گزارش مربوط به ميزان رشد نقدينگي و حجم پايه پولي در کشور توسط بانک مرکزي منتشر شد. بر اساس تعاريف رايج، به حجم منابع بانک مرکزي پايه پولي يا پول پرقدرت گفته مي‌شود.

گروه اقتصادي – محمدرضا حقي: گزارش مربوط به ميزان رشد نقدينگي و حجم پايه پولي در کشور توسط بانک مرکزي منتشر شد. بر اساس تعاريف رايج، به حجم منابع بانک مرکزي پايه پولي يا پول پرقدرت گفته مي‌شود. داده‌ها نشان مي‌دهد پايه پولي از شهريور 1401 با حجم 690 همت به حدود 980 همت در شهريور سال جاري رسيده است. بنابراين اين رقم در مقايسه با ماه مشابه در سال 1401 حدود 42 درصد رشد داشته است. اين افزايش به لحاظ ارزشي معادل با 290 هزار و 100 ميليارد تومان بوده است.طبق گزارش بانک مرکزي، رشد نقطه به نقطه پايه پولي در شهريور 1402 نسبت به رشد نقطه‌به‌نقطه آن در فروردين سال جاري با نرخ 45 درصد، در نقطه پايين‌تري قرار گرفته است.  با اين حال همچنان يکي از سطوح بالاي رشد اين شاخص به شمار مي رود.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ، بانک مرکزي اعلام کرده نرخ رشد پايه پولي در شهريور 1402 با نرخ 42 درصد به ثبت رسيده که نسبت به ماه‌ فروردين کمتر شده است.داده‌هاي بانک مرکزي نشان مي‌دهد علي‌رغم روند کاهشي رشد نقدينگي، هنوز رشد پايه پولي به عنوان يکي از کل‌هاي تعيين کننده نقدينگي از روند مشخصي برخوردار نشده است.بانک مرکزي در اين باره عنوان کرده که حتي در شرايط افزايش چاپ پول، با کنترل ضريب فزاينده بانک‌ها از طريق کنترل مقداري ترازنامه و افزايش نرخ ذخيره قانوني، مي‌توان تورم را در اقتصاد کنترل کرد. اما برخي از اقتصاددانان نظرات متفاوتي با اين رويه ارائه کرده‌اند.
چاپ پول در شهريور 1402
 در بررسي ماهانه ميزان رشد پايه پولي نيز مشاهده مي‌شود سرعت چاپ پول طي دو ماه متوالي منتهي به شهريور 1402 بيش از 3 درصد رقم خورده که تقريبا رقم قابل توجهي در مقايسه با ماه‌هاي گذشته خود تلقي مي‌شود. حجم افزوده شده بر پايه پولي در اين ماه معادل با 28 هزار و 700 ميليارد تومان به ثبت رسيده است. همچنين در بررسي شش ماهه ابتدايي رشد پايه پولي در هر سال مشاهده مي‌شود که سرعت رشد پايه پولي در سال‌هاي 1400، 1401 و 1402 به شکل قابل توجهي بالاتر از سال‌هاي گذشته است. بررسيها از ابتداي سال 1390 تا کنون نشان مي دهد بيشترين رشد‌هاي شش ماهه در ابتداي سال‌هاي 1401 و 1402 بوده است.طبق محاسبات رشد پايه پولي در سه سال مذکور حدود 13 تا 14.5 درصد بوده درحاليکه اين نسبت از سال 1395 به بعد، بالاتر از حدود 11 درصد ثبت نشده است.
تزريق چند برابري پول پر قدرت در اقتصاد
حجم پايه پولي از طريق بانک‌ها وارد اقتصاد مي‌شود. به دليل قابليت خلق شبه‌پول توسط بانک‌ها، عموما پايه پولي با فشار بيشتري وارد بخش حقيقي اقتصاد مي‌شود. کل پول خلق شده توسط بانک‌ها و بانک مرکزي در نهايت در قالب نقدينگي بروز مي‌يابند.
بنابراين نقدينگي در اقتصاد متاثر از ميزان چاپ پول و شدت ضريب فزاينده موجود در اقتصاد است. ضريب فزاينده نقدينگي توضيح مي‌دهد به ازاي هر يک واحد پول خلق شده توسط بانک مرکزي يا همان چاپ پول، به‌طور متوسط چند واحد پول و شبه پول در اقتصاد خلق مي‌شود.در حال حاضر ضريب فزاينده اقتصادي از 8.1 به 7.2 درصد در شهريور 1402 رسيده است.برخلاف افزايش سطح رشد پايه پولي در سال جاري نسبت به سال گذشته، مشاهده مي‌شود روند رشد  نقدينگي در اقتصاد کاهشي شده به گونه‌اي که از رشد 33 درصدي در فروردين سال جاري به کمتر از 27 درصد در انتهاي تابستان رسيده است. رويکرد فعلي بانک مرکزي بر اساس اين باور در پيش گرفته شده که مهم‌ترين متغير تورم‌ساز در جامعه نقدينگي است و تا زماني که اين کل پولي تحت کنترل باشد، تورم نيز مهار خواهد شد.در مقابل برخي از اقتصاددانان عقيده دارند که تمامي کل‌هاي پولي از جمله نقدينگي و پايه پولي، در بلندمدت روند رشد مشابهي در پيش مي‌گيرند. بنابراين شايد بتوان در کوتاه مدت اثر رشد پايه پولي و بروز آن در نقدينگي را کنترل کرد، اما اين کنترل نمي‌تواند در بلندمدت دوام داشته باشد و روزي مجبور هستيم هزينه رشد آنچه هسته تورم ساز خوانده مي‌شود را پس بدهيم.همچنين برخي از کارشناسان اقتصادي عنوان کرده‌اند که کنترل نقدينگي در ازاي افزايش پايه پولي و کاهش ضريب فزاينده مي‌تواند تخصيص منابع در اقتصاد را با مشکل مواجه کند. بدينگونه که دولت مي‌تواند بدون اينکه در کوتاه مدت موجب شدت گرفتن تورم شود، کسري بودجه خود را تامين مالي کند و در عوض در نتيجه کنترل مقداري ترازنامه بانک‌ها، برخي از بنگاه‌هاي بخش خصوصي در اقتصاد موفق به تامين مالي نخواهند شد.
تاثير مستقيم رشد پايه پولي بر نرخ تورم
رشد پايه پولي تنها مولفه‌ي اثرگذار بر تورم نيست اما بنا بر نظر اقتصاددانان اين مولفه ظرف يک تا دو سال بر تورم اثر خود را آشکار مي‌کند.کامران ندري، کارشناس اقتصادي اقتصاد و استاد دانشگاه امام صادق در گفتگو با خبرآنلاين در خصوص تاثيررشد پايه پولي بر نرخ تورم گفت: به نظر نگراني‌ها در خصوص تاثيرات تورمي افزايش پايه پولي و همچنين افزايش سهم پول از نقدينگي واقعي است و بايد سياستگذار به اين موضوع توجه جدي نشان دهد.
اين کارشناس اقتصادي تاکيد کرد: در غرب که تورم تحت کنترل است، اقتصاددانان معتقدند که افزايش نقدينگي و رشد پايه پولي تاثير مستقيم و کوتاه‌مدت ندارد اما بي‌ترديد افزايش پايه‌ي پولي و حجم نقدينگي در بلندمدت بر رشد تورم اثرگذار است.وي با اشاره به اينکه تورم کنوني نيز محصول رشد پايه‌ي پولي و افزايش سهم پول از نقدينگي و همچنين رشد نقدينگي است، تاکيد کرد: با توجه به شرايط کنوني، در کوتاه‌مدت دولت تلاش مي‌کند با مهار نرخ ارز، تورم را مهار کند البته تورم در ايران همچنان بالاتر از چهل درصد است و اين وضعيت رشد مولفه‌هاي پولي نيز نشان مي‌دهد در سال آينده نيز تورم در اين محدوده مهمان ناخوانده آزاردهنده‌ي اقتصاد ايران خواهد بود.
وي گفت: از اين روست که بانک مرکزي در تلاش است که فعالانه در بازار ارز حضور داشته باشد و روند قيمت‌ها را مهار کند اما نکته اينجاست که اين شکل مهار نرخ ارز خود عواقب سختي را مي‌تواند داشته باشد.