زماني نه چندان دور، فقط به خاطر بارش برف، آن هم تنها مدارس در کشور تعطيل مي‌شدند. از حدود بيست سال پيش تعطيلي شهرهاي بزرگ به دليل آلودگي هوا هم اضافه شد اما امسال نخستين بار است که شاهد تعطيلي سراسري کشور به دليل گرماي هوا بوديم!

گروه اقتصادي – عباس قاري: زماني نه چندان دور، فقط به خاطر بارش برف، آن هم تنها مدارس در کشور تعطيل مي‌شدند. از حدود بيست سال پيش تعطيلي شهرهاي بزرگ به دليل آلودگي هوا هم اضافه شد اما امسال نخستين بار است که شاهد تعطيلي سراسري کشور به دليل گرماي هوا بوديم! پيش از ظهر سه شنبه گذشته اعلام شد که به پيشنهاد وزارت بهداشت، به دليل گرماي شديد هوا، روزهاي چهارشنبه و پنجشنبه در سراسر کشور تعطيل است. اين تعطيلي دو روزه از همان اول شايعات فراواني را مطرح کرد.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،از شايعه قصد و نيت دولت براي گران کردن بنزين با استفاده از تعطيلي اين روزها گرفته تا شايعه کمبود برق. اما به نظر مي‌رسيد، دليل تعطيلي دو روزه، بيش از آنکه به خاطر گرماي هوا و محافظت از سلامت مردم باشد، به خاطر کمبود برق در کشور است. چراکه از يک سو در ماه‌هاي گرم سال، دماي هواي اغلب شهرهاي جنوبي کشور بويژه استان خوزستان بالاي 45 درجه سانتيگراد است اما لااقل امسال هيچ خبري از تعطيلي در استان خوزستان و ديگر شهرهاي گرم کشور نبود. از سوي ديگر، تعطيلي سراسري، بدين معنا بود که شهرهاي نسبتا خنک کشور بويژه در شمال غربي، که دماي هوا در اين روزها هم از 30 درجه سانتيگراد بالاتر نرفته بود تعطيل هستند درحاليکه عملا گرمايي در آن شهرها از جمله اردبيل و تبريز و ساير شهرهاي شمال غرب کشور حاکم نبود! بنابراين دليلي به جز کمبود برق، براي اين تعطيلي دو روزه به نظر نمي‌رسيد وجود داشته باشد.چندي پيش سنديکاي شرکتهاي توليدکننده برق در ايران نسبت به مشکلات صنعت برق هشدار داده بود.
مطالبات 50 هزار ميليارد توماني نيروگاهها از دولت و عدم تمايل بخش خصوصي براي سرمايه گذاري در ساخت نيروگاه، به موازات بي ميلي دولت به ساخت نيروگاههاي توليد برق به دلايلي همچون کمبود منابع مالي، همگي دست به دست هم دادند تا ظرفيت توليد برق کشور در سالهاي اخير به ميزان پيشبيني شده افزايش پيدا نکند. اين درحاليست که ميزان تقاضا براي برق در کشور به شدت افزايش يافته است.
چراکه هم مشترکان خانگي برق رشد کرده اند و هم صنايع جديدي در کشور ايجاد شده که نياز به برق دارند.سال گذشته بين 10 تا 12 هزار مگاوات ناترازي و کمبود در حوزه برق وجود داشته است. در سال 1400 نياز مصرف برق کشور 65 هزار مگاوات بوده که امسال با رشدي قابل پيش بيني به 73 هزار مگاوات نيز رسيده است. ظرفيت توليد برق نيروگاه‌هاي کشور اما 54 هزار مگاوات بوده و توسعه آن نيز با آهنگ بسيار کندي در حال انجام است. همچنين در طول يک دهه گذشته نيروگاه‌ها نيز فرسوده شدند و بازسازي يا تعميرات اساسي روي آن‌ها انجام نشده و به طور کلي سرمايه‌گذاري در اين حوزه براي توسعه آن به دلايل متعددي رخ نداده است. بر اساس آمارها ظرفيت نيروگاهي کشور از سال 89 تا 99 در يک بازه 10 ساله نزولي بوده و از 8.8 درصد به 2.2 درصد کاهش يافته و متوسط رشد سالانه در 10 سال گذشته نيز فقط 3 درصد بوده است.
اين در حالي است که تقاضاي برق در کشور به طور متوسط 5 درصد بوده و اين يعني هر سال توليد برق از مصرف آن در کشور بيشتر عقب مانده است.اما در اين ميان خبر قدرداني پاکستان از ايران به دليل صادرات برق به اين کشور، حاشيه‌هاي تازه اي ايجاد کرد. در سفر حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه جمهوري ايران به پاکستان، وزير خارجه اين کشور از ارسال برق ايران به پاکستان قدرداني کرد؛ آن هم در روزهايي که کمبود برق در کشور، به عنوان عامل اصلي تعطيلي دو روزه شناخته مي‌شود. در سال 2001 ايران و پاکستان نخستين موافقت نامه صادرات برق را امضا کردند و هر چند سال يکبار صادرات برق ايران به پاکستان افزايش يافته است. در آخرين مورد، ارديبهشت ماه امسال، با حضور رئيس جمهور ايران و نخست وزير پاکستان، ‌خط جديد تبادل انرژي برق بين ايران و پاکستان (پلان به جيواني) افتتاح شد. با افزايش صادرات برق ايران به پاکستان، وزير خارجه پاکستان از وزير خارجه ايران قدرداني کرد. البته پاکستان تنها مقصد صادرات برق ايران نيست. بر اساس اطلاعات شرکت مديريت شبکه برق کشور، تراز انرژي صادرات و واردات برق ايران در سال 1401 مثبت بوده و ميزان صادرات برق از واردات معادل 533 ميليون کيلووات ساعت بيشتر است.
عمده برق صادراتي ايران به کشورهاي عراق، ارمنستان، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ترکيه و آذربايجان صادر مي‌شود. البته ميزان واردات برق ايران در سال گذشته 4 ميليارد و 44 ميليون کيلووات ساعت بوده و عمده اين برق از کشورهاي ترکمنستان، ترکيه، ارمنستان و آذربايجان وارده شده است. اما صادرات برق ايران نسبت به واردات بيشتر بوده است.
کمبود برق در کشور در شرايطي رقم خورده که از ابتداي سال جاري بر خلاف روال گذشته، ساعت رسمي‌کشور تغيير نکرده و همين امر موجب شده با زودتر غروب کردن خورشيد، ميزان استفاده از نور خورشيد يک ساعت در روز کاهش يابد که همين امر فشار بيشتري به شبکه برق وارد کرده است. اما کسي در صدد اصلاح اين مصوبه غيرکارشناسي و اشتباه مجلس شوراي اسلامي‌نبوده است. ميزان قطع برق صنايع هم که ابتدا قرار بود يک روز در هفته باشد به دو روز در هفته افزايش يافته و مشکلات بيشماري براي صنايع ايجاد کرده است. هرچند بايد قطع برق در زمانهاي پيشبيني نشده را هم به مشکلات صنايع افزود. هر بار قطع برق، زيان فراواني به صنايع وارد مي‌کند.فروردين ماه امسال حميدرضا صالحي عضو کميسيون انرژي اتاق بازرگاني درباره وضعيت تامين برق در تابستان با توجه به شرايط سر به سر روزهاي پيک و ناترازي‌ها گفته بود: ما در بحث توليد و تامين برق يک چالش اصلي داريم و راه حل‌هايي هم در اين حوزه ارائه شده است که اگر اجرايي مي‌شد؛ خاموشي‌ها و تنگناهايي که در تابستان دچار مي‌شويم سال به سال کمتر و تا چند سال آينده کاملا از بين مي‌رفت.
در چنين شرايطي که کشور بيش از هر زمان ديگري با کمبود برق مواجه شده، طبيعي است که افکار عمومي، دليل تعطيلي دو روزه را به کمبود برق نسبت مي‌دهند.البته به نظر مي‌رسد فعلا از تعطيلي مجدد خبري نباشد. روز پنجشنبه دکتر بهرام عين‌اللهي در پاسخ به سوالي مبني بر اينکه آيا اين وزارتخانه پيشنهادي مبني بر تعطيلي روزهاي شنبه و يکشنبه به دليل گرماي هوا دارد يا خير، گفت: ما پيشنهادمان در اين زمينه بر اساس اطلاعاتي است که سازمان هواشناسي ارايه مي‌دهد و بر اساس آن اطلاعات تصميم لازم گرفته مي‌شود. طبق اطلاعاتي که به ما رسيده، گفته شده که از جمعه به بعد هوا خنک‌تر مي‌شود و بنابراين هيچ پيشنهادي براي تعطيلي روزهاي آتي نداريم. اگر وضعيت دماي هوا طوري باشد که براي سلامت مردم صدمه ايجاد کند، ما مجدد بررسي‌هاي لازم را انجام و پيشنهادمان را ارايه خواهيم داد.
اما همچنان ابهامات تعطيلي دو روزه کشور به قوت خود باقيست. اگر گرماي هوا عامل تعطيلي باشد چرا در استانهاي جنوبي کشور بويژه خوزستان و بوشهر که دماي هوا غالبا بالاي 45 درجه است هيچ تمهيدي براي سلامتي مردم انديشيده نمي‌شود؟ اگر کمبود برق دليل تعطيلي است چرا دولت اقدام اساسي براي رفع مشکل کمبود برق انجام نمي‌دهد و چرا اقدامات کشورهاي ديگر همچون کشورهاي حاشيه خليج فارس را الگو قرار نمي‌دهد که با وجود گرماي شديد هوا با مشکل کمبود برق مواجه نيستند؟ به نظر مي‌رسد عامل اساسي مشکلات فعلي را هم همان مشکل هميشگي بايد بدانيم: سوءمديريت!