تروئيکاي اروپايي در پرونده اتمي ايران کاسه داغ تر از آش شده است. اروپا دنبال تشديد فشار عليه تهران است اما فعلا آمريکا با اين رويکرد مخالفت مي‌کند.

گروه ديپلماسي- سميرا عبدالملکي:  تروئيکاي اروپايي در پرونده اتمي ايران کاسه داغ تر از آش شده است. اروپا دنبال تشديد فشار عليه تهران است اما فعلا آمريکا با اين رويکرد مخالفت مي‌کند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،خبرنگار ارشد وال‌استريت ژورنال دوشنبه شب با انتشار پيامي در شبکه اجتماعي ايکس (توئيتر سابق) خبر داد که پيش‌نويس قطعنامه ي درباره برنامه هسته‌اي ايران به دبيرخانه شوراي حکام ارائه شده است. در اين سند که خبرگزاري رويترز هفته پيش مدعي توزيع آن بين اعضاي شوراي حکام شد، از روند همکاري‌ها ميان ايران و آژانس انتقاد و از رافائل گروسي مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خواسته شده که گزارش جامع‌تري را از فعاليت‌هاي اتمي ايران ارائه کند. گروسي هر سه ماه گزارشي را درباره راستي آزمايي و بازرسي فعاليت‌هاي اتمي ايران در پرتو قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل متحد و اجراي توافقنامه پادمان به اعضاي شوراي حکام ارائه مي‌دهد.گروسي اگرچه ادعا مي‌کند که در پرونده اتمي ايران بي طرف است اما در نطقي دوپهلو از ايران انتقاد کرد.
بهانه تراشي بروکسل
سفير و نماينده دائم اتحاديه اروپا نزد سازمان‌هاي بين‌المللي مستقر در وين ادعاهاي سياسي درباره برنامه صلح‌آميز هسته‌اي ايران را تکرار کرد و از تهران خواست که بيانيه موسوم به 4 مارس درباره حل‌وفصل تمامي مسائل باقي‌مانده پادماني با آژانس را اجرا کند.
«کارل هالگارد» در سخنان خود که يک نسخه آن در تارنماي اتحاديه اروپا منتشر شد اين ادعاي تکراري را مطرح کرد که دست نيافتن ايران به سلاح اتمي «يک اولويت امنيتي و کليدي براي اتحاديه اروپا است. اين اتحاديه همچنان به راه حل ديپلماتيک براي موضوع هسته‌اي ايران متعهد است و ما از همه کشورها مي‌خواهيم که از اجراي قطعنامه 2231 (2015) شوراي امنيت سازمان ملل متحد حمايت کنند.»
تروئيکا در بيانيه اي مدعي شده که اتحاديه اروپا نسبت به راهکاري ديپلماتيک براي مسئله هسته‌اي ايران متعهد است. ما از تمامي کشورها مي‌خواهيم که از اجراي قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل حمايت کنند.
نمايندگي اتحاديه اروپا با ناديده گرفتن بدعهدي‌هاي شرکاي توافق هسته‌اي در پايبندي به مفاد آن و نق مشروع ايران براي اقدامات جبراني در صورت عدم پايبندي طرف مقابل، مي‌نويسد:« مايه تاسف ما است که ايران تصميمات لازم براي بازگشت به تعهدات برجامي‌ را اتخاذ نکرده است. خطر بروز بحران اشاعه تسليحات اتمي در منطقه در نتيجه رويه هسته‌اي ايران رو به افزايش است. اتحاديه اروپا عميقا، نگران گسترش هشداردهنده برنامه هسته‌اي ايران است. ايران تا حد زيادي در حال فاصله گرفتن از تعهدات برجامي بوده و به طرز بازگشت‌ناپذيري در حال کسب دانش در اين زمينه است. اتحاديه اروپا با نگراني ويژه‌اي به تداوم انباشت اورانيوم غني‌شده و توسعه زيرساخت‌هاي غني‌سازي اوارنيوم از سوي ايران است. در گزارش مديرکل آژانس به طور مستند به بالا رفتن ذخاير اتمي، از جمله بالا رفتن شديد مواد هسته‌اي غني‌شده با خلوص 60 درصد است. اين اقدامات دربردارنده خطرات بسيار قابل توجهي در زمينه اشاعه تسليحات اتمي بوده و نگراني‌هاي شگرفت درباره مقاصد ايران را افزيش مي‌دهد، چرا که هيچ توجيه موثق غيرنظامي ندارند.»
ابراز نگراني هيات اتحاديه اروپا در حالي مطرح مي‌شود که جمهوري اسلامي ايران پس از خروج آمريکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال 2018 به تدريج اجراي تعهدات هسته‌اي خود را ذيل اين توافق کاهش داد. برجام محدوديت‌هايي را براي فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در ازاي رفع تحريم‌هاي ايجاد کرده بود. تلاش‌ها براي احياي اين توافق نيز که با خروج يک‌جانبه ايالات متحده ضعيف شد، تاکنون به نتيجه نرسيده است.
«محمد اسلامي» رئيس سازمان انرژي اتمي ديروز (سه‌شنبه) در اين باره گفت: اگر طرفين به تعهدات خود برنگشتند و عمل نکردند ما هم کاهش تعهدات را داريم، اکنون در فاز کاهش تعهدات هستيم و ملاک براي ما قانون اقدام راهبردي مجلس براي رفع تحريم‌ها است.
اسلامي بيان کرد: «در چارچوب قانون ملي کار مي‌کنيم در چارچوب پادمان و ان‌پي‌تي نيز هستيم، اگر گزارش آن مغايرتي مي‌دهد به دليل اين است که آن‌ها در برجام به تعهدات عمل نکردند که لازم است به تعهدات خود برگردند ما هم تعهدات خود را انجام مي‌دهيم، اگر قطعنامه دهند يا فشار سياسي بياورند قطعا عکس‌العمل نشان مي‌دهيم.»
در بيانيه تروئيکاي اروپايي با اشاره به اقدامات جبراني ايران در قبال يک قطعنامه تنبيهي غرب در نشست‌هاي پيشين شوراي حکام که شامل خاموش کردن برخي دوربين‌هاي نظارتي آژانس در تاسيسات اتمي خود بود، آمده است: «آژانس بيش از سه سال است که  نتوانسته است چندين فعاليت راستي‌آزمايي و نظارتي مهم مرتبط با برجام را انجام بدهد. تصميم بعدي ايران براي خاموش کردن تمامي تجهيزات نظارتي آژانس در ارتباط با برجام شرايط را بدتر کرده است. آژانس تداوم اشراف خود بر توليد و موجودي سانتريفيوژها، روتورها و بيلوزها، آب سنگين و کنسانتره اورانيوم را از دست داده است. ما، قويا، از ايران مي‌خواهيم رويه نگران‌کننده هسته‌اي خود را تغيير داده و بدون تاخير با تعهدات خود در زمينه منع اشاعه تسليحات هسته‌اي بازگردد. اتحاديه اروپا از ايران انتظار دارد که روند نصب تجهيزات راستي‌آزمايي و نظارت را تکميل کند و به آژانس دسترسي نامحدودي به اطلاعات آن‌ها بدهد. ما همچنين از ايران مي‌خواهيم به اجراي پروتکل الحاقي بازگردد، آن را تصويب کند و اجراي تمامي مقررات نظارتي و راستي‌آزمايي مرتبط با برجام را ازسر بگيرد.»
اتحاديه اروپا همچنين در شوراي حکام از ايران خواست که بيانيه مشترک مارس 2023 خود با آژانس را اجرا کند.
نطق دوپهلوي گروسي درباره ايران
پيش از اين، «رافائل گروسي» روز دوشنبه با ايراد سخناني در افتتاحيه نشست فصلي شوراي حکام گفت: من از موافقت ايران مبني بر اينکه بيانيه مشترک 4 مارس همچنان به ارائه چارچوبي براي همکاري با آژانس و رسيدگي به مسائل باقيمانده ادامه مي‌دهد، استقبال مي‌کنم و از ايران مي‌خواهم که بيانيه مشترک را از طريق تعامل جدي با پيشنهادات مشخص آژانس اجرا کند.
وي همچنين از دولت جديد در ايران خواست که به گفت‌وگوهاي سطح بالا و تعاملات فني که در نتيجه سفر اخير او به ايران و ديدار با حسين اميرعبداللهيان وزير امور خارجه شهيد کشورمان و علي باقري کني سرپرست وزارت امور خارجه، شکل گرفته است ادامه دهد.
ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اسفند 1401 با هدف حل‌وفصل تمامي مسائل باقي‌مانده بين دو طرف توافق کردند؛ توافقي که بعداً به‌عنوان بيانيه مشترک 4 مارس شهرت گرفت و بر اساس آن، جمهوري اسلامي ايران به طور داوطلبانه با فعاليت‌هاي راستي آزمايي و نظارت بيشتر بازرسان آژانس، در چارچوب قانون راهبردي مجلس (قانون اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها و صيانت از منافع ملت ايران) موافقت کرد. در پي آن، جلسات متعددي در سطح کارشناسي برگزار و چندين موضوع فني بين ايران و آژانس حل و فصل شد.
در واقع با همکاري و حسن نيت جمهوري اسلامي ايران، اختلافات بر سر يکي از سه مکاني که آژانس ادعا مي‌کند آثار اورانيوم پيدا شده، حل و فصل و همچنين پاسخ‌هاي مستدل و مستندات مربوطه درباره ساير مکان‌ها به آژانس ارائه شد. جمهوري اسلامي ايران همواره تاکيد کرده است که همکاري خود را با آژانس در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان ادامه داده و مسائل باقي‌مانده پادماني نيز با رويکرد حرفه‌اي و بدون جانبداري آژانس قابل حل است.
تکرار ادعاهاي پادماني
مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در بخش ديگري از سخنان خود، با اشاره به تدابير جبراني ايراني در برجام، ادعاهاي سياسي درباره برنامه صلح‌آميز هسته‌اي کشورمان را تکرار کرد و مدعي شد: ذخاير اورانيوم غني شده ايران از جمله ذخاير اورانيوم غني شده تا 60 درصد در حال افزايش است. آژانس تداوم دانش خود را در رابطه با توليد و موجودي سانتريفيوژها، آب سنگين و کنسانتره سنگ اورانيوم را از دست داده است. بيش از سه سال از توقف موقت اجراي پروتکل الحاقي توسط ايران مي‌گذرد و بنابراين آژانس قادر به دسترسي (نظارت) تکميلي در ايران نبوده است.
وي همچنين با تکرار ادعاي پادماني مدعي شد: هيچ پيشرفتي در حل و فصل مسائل پادمان باقي مانده وجود نداشته است. ايران توضيحات فني معتبري براي حضور ذرات اورانيوم با منشأ انساني در ورامين و تورقوزآباد به آژانس ارائه نکرده است يا آژانس را از مکان(هاي) فعلي مواد هسته‌اي و/يا تجهيزات آلوده مطلع نکرده است.
مديرکل آژانس اضافه کرد:‌ ايران هنوز کد اصلاحي 3.1 را اجرا نمي‌کند، زيرا اعلام کرده است که اجراي آن را به حالت تعليق درآورده است. اين مسائل پادماني باقيمانده ناشي از تعهدات ايران ذيل توافقنامه پادمان جامع است و بايد حل و فصل شود تا آژانس در موقعيتي باشد که تضمين دهد برنامه هسته‌اي ايران منحصراً صلح آميز است.
گروسي بار ديگر نارضايتي خود از تصميم ايران براي لغو مجوز تعدادي از بازرسان آژانس را که براساس حقوق حاکميتي مصرح در ماده 9 موافقتنامه جامع پادمان بين ايران و آژانس صورت گرفت، اعلام کرد.
نقش اسرائيل در جنجال عليه ايران
گفتني است، ادعاهاي پادماني درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران ريشه در اسناد جعلي رژيم صهيونيستي دارد که با هدف امنيتي سازي پرونده هسته‌اي ايران، در اختيار رسانه‌ها و مقامات آژانس قرار گرفته است.
جمهوري اسلامي ايران ضمن رد ادعاهاي مطرح شده و تاکيد بر اينکه تعهدات کشورها در حوزه پادمان نامحدود نيست، اسفند 1401 در جريان سفر دو روزه رافائل گروسي به تهران، به صورت داوطلبانه با فعاليت‌هاي راستي آزمايي و نظارت بيشتر بازرسان اين سازمان، در چارچوب قانون راهبردي مجلس (قانون اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها و صيانت از منافع ملت ايران) موافقت کرد؛ توافق که بعدا بيانيه مشترک 4 مارس شهرت يافت. در پي اين توافق جلساتي در سطح کارشناسي برگزار شد و با تعاملات انجام شده چندين موضوع فني بين ايران و آژانس حل و فصل شد.
در واقع با همکاري و حسن نيت جمهوري اسلامي ايران، اختلافات بر سر يکي از سه مکاني که آژانس ادعا مي‌کند رد اورانيوم در آن پيدا شده، حل و فصل و همچنين پاسخ‌هاي مستدل و مستندات مربوطه درباره ساير مکان‌ها به آژانس ارائه شد.
گروسي همچنين در سفري که سه هفته پيش به ايران داشت، درباره تداوم اجراي بيانيه 4 مارس با مقام‌هاي کشورمان رايزني کرد و مقرر شد تا براي تهيه پيش‌نويس تداوم تعاملات بر مبناي بيانيه مشترک، مذاکرات معاونان سازمان انرژي اتمي کشورمان و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي آغاز شود. جمهوري اسلامي ايران همواره تاکيد کرده است که همکاري خود را با آژانس در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان ادامه داده و مسائل باقي‌مانده پادماني نيز با رويکرد حرفه‌اي و بدون جانبداري آژانس قابل حل است.