وزیر برق عراق و وزیر انرژی قطر درباره امکان تامین گاز مورد نیاز بغداد برای رفع کمبود برق در این کشور گفت و گو کردند. پیش از این عربستان سعودی و عراق تفاهم نامه‌ای را برای اتصال شبکه‌های برق خود امضا کرده بودند. این دو خبر، تنها حاوی یک پیام است و آن هم احتمال حذف ایران از بازار گاز عراق است.

گروه اقتصادی: وزیر برق عراق و وزیر انرژی قطر درباره امکان تامین گاز مورد نیاز بغداد برای رفع کمبود برق در این کشور گفت و گو کردند. پیش از این عربستان سعودی و عراق تفاهم نامه‌ای را برای اتصال شبکه‌های برق خود امضا کرده بودند. این دو خبر، تنها حاوی یک پیام است و آن هم احتمال حذف ایران از بازار گاز عراق است.
عراق که موفق شده جای ایران را در اوپک بگیرد و به دومین تولیدکننده بزرگ عضو اوپک پس از عربستان سعودی تبدیل شده است، به شدت نیازمند واردات گاز برای تامین برق مورد نیاز خود است. به همین دلیل در سالهای اخیر، بخشی از گاز موردنیاز خود را از ایران وارد می کند. با وجود این که آمریکا از سال ۲۰۱۸ صادرات انرژی ایران را هدف تحریم قرار داد اما با صدور معافیتهایی، به عراق اجازه داد به واردات از ایران ادامه دهد اما هشدار داد اگر عراق در یافتن منابع دیگر سوخت و برق پیشرفتی نداشته باشد، این معافیتها را خاتمه خواهد داد. بنابراین حالا که مشخص نیست تحریم ایران، چه زمانی لغو می شود، عراق باید در پی جایگزین برای گاز ایران باشد. اما این تنها بخشی از موضوع است.
از یک سو میزان صادرات گاز ایران به عراق پاسخگوی نیاز این کشور نیست و از سوی دیگر، همین میزان صادرات نیز در فصول سرد سال، به دلیل بالا رفتن میزان مصرف در ایران، دچار چالش می شود و هر گونه کاهش در میزان صادرات گاز ایران به عراق، تولید برق این کشور را دچار اختلال می کند. البته شهریور ماه امسال نیز میزان صادرات گاز ایران به عراق کاهش پیدا کرده بود که ایران دلیل این امر را بدهی عراق ذکر کرده بود که اتفاقا مشکل دیگر عراق در موضوع واردات گاز از ایران است چراکه پرداخت پول گاز صادراتی ایران به عراق توسط آن کشور با موانع متعددی به خاطر تحریم مواجه است. زارت برق عراق در بیانیه ای اعلام کرد صادرات گاز ایران به مناطق مرکزی و جنوبی از ۴۹ به هشت میلیون متر مکعب در روز کاهش پیدا کرده و باعث از دست رفتن تولید حدود ۵۵۰۰ مگاوات برق شده است.
به همین دلیل عراق در پی منبع مناسبی برای تامین گاز و برق مورد نیاز است. به همین دلیل عادل کریم، وزیر برق عراق در سفر به دوحه با سعد الکعبی، وزیر انرژی قطر درباره مسائل لجستیکی مربوط به انتقال گاز از بنادر قطر به عراق گفت و گو کردند. ششم بهمن ماه نیز عربستان سعودی و عراق تفاهم نامه‌ای را برای اتصال شبکه‌های برق امضا کردند. وزیر برق عراق اعلام کرد این اتصال در مدت دو سال تکمیل خواهد شد و بدین ترتیب عراق هم به شورای همکاری خلیج فارس که متشکل از شش کشور است و سازمان ویژه اتصال بین شبکه‌ای دارند تا ثبات شبکه‌های برق منطقه‌ای را تضمین کنند می پیوندد. این موضوعات باعث کاهش وابستگی عراق به ایران و افزایش وابستگی این کشور به عربستان و قطر خواهد شد و از منظر سیاسی نیز برای ایران، مثبت نیست.
این درحالیست که ایران دومین ذخایر غنی گاز جهان را دارد اما به دلیل مصرف بالای گاز در کشور و همچنین تحریمهایی که مانع از سرمایه گذاری و توسعه میادین گازی می شود، موفق به بهره گیری از این پتانسیل ممتاز خود نشده است. به همین دلیل تنها مشتریان گاز ایران، کشورهای ترکیه و عراق هستند که گاه جریان صادرات گاز ایران به این دو کشور نیز با محدودیتهایی مواجه می شود. از سوی دیگر افت فشار میادین گازی ایران و باقی ماندن تنها دو فاز به اتمام توسعه میدان گازی پارس جنوبی، زنگ خطر را برای کاهش تولید گاز در ایران به صدا درآورده و حتی هشدارهایی از سوی مقامات مسئول، مبنی بر تبدیل شدن ایران به واردکننده گاز مطرح شده است. در چنین شرایطی، ایران به جای آنکه به فکر افزایش مشتریان گاز خود باشد، در حال از دست دادن دو مشتری فعلی خود است.
گاز برای عراق از این جهت که انرژی موردنیاز نیروگاههای این کشور را تامین می کند از اهمیت حیاتی برخوردار است. قطعی‌های برق به دلیل کمبود گاز نیروگاهها، بارها باعث اعتراضات گسترده عراقی‌ها و در مواردی مسدود شدن راه‌های دسترسی به میادین نفتی از سوی آنها شده است. عراق علاوه بر این که در صدد واردات گاز و برق است، در صدد جمع آوری گازهای همراه نفت هم هست.
عراق عمده گازی را که به همراه نفت تولید می شود می سوزاند طبق گزارش بانک جهانی، عراق در سال ۲۰۲۰ پس از روسیه دومین رکورددار مشعل سوزی در جهان بود؛ هرچند ایران نیز رتبه چندان بهتری نسبت به عراق ندارد. وزیر نفت عراق اعلام کرده درصدد کمک گرفتن از شرکتهای نفتی بین‌المللی برای جمع آوری گاز همراه نفت به منظور تامین نیرو و کاهش وابستگی به واردات گاز و برق ایران است. با این حال صنعت نیروی عراق به حداقل هفت میلیارد فوت مکعب در روز خوراک برای ۴۰ گیگاوات ظرفیت برق نصب شده نیاز دارد که به معنای در پیش بودن راه طولانی تا قطع وابستگی به واردات است. هرچند عراق می تواند وابستگی به گاز ایران را به دلیل جریان نامتناوب و مشکلات ناشی از تحریم، با وابستگی به گاز قطر و برق عربستان که تامین کنندگان پایدارتری هستند تغییر دهد.