اين روزها که جامعه ايراني هر روز درگير چالش‌هاي اقتصادي است و گره‌هاي زندگي مردم به دندان هم باز نمي‌شود، روزگاري که دلار، طلا و ساده‌تر از آنها مايحتاج عادي مردم براي گران شدن از هم سبقت مي‌گيرند، برخلاف شعارهاي دولت در زمان تبليغات که به دنبال گشت ارشاد مسئولان بودند، موضوع حجاب دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است.

گروه سياسي- مانيا شوبيري: اين روزها که جامعه ايراني هر روز درگير چالش‌هاي اقتصادي است و گره‌هاي زندگي مردم به دندان هم باز نمي‌شود، روزگاري که دلار، طلا و ساده‌تر از آنها مايحتاج عادي مردم براي گران شدن از هم سبقت مي‌گيرند، برخلاف شعارهاي دولت در زمان تبليغات که به دنبال گشت ارشاد مسئولان بودند، موضوع حجاب دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،در روزگاري که خريد خانه غير ممکن شده و اجاره خانه‌ها سر به فلک مي‌کشد و مجلس دوازدهم آخرين روزهاي خود را سپري مي‌کند، دغدغه نمايندگان لايحه حجاب و عفاف شده است. در ميان هزاران مشکل اقتصادي و اجتماعي حل نشده که گريبان مردم را گرفته، خودروهاي گشت ارشاد نيز به خيابان‌ها آمده‌اند تا به قول تقي آزادارمکي «جامعه عصباني‌ را عصباني‌تر کنند».
مردم عصباني را عصباني‌تر مي‌کنيم
تقي آزادارمکي، استاد جامعه‌شناسي دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «مردم سالاري» با اشاره به اينکه حضور مجدد گشت ارشاد در خيابان‌ها در شرايطي که مردم در تنگنا‌هاي اقتصادي قرار دارند، مردم ناراضي را ناراضي تر مي‌کند، خاطر نشان کرد: گشت ارشاد قرار بود تذکر بدهد، اما برخورد مي‌کند، در تذکر دادن چون جامعه، جامعه اخلاقي است، برخورد و ناراحتي به وجود نمي‌آيد. اما وقتي گشت ارشاد توسط نيروي انتظامي انجام مي‌شود، نيروي که در سطح انتظامي- نظامي خود را نشان مي‌دهد، طبيعي است که بحث برخورد به وجود مي‌آيد.
وي با بيان اينکه وقتي برخورد شکل مي‌گيرد، ناظران پيراموني شاهد برخورد و خشونت هستند و اعتماد اجتماعي در آنها کاهش پيدا مي‌کند؛ افزود: شهروندان معترض وقتي شاهد خشونت باشند بدبين‌تر و معترض‌تر مي‌شوند.
آزادارمکي تاکيد کرد: در اين شرايط اقتصادي به جاي اينکه به ايجاد آرامش کمک کنيم با اين مداخله‌هاي اجتماعي مردم عصباني را عصباني‌تر مي‌کنيم؛ شهروند عصباني اين خشم را يا در همان صحنه نشان مي‌دهد و يا عصبانيت خود را به جايي که قدرت دارد منتقل مي‌کند. مثلا در محيط کار، کار نمي‌کند و به سمت بهم ريختن مناسبات اجتماعي مي‌روند.
حاکميت تنها نماينده جامعه
مذهبي است؟
وي در پاسخ به اين سوال که اعتراضات سال 1401 بر اثر برخورد‌هاي فيزيکي گشت ارشاد شکل گرفت، حالا تکرار همان روند گذشته آيا لجبازي با مردم نيست؟ خاطر نشان کرد: مسئولان در انجام اين عمل چند دليل دارند، دلايلي که متفاوت هستند و همراستا نيست.
به گفته وي بخشي از صورت ظاهري اين است که تصميم گيران در تلاش هستند عفت عمومي را حفظ کند، مي‌گويند جامعه دين داران معترض اند و حاکميت که خود را نماينده دين داران جامعه مي‌داند مي‌خواهد اين موضوع را کنترل کند.
آزادارمکي در ادامه با اشاره به اينکه آيا نظام سياسي ما فقط نماينده بخش دين دار است يا همه جامعه را نمايندگي مي‌کند، گفت: اگر نماينده همه جامعه است يا گشت ارشاد نبايد باشد، يا اگر وجود دارد گشت‌هاي ارشاد بايد براي سطوح مختلف اتفاق بيفتد. يعني گشت‌ ارشاد براي نيروهاي انتظامي باشد که درست برخورد کنند، براي مسئولين باشد که درست کار کنند، در نظام سياسي ما افرادي هستند که به عنوان دزد بزرگ معرفي شده‌اند، اما مي‌روند پيش‌ نماز مي‌ايستند و بعد مي‌گويند هرچه درباره آنها گفته شده دروغ است.
وي با تاکيد بر اينکه بايد در اين موارد هم گشت ارشاد وجود داشته باشد، گفت: قاضي شهر پول مي‌گيرد کسي را محکوم به مرگ مي‌کند يا برعکس کسي را تبرئه مي‌کند، در اين اتفاقات عجيب و غريب گشت ارشاد وجود ندارد.
کنترل خيابان با گشت ارشاد
آزاد ارمکي با اشاره به اينکه حضور گشت ارشاد در خيابان‌ها را بايد از زاويه ديگري نيز نگاه کرد، گفت: کشور ما در موقعيتي قرار دارد که هر لحظه ممکن است شهروندان ناراضي کنش‌هاي جمعي انجام دهند، مجموعه مسئولان براي کنترل اين رخدادها از طريق گشت ارشاد عمل مي‌کند، آمدن گشت ارشاد به جامعه از ديد آنها براي حجاب نيست، بلکه براي کنترل شهر است که مبادا اتفاقي بيفتد، به خصوص در حال حاضر که ما در موقعيت جنگ نظامي و اقتصادي نيز قرار داريم؛ اگر جامعه در اين شرايط آشفته شود، قافيه را خواهيم باخت.
به گفته وي نيروي انتظامي نمي‌خواهد حکومت نظامي اعلام کند، اما به بهانه برگشت گشت ارشاد مي‌خواد شهر را کنترل کند. در اين مرحله نيروهاي انتظامي بايد مراقب باشند که به تنش و درگيري دامن نزنند تا حضورشان در شهر ناامني‌ها و نارضايتي‌هاي جديدي را ايجاد نکند.
عبور زنان از قواعد حجاب
اين جامعه شناس درباره اينکه آيا تنش‌ها و نارضايتي‌هاي ناشي از حضور گشت ارشاد ممکن است باعث ايجاد هزينه براي نظام مانند اتفاقات بعد از مرگ مهسا اميني شود، گفت: کاملا اينطور است. اعتراضات در ايران ابتدا مستقيم و رودررو نيست، اعتراضات به شکل ديگر انجام مي‌شود، مثلا به جاي اينکه زنان به پوشش بيشتر ترغيب شوند به سمت تغيير الگوهاي پوشش مي‌روند، اتفاقي که در دوسال اخير افتاده است.
آزاد ارمکي با بيان اينکه عبور زنان از قواعد جمهوري اسلامي الان در تمام ايران حتي شهرهاي مذهبي و شهرهاي کوچک هم ديده مي‌شود، افزود: اين موضوع در حال گسترش است. زنان به جاي اينکه درگير شوند، افراد ديگر را هم به عبور از حجاب دعوت مي‌کنند. اين اتفاق عجيبي است که گشت ارشاد ناخواسته باعث آن مي‌شود. از سوي ديگر نارضايتي که در خيابان ايجاد مي‌شود، به خانواده انتقال مي‌يابد و خانواده‌ها در گروه‌هاي اجتماعي دچار تغيير رفتار مي‌شوند.
وي تاکيد کرد: که اگر اين بگير و ببندها باعث اتفاق ديگري شبيه به مرگ مهسا شوند، آنوقت ديگر نمي‌توان آن را کنترل کرد. اتفاقي شبيه به مسموميت دختران در مدارس مي‌تواند تبديل به جريان خطرناکي شود و اعتراض اجتماعي را به سمت خشونت آميز و غير قابل کنترلي ببرد.
حجاب را تبديل به اعتراض
مدني کرده‌ايم
اين جامعه شناس با اشاره به اينکه ما موضوع حجاب را تبديل به فضايي براي اعتراض مدني کرده‌ايم، يادآور شد: اگر سياست‌هاي درستي را در پيش گرفته بوديم و اين موضوع را تبديل به يک موضوع اساسي نمي‌کرديم اين اتفاق نمي‌افتاد. حجاب جامعه ايراني هميشه متنوع بوده، حجاب رسمي داشتيم، حجاب مذهبي‌ها، حجاب قوميت‌ها، حجاب جامعه شهري و ... .
وي با بيان اينکه از قديم انواع حجاب‌ها در ايران وجود داشته است، افزود: ما بايد اين تنوع حجاب را مي‌پذيرفتيم، اما اين کار را نکرديم و اصرار بر يکدست کردن و يکسان سازي حجاب داشتيم. يعني انتقال و تعميم حجاب اداري به حجاب اجتماعي، به اين دليل است که جامعه مقاومت کرده و حجاب تبديل به موضوعي شده است براي اعتراض مدني زنان.
از ديد برخي تغيير نسل جديد
نوعي انحراف است
آزاد ارمکي در پاسخ به اين سوال که چرا مجموعه تصميم گيران داخلي در برابر تغيير نسل جديد مقاومت مي‌کند، گفت: آنها اين تغيير را قبول ندارد و اصلا نمي‌پذيرند که نسل جديد تغيير کرده است، بلکه معتقد است که اين اتفاق انحراف است، از ديد اين مسئولان نسل جديد دچار تهاجم فرهنگي شده‌اند و بايد اصلاح شوند.
وي در ادامه يادآور شد: اين مقاومت در حالي است خود سيستم نيز تغيير کرده است، روحانيت دچار تغيير شده است، روشنفکران تغيير کرده‌اند، اما برخي اين تغييرات را نمي‌پذيرند. بعضي تغييرات را خوب جلوه مي‌دهد و بعضي ديگر را بد. حاضر نيستند تغييرات جامعه را به رسميت بشناسد. اساسا در ايران هميشه دعوا بر سر تغيير بوده است، برخي مي‌پذيرفتند و برخي نه، برخي تقديس مي‌کردند و برخي تقبيح؛ اين مشکل ايران در دوره معاصر بوده است.
بي‌ساماني اجتماعي
اصلي‌ترين دليل مهاجرت
اين جامعه شناس به موج گسترده مهاجرت‌ها اشاره کرد و افزود: مهاجرت عوامل متعددي دارد، گروه‌هاي متفاوت دلايل متفاوتي دارند براي مهاجرت دارند، اما اصلي‌ترين دليل مهاجرت بي‌ساماني اجتماعي است.
به گفته آزاد‌ارمکي جامعه به نحوي بي‌سامان شده است و کسي نسبت به نيروهاي که در جامعه وجود دارند مسئوليت نمي‌پذيرد. مثلا در مورد تحصيل کرده‌ها کسي مسئوليت نمي‌پذيرد، در مورد زنان همينطور، در مورد دانش آموزان همينطور، هيچکس مسئوليت هيچ چيزي را نمي‌پذيرد.
وي با اشاره به اينکه افراد در جامعه‌اي که نسبت به آن عدم مسئوليت وجود دارد باقي نمي‌مانند گفت: اقشار مختلف جامعه احساس مي‌کنند که بلاتکليف هستند و کسي نسبت به آنها مسئوليت ندارد. مهاجرت تنها علت اقتصادي ندارد، دلايل اقتصادي مهم هستند اما بيشتر موضوع هويتي و اجتماعي است.