دولت ابراهیم رئیسی از ابتدا معتقد بود اقتصاد را به تحریم گره نمی‌زند اما مهمترین منبع درآمد کشور و محرک اقتصاد یعنی فروش نفت به طور جدی با صادرات نفت گره خورده بود! از زمان روی کار آمدن دولت رئیسی، چه رئیس دولت و چه وزیر نفت او جواد اوجی، بارها و بارها از افزایش فروش نفت سخن گفتند اما طی یک سال و نیم اخیر، آمار فروش نفت ایران در گزارشهای ماهانه اوپک تقریبا ثابت ماند و رشد محسوسی نداشت. این وضعیت در مورد فروش میعانات گازی نیز همینطور بود.

به گزارش مردم سالاری آنلاین ،دولت ابراهیم رئیسی از ابتدا معتقد بود اقتصاد را به تحریم گره نمی‌زند اما مهمترین منبع درآمد کشور و محرک اقتصاد یعنی فروش نفت به طور جدی با صادرات نفت گره خورده بود! از زمان روی کار آمدن دولت رئیسی، چه رئیس دولت و چه وزیر نفت او جواد اوجی، بارها و بارها از افزایش فروش نفت سخن گفتند اما طی یک سال و نیم اخیر، آمار فروش نفت ایران در گزارشهای ماهانه اوپک تقریبا ثابت ماند و رشد محسوسی نداشت. این وضعیت در مورد فروش میعانات گازی نیز همینطور بود.
البته گزارشهای ماهانه اوپک در مورد تولید نفت کشورها، بر مبنای منابع ثانویه تهیه می‌شود و می‌تواند قابل خدشه باشد. به همین دلیل مسئولان در داخل کشور، آمارهای بهتر و بالاتری درباره فروش نفت اعلام می‌کردند. اما شواهدی برای نقض این ادعاها وجود داشت.
مهمترین موضوع این بود که به نظر می‌رسید شرکت ملی نفت ایران، کل نفت تحویلی به شرکت نیکو به عنوان مسئول فروش نفت ایران را جزو آمار صادرات به حساب می‌آورد؛ در حالیکه بخشی از این نفت به دلیل تحریم به فروش نمی‌رسد و در مخازن روی آبها ذخیره می‌شود تا مشتری پیدا کند. در واقع نفت از شرکت ملی نفت تحویل شرکت نیکو شده و آمارش جزو آمار فروش یا صادرات محاسبه شده، اما عملا فروش نرفته است. به همین دلیل می‌توان به آمارهای صادرات نفت با دیده ابهام نگریست.
دومین نکته این است که در مقاطعی که فروش نفت ایران افزایش یافته، لزوما به معنای افزایش تولید نبوده است. به عنوان مثال در ماههای اخیر، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از افزایش صادرات نفت ایران به 1 میلیون و 200 هزار بشکه در روز خبر داد درحالیکه تولید نفت ایران در یک سال و نیم اخیر هیچگاه به 3 میلیون بشکه در روز نرسیده است و حداقل 2 میلیون بشکه از آن صرف نیازهای داخل کشور بویژه تولید بنزین می‌شود. به همین دلیل این آمارها را می‌توان مقطعی دانست و بعید است صادرات نفت و میعانات گازی ایران هیچگاه به یک میلیون بشکه در روز رسیده باشد.
سومین نکته تاثیر تحریم نفتی روسیه روی صادرات نفت ایران است. در دوران تحریم ایران، چین مهمترین خریدار نفت ایران بود که نفت ایران را با تخفیف خریداری می‌کرد. پس از تحریم روسیه توسط غرب، صادرات نفت روسیه به اروپا متوقف شد و اروپا نیاز خود به نفت را از راههای دیگری جبران کرد. بدین ترتیب روسیه به سمت شرق متمایل شد و نفت خود را با تخفیف بالا به کشورهای شرقی بویژه چین و هند صادر کرد که این به معنای در تنگنا قرار دادن صادرات نفت ایران بود. با توجه به تولید به مراتب پایینتر ایران نسبت به روسیه، انعطاف پذیری ایران برای ارائه تخفیف در صادرات نفت بسیار کمتر از روسیه است و روسها در این جنگ نارابر شانس بیشتری برای موفقیت داشتند.
نکته چهارم، وضعیت بازار ارز در ایران است. هرچقدر هم مسئولان از افزایش فروش و صادرات نفت سخن می‌گویند در عمل تغییری در بازار ارز ایجاد نمی‌شود. اگر واقعا صادرات نفت بیشتر شده و ارز حاصل از آن هم به کشور بر می‌گردد پس چرا وضعیت بازار ارز در سال جاری متلاطم بود؟ این تلاطم تا پیش از توافق با عربستان برای برقراری مجدد روابط که اثر خود را روی بازار ارز گذاشت ادامه داشت. این درحالیست که در زمان توافق برجام و پس از لغو تحریمها، افزایش صادرات نفت ایران رشد اقتصادی کشور را به طور کم سابقه ای افزایش داد و تاثیر غیرقابل انکاری روی رشد و ثبات اقتصادی کشور در آن زمان داشت. بنابراین انتظار بیهوده ای نیست که توقع داشته باشیم ادعای افزایش فروش نفت ایران به بازار ارز و ثبات اقتصادی کشور کمک کند.
در این میان نباید این نکته را نادیده انگاشت که صادرات نفت ایران با ارائه تخفیف به خریداران و گاه به واسطه‌ها صورت می‌گیرد و بخشی از ارز حاصل از آن به جای آنکه به صورت ارزی وارد کشور شود در قالب تهاتر کالا بویژه با چین به کشور بر می‌گردد.
البته در سالی که گذشت در حوزه فرآورده‌های نفتی هم دچار چالش بودیم. صادرات بنزین از سال گذشته قطع شد و افزایش مصرف و در عین حال عدم افزایش تولید موجب شد در مقاطعی شاهد واردات بنزین یا تولید مجدد بنزین در پتروشیمی‌ها باشیم تا کمبود را جبران کند. روند پالایشگاه سازی در کشور در شرایطی که معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش، همواره از منتقدان جدی عدم توجه به پالایشگاه سازی در دولت گذشته بود، باز هم روند مطلوبی نداشت و به عنوان نمونه پتروپالایشگاه سردار سلیمانی که خبر احداث آن اواخر سال 1400 مطرح شد و قرار بود اوایل امسال کلنگ احداث آن به زمین بخورد حتی کلنگ زنی هم نشود! این درحالیست که در دولت قبل پالایشگاه ستاره خلیج فارس تکمیل شد و ایران را در بنزین به خودکفایی رساند و حتی موجب ورود ایران به باشگاه صادرکنندگان بنزین شد.
در حوزه گاز اگرچه صادرات گاز کشور ادامه یافت، اما به دلیل افزایش مصرف داخل و عدم افزایش تولید، به بهای قطع گاز صنایع و نیروگاهها دولت موفق به حفظ جریان گاز خانگی و گاز صادراتی شد و در سالهای آتی امیدی به افزایش صادرات گاز نیست.
در بودجه‌۱۴۰۲ صادرات روزانه یک‌میلیون و ۴۰۰هزار بشکه نفت‌خام تعریف شده‌‌‌‌‌است که تحقق آن دشوار است؛ بویژه با توجه به اینکه فعلا امیدی به لغو تحریمها در کوتاه مدت نیست.


از زمان روی کار آمدن دولت رئیسی، چه رئیس دولت و چه وزیر نفت او جواد اوجی، بارها و بارها از افزایش فروش نفت سخن گفته اند اما طی یک سال و نیم اخیر، آمار فروش نفت ایران در گزارشهای ماهانه اوپک تقریبا ثابت ماند و رشد محسوسی نداشته است