کودتا در آفريقا اتفاق عجيب يا غيرعادي نيست اما کودتاي نيجر با واکنش تند غربي مواجه شده‌است. در شرايطي که همه نگاه‌ها به جنگ اوکراين با محوريت تقابل با بلوک شرق دوخته شده است ؛ اين روسيه و مشخصا گروه واگنر است که در قلب آفريقا پا روي منافع فرانسه و آمريکا گذاشته است.

گروه بين‌الملل-سميراعبدالملکي: کودتا در آفريقا اتفاق عجيب يا غيرعادي نيست اما کودتاي نيجر با واکنش تند غربي مواجه شده‌است. در شرايطي که همه نگاه‌ها به جنگ اوکراين با محوريت تقابل با بلوک شرق دوخته شده است ؛ اين روسيه و مشخصا گروه واگنر است که در قلب آفريقا پا روي منافع فرانسه و آمريکا گذاشته است.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،نيروهاي گارد رياست جمهوري نيجر چهارم مردادماه جاري محمد بازوم رئيس جمهوري اين کشور را در داخل کاخ رياست جمهوري در بازداشت قرار دادند و سپس او را از مقامش برکنار کردند.
کودتاچيان با لغو تمام قراردادهاي فرانسه ،استعمارگران کهنه آفريقا را شوکه کرده‌اند. نيجر با 1.3 ميليون کيلومتر مربع مساحت، پهناورترين کشور در منطقه غرب آفريقاست و اکثريت جمعيت 24 ميليون نفري آن را مسلمانان تشکيل مي‌دهند. هر چند اين کشور يکي از فقيرترين کشورهاي جهان است اما از بزرگ ‌ترين ذخاير اورانيوم نيز برخوردار است. اين کشور تا سال 1960 مستعمره فرانسه بود و در اين سال استقلال خود را از اين کشور اعلام کرد.
متحدين غربي حرف از ضرب‌الاجل براي حمله نظامي عليه کودتاچيان نيجر مي‌زنند. در همين چارچوب، اتحاديه اکوواس (ECOWAS / جامعه اقتصادي کشورهاي غرب آفريقا) بحث اعلام جنگ را تلويحي مطرح کرده‌است. وزيران دفاع کشورهاي عضو جامعه اقتصادي کشورهاي غرب آفريقا شامگاه جمعه در روز دوم و پاياني نشست خود در «آکرا» پايتخت غنا ديدار کردند تا جدول زماني دخالت نظامي احتمالي در نيجر براي بازگرداندن «بازوم» به قدرت، در صورت شکست مذاکرات با رهبران کودتا را بررسي کنند.
گفته شده که همه چيز براي دخالت نظامي در نيجر آماده است. اکوواس از سال 1990 سابقه دخالت در برخي درگيري‌هاي نظامي منطقه را دارد و در جنگ‌هاي داخلي ليبريا و سيرالئون دخالت کرد. انتظار مي رود ساحل عاج، بنين و نيجريه براي اعزام نيرو به نيجر در چارچوب اکوواس اقدام کنند.
آمادگي نيجر و متحدين براي جنگ
در طرف مقابل، «قاسم کوليبالي» وزير دفاع منصوب شده توسط شوراي انتقالي نيجر در گفت‌وگو با خبرگزاري «ريانووستي» ضمن تاکيد بر آمادگي براي مقابله با هرگونه تهاجم نظامي ، تهديد کرد که ممکن است کشورش از عضويت جامعه اقتصادي کشورهاي غرب آفريقا (اکوواس) انصراف دهد. در همين رابطه «کسوم کوليبالي»، وزير دفاع بورکينافاسو به خبرگزاري اسپوتنيک گفت: ما تهاجم نيروهاي اکوواس به نيجر را پيش‌بيني مي‌کنيم. در هر صورت، رئيس دولت ما ابراهيم ترائوره گفت که ما براي اين تهاجم آماده هستيم و از نيجر حمايت مي‌کنيم. او افزود که بورکينافاسو حتي آماده خروج از اکوواس است زيرا سياست اين نهاد در قبال نيجر را غيرمنطقي مي‌داند. وزير دفاع بورکينافاسو همچنين به اسپوتنيک گفت که اعضاي اکوواس نبايد عليه يکديگر جنگ به راه بيندازند و ايده چنين رويدادهايي تکان‌دهنده است.  کشورهاي مالي، بورکينا فاسو و گينه در غرب آفريقا با نيجر دربرابر هرگونه تهاجمي اعلام همبستگي و اتحاد کرده‌اند.برهمين اساس ، منابع محلي گفتند که بامداد شنبه جنگنده‌هاي مالي و بورکينافاسو در نيجر مستقر شدند. اين دو کشور که به صورت نظامي اداره مي‌شوند، 18 مردادماه نيز بار ديگر در بيانيه‌اي مشترک از شوراي امنيت سازمان ملل متحد خواستند که مانع از هرگونه اقدام نظامي عليه نيجر شود. در همين حال مراکز جذب نيروي نظامي براي داوطلبان، امروز شنبه در نيجر افتتاح مي‌شود تا به ارتش در مواجهه با تهديد فزاينده تهاجم احتمالي اکوواس پس از کودتاي اخير در اين کشور کمک کنند. هدف اين ابتکار جذب ده‌ها هزار داوطلب در سراسر اين کشور غرب آفريقا براي پيوستن به واحدهاي رزمي و همچنين واحدهاي لجستيک پزشکي، فني و مهندسي نيروهاي مسلح نيجر است.
با احتمال وقوع جنگ ، «جيمز هکر» فرمانده نيروي هوايي آمريکا در آفريقا اعلام کرد که ايالات متحده در حال آماده سازي طرحي پيشگيرانه براي تخليه دو پايگاه اصلي هواپيماهاي بدون سرنشين و مبارزه با تروريسم در نيجر است. بنا به ادعاي اين فرمانده نظامي، تخليه اين 2 پايگاه پهپادي آمريکا از نيجر، تلاش‌هاي اطلاعاتي آمريکا و مبارزه با تروريسم را تحت الشعاع قرار خواهد داد.
اختلاف آمريکا و فرانسه درباره نيجر
تنش‌هايي در روابط ميان فرانسه و آمريکا بر سر مسائل مربوط به نيجر به‌ وجود آمده است. فرانسه از مشارکت ديپلماتيک با دولت انتقالي جديد نيجر خودداري مي‌کند اما آمريکا مشتاق است با رهبران جديد اين کشور آفريقايي که «محمد بازوم» رئيس‌جمهور را برکنار کردند، ارتباط برقرار کند. نشريه پليتيکو در گزارشي مي‌نويسد که مقامات فرانسوي از ايجاد روابط ديپلماتيک با دولت انتقالي جديد نيجر خودداري و قويا از تصميم بلوک «اکوواس» جهت مداخله نظامي در نيجر حمايت مي‌کنند اما اين درحاليست که آمريکا يک فرستاده به نيجر اعزام کرده تا با رهبران جديد اين کشور آفريقايي ديدار کند و علاوه بر اينکه رسما از اعلام وقوع کودتا در نيجر پرهيز مي‌کند، تاکيدش بر آن است که همچنان راهي براي احياي دموکراسي در نيجر وجود دارد.
اين موقعيت حاکي از يک تغيير موازنه قدرت در منطقه است و اختلافات ميان منافع پاريس و واشنگتن را در نيجر برجسته مي‌کند. آمريکا که از نيجر به‌عنوان پايگاهي براي «عمليات ضدتروريسم» استفاده مي‌کند، ممکن است بر اين باور باشد که «اهرم فشار» بيشتري نسبت به فرانسه دارد؛ تفکري که شايد به دليل نقاط ضعف پاريس به عنوان استعمارگر سابق نيجر در ذهن آمريکا جاري مي‌شود.
نشريه پليتيکو عنوان داشته است: برخي مقامات سابق آمريکا استدلال مي‌کنند نارضايتي فرانسه از رويکرد آمريکا تا حدي به دليل آن است که فرانسه نسبت به از دست دادن آخرين پايگاه‌هاي استراتژيک خود در منطقه غرب «ساحل آفريقا» مضطرب است؛ منطقه‌اي که ساير کودتاهاي قبلي موجب خروج نيروهاي فرانسوي از آن‌ها شده است. فرانسه تاکنون درخواست دولت انتقالي جديد نيجر را مبني بر خروج نيروهاي فرانسوي از نيجر رد کرده است. در غرب آفريقا، فرانسه عادت دارد شاهد اين باشد که قدرت‌هاي جهاني از اين کشور و يا دست کم از راهنمايي‌هايش پيروي مي‌کنند اما درخصوص نيجر اين اتفاق رخ نمي‌دهد.
هفته گذشته وزارت امور خارجه فرانسه در واکنش به ادعاي رسانه‌ها مبني بر انتقال نيروهاي اين کشور در نيجر به چاد گفت: «نيروهاي فرانسوي مستقر در نيجر همانند ديگران در اين کشور طبق قوانين رسمي امضا شده جهت مبارزه با تروريسم، به حضور خود ادامه خواهند داد. ما از زمان کودتا، همکاري‌هاي نظامي و ارتباط غيرنظامي خود را به حالت تعليق درآورده‌ايم. ما قاعدتا هرگونه تصميم از سوي کودتاچيان را به‌رسميت نمي‌شناسيم. ما فقط تصميمات مقامات قانوني نيجر را قبول داريم.» اما در عين حال اين وزارت خارجه هيچ اظهار نظري درباره انتقال احتمالي نيروهايش از نيجر به چاد در آينده مطرح نکرد.