي شود ميزان فروش نفت ايران به 300 هزار بشکه در روز رسيد.اين درحالي بود که حسن روحاني و محمد جواد ظريف بر استمرار برجام تاکيد داشتند و اين تصور وجود داشت که مي توانند منهاي آمريکا و به همراه اروپا آن را ادامه دهند.ولي گذشت زمان مشخص کرد که دولت‌هاي اروپايي قادر نيستند بدون آمريکا تصميم بگيرند و مستقل عمل کنند.
بهرحال اکنون سوال جدي که وجود دارد اين است که اولا سکانداران سياست خارجي دولت چهاردهم چه کساني هستند و ثانيا،سياست‌هاي آنان با توجه محدوديت‌هاي داخلي و احتمال قدرت گيري ترامپ چگونه است.هرچند که همانطور که گفته شد فعلا فضاي خوشبيني حاکم است و حتي رسانه‌هاي غربي نيز از تغيير ريل در سياست خارجي ايران با توجه به حضور مسعود پزشکيان خبر مي دهند.
جراح قلب ناشناخته
تارنماي يو اس اي تودي در اين باره  نوشت: يک جراح قلب ناشناخته که براي روابط محدود و نزديکتر با غرب و برخي اصلاحات در قوانين ايران تبليغات انتخاباتي داشت، در دور دوم انتخابات رياست جمهوري ايران پيروز شد.
اين رسانه آمريکايي افزود: مسعود پزشکيان 69 ساله و اصلاح طلبي محتاط، سعيد جليلي 58 ساله، يک اصولگراي سرسخت و مذاکره کننده سابق هسته اي را شکست داد. اين رسانه آمريکايي با بيان اينکه «پيروزي پزشکيان نشان دهنده ضربه اي به جناح‌هاي سياسي محافظه کار (اصولگرا) در ايران است»، ادعا کرد: در سال‌هاي اخير، صداهاي معتدل در ايران کنار گذاشته شده است.
يو اس اي تودي اضافه کرد: با اين حال، انتظار مي رود که پزشکيان تأثير فوري کمي بر سياست‌هاي جمهوري اسلامي داشته باشد، و از آنجايي که او هر روز دولت را اداره مي کند، مي تواند بر لحن کلي سياست داخلي و خارجي ايران تأثير بگذارد.
اين رسانه آمريکايي ادامه داد: پزشکيان، وزير سابق بهداشت، در حين مبارزات انتخاباتي، خواستار «مذاکرات سازنده» با غرب بر سر توافق هسته اي ايران شد.
يو اس اي تودي تصريح کرد: اين انتخابات رياست‌جمهوري ايران در بحبوحه تنش‌هاي داخلي و خارجي صورت مي گيرد. انتخابات همزمان با تشديد تنش‌هاي خاورميانه به دليل جنگ اسرائيل با حماس به عنوان يک متحدان ايران در غزه و حزب الله لبنان است. ايران همچنين با افزايش فشار غرب بر سر برنامه هسته‌اي خود مواجه است.
اين رسانه آمريکايي ادامه داد: دور اول انتخابات، ايران شاهد مشارکت کم سابقه 40 درصدي بود اما به گفته وزارت کشور ايران ، مشارکت مردمي در دور دوم 50 درصد بود و پزشکيان با کسب 53 درصد از بيش از 30 ميليون راي شمارش شده پيروز معرفي شد و جليلي 44 درصد آرا را بدست آورد.
علي واعظ، کارشناس مسائل ايران در گروه بين‌المللي بحران، يک انديشکده مستقر در بلژيک به يو اس اي تودي گفت که پيروزي پزشکيان به اين معنا نيست که غرب به چشم‌انداز تعامل ديپلماتيک با ايران خوش‌بين خواهد بود. چالش‌ها بسيار زياد هستند و راه‌حل‌ها براي آن چالش‌ها آشکار نيستند.او ادامه داد که يکي از عوامل اصلي تعيين‌کننده براي ديپلماسي مجدد ايران با غرب، شامل تلاش‌هاي جديد براي ازسرگيري برجام، تحولات در انتخابات ايران نيست، بلکه نتايج انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا در ماه نوامبر (آبان) است.
واعظ با اشاره به برجام گفت، حتي اگر دولت بايدن ادامه يابد، حل و فصل اين موضوع بسيار دشوار خواهد بود. برنامه هسته اي ايران اکنون «آنقدر پيشرفته شده که محدود کردن و کنترل آن مشکل است. تحريم‌ها پيچيده تر از آن است که به راحتي قابل لغو (رفع) باشد و قدرت‌هاي جهاني اکنون در اين زمينه اختلاف دارند.» وي همچنين مدعي شد که با انتخاب پزشکيان ممکن است از بحران جلوگيري شده باشد.
برهه حساس
آسوشيتدپرس نيز نوشت که پيروزي پزشکيان رئيس جمهوري ميانه رو در برهه اي حساس رخ مي دهد؛ با تنش‌هاي شديد در خاورميانه بر سر جنگ اسرائيل و حماس، پيشروي برنامه هسته‌اي ايران و همچنين انتخابات رياست جمهوري در ايالات متحده که احتمالا مي‌تواند باعث تنش زدايي بين تهران و واشنگتن شود. اين رسانه آمريکايي همچنين به حمايت پزشکيان از سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و پوشيدن لباس آن اشاره کرد که در ماجراي سرنگوني پهپاد آمريکايي از اين اقدام قدرداني کرد.
فايننشال تايمز هم نوشت: جانشين رئيسي به دنبال کاهش محدوديت‌هاي اجتماعي و تعامل مجدد با غرب براي تضمين رفع تحريم‌ها است.
سي ان بي سي نيز پيروزي پزشکيان را غيرمنتظره دانست و نوشت: رئيس جمهور جديد ايران بايد با رئيس جمهور جديد آمريکا که در ماه نوامبر انتخاب مي شود روبرو شود. درگيري‌ها در منطقه و برنامه هسته اي ايران دو چالش مهمي بود که ان بي سي نيوز به آن اشاره کرد. اين رسانه آمريکايي به نقل از سينا طوسي، پژوهشگر ارشد در مرکز سياست‌گذاري بين‌الملل نوشت: «در حالي که انتخابات مي‌تواند منجر به تغيير در اولويت‌ها، لحن و تاکتيک‌هاي سياست‌هاي داخلي و خارجي ايران شود، تغيير اساسي در وضعيت موجود بعيد است. اصول اصلي هدايت کننده تصميمات راهبردي ايران، به ويژه در مورد آمريکا و اسرائيل، ريشه محکمي در چهارچوب وسيع تري دارد که از سوي رهبري ايران و نهادهاي تأثيرگذاري مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامي تعيين شده است. پيروزي پزشکيان مي‌تواند راه‌هايي در تعاملات ديپلماتيک مجدد و سياست‌هاي داخلي باز کند اما با اين حال هر تغيير واقعي احتمالاً تدريجي خواهد بود تا دگرگون کننده.»
سي ان ان نيز در تحليلي نوشت: کارشناسان مي گويند حضور يک چهره معتدل تر در رياست جمهوري مي تواند گفتگو بين ايران و کشورهاي غربي را تسهيل کند. پزشکيان ممکن است در داخل کشور نيز تغييرات اجتماعي ايجاد کند که در جريان مبارزات انتخاباتي خود بر آن تاکيد کرده بود. هرچند گفته مي شود که چنين حرکت‌هايي تضميني نيست. صنم وکيل، مدير برنامه خاورميانه و شمال آفريقا در انديشکده چتم‌هاوس در لندن، گفت بعيد است که پيروزي پزشکيان بلافاصله به تغيير سياست تبديل شود. وکيل با بيان اينکه پزشکيان درباره وعده‌هاي خود تضميني نداد گفت: اين نشان دهنده محدوديت اختيارات رياست جمهوري در ايران است اما ممکن است فضاي بيشتري براي مانور در مورد آزادي‌هاي اجتماعي به وجود آيد. به گفته او اين امر در ديگر حوزه‌ها از جمله سياست خارجي دشوارتر خواهد بود.
خوش بيني محتاطانه
رسانه آمريکايي نيوزويک در تحليلي پيرامون چهاردهمين دوره انتخابات رياست جمهوري ايران نوشت که پيروزي مسعود پزشکيان در سطح بين المللي با خوش بيني محتاطانه اي مواجه شده است.
اين رسانه آمريکايي نوشت؛«پيروزي مسعود پزشکيان در انتخابات رياست‌جمهوري ايران بر سعيد جليلي رقيب محافظه کار (اصولگرا) او ؛ در سطح بين‌المللي با خوش‌بيني محتاطانه‌اي در مورد اينکه اين پيروزي چه معنايي براي روابط سرد تهران با غرب دارد، مواجه شده است.»
نيوزويک با اشاره به نقش آيت الله سيد علي خامنه‌اي رهبر معظم انقلاب در نظام جمهوري اسلامي ايران ، به نقل از يک کارشناس منطقه‌اي نوشت که پزشکيان مي‌تواند «تغييرات مهمي» در سياست خارجي ايران ايجاد کند.
اين رسانه آمريکايي ادامه داد: پيروزي پزشکيان در شرايطي رخ مي‌دهد که توسعه برنامه هسته‌اي ايران باتوجه به انتخابات آتي آمريکا که مي‌تواند بر چگونگي احياي توافق هسته‌اي ايران و واشنگتن تأثير بگذارد، انجام مي شود.
«تريتا پارسي» معاون مؤسسه کوئينسي وابسته به نهاد رسپانسيبل استيت کرافت به نيوزويک گفت بعيد است که پزشکيان و تيمش تغيير زيادي در سياست‌هاي منطقه‌اي ايران ايجاد کنند. اما او ممکن است «استراتژي ديپلماتيک قابل مشاهده تر و متمايل در منطقه» را اتخاذ کند که مي تواند شامل جنگ غزه بين اسرائيل و گروه حماس باشد که تهران از آن حمايت مي کند.
او گفت پزشکيان همچنين احتمالا تيم سياست خارجي را که در دوره رياست جمهوري حسن روحاني رئيس جمهور وقت، بين سال‌هاي 2013 تا 2021 در مورد برجام مذاکره کرده بود، باز خواهد گرداند.
وي در خصوص اظهارات پزشکيان مبني بر اينکه بايد تنش‌ها با غرب از طريق مذاکره مستقيم حل شود تا از طريق ميانجي‌ها ادامه داد: «برخي تغييرات مهم در سياست خارجي ايران محتمل است. اين اظهارات پزشکيان در چارچوب پيروزي ترامپ در انتخابات اعلام شده است.
اگر ايراني‌ها موافقت کنند که مستقيماً با ايالات متحده حتي با ترامپ به عنوان رئيس جمهور تعامل کنند، اين يک تغيير مهم خواهد بود.»
پارسي افزود: « با اين حال، اين به خودي خود توافق هسته اي ايران را احيا نمي کند. عوامل کليدي هم در آمريکا و هم در ايران تغيير کرده و توافق قديمي را براي هر دو طرف غير جذاب کرده است، اما ممکن است اکنون اراده سياسي حداقل در طرف ايراني براي يک توافق جديد وجود داشته باشد.»
پارسي گفت: «اما حتي اگر نتوان برجام را احيا کرد، باز هم ممکن است ترتيبات ديگري وجود داشته باشد که آمريکا و ايران بتوانند آن را دنبال کنند».
اين رسانه آمريکايي در پايان گفت: با اين حال، جهت گيري استراتژيک کشور در سياست خارجي و داخلي به ويژه در مورد مذاکره با آمريکا، از سوي مقام معظم رهبري تعيين مي شود.