قزاقستان یک آشوب تمام عیار را از سرگذراند. اگرچه همچنان گزارش هایی از ضد و خوردهای پراکنده مخابره می شود اما در نهایت اوضاع توسط مسکو کنترل شد.

گروه بین الملل  - علی ودایع : قزاقستان یک آشوب تمام عیار را از سرگذراند. اگرچه همچنان گزارش هایی از ضد و خوردهای پراکنده مخابره می شود اما در نهایت اوضاع توسط مسکو کنترل شد. «قاسم جومارت توقایف»رئیس جمهوری قزاقستان دیروز گفت که ناآرامی های هفته گذشته در سراسر قزاقستان یک کودتا بود که از قبل برنامه ریزی شده بود و صرفاً یک اعتراض خودجوش به افزایش قیمت سوخت نبود وی تردیدها درباره مشروعیت ماموریت سازمان پیمان امنیت جمعی در کشورش را ناشی از فقدان درک اوضاع در قزاقستان دانست.
آشوب گسترده قزاقستان که نشانه های واضحی از انقلاب مخملی داشت ؛ بنا به دلیل مشخصه های ویژه این کشور ثرومند و فساد دولتی شکل گرفت. نکته اساسی اینجاست که قزاقستان به سرنوشت اوکراین و دیگر زمین های انقلاب مخملی دچار نشد.
 در مرحله اول «نظربایف» رئیس جمهوری سابق قزاقستان و مهره هایش همگی حذف شدند.
 در مرحله دوم ، سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) با مشت آهنین کرملین به جنگ انقلاب مخملی در یکی از مهم ترین اقمار شوروی به میدان آمد.
در مرحله سوم هم اتفاق مهم این بود که پای ترکیه از نفوذ در این کشور قطع شد. عملا با یک حساب سرانگشتی میتوان گفت که کرملین توانست از یک بحران مخملی ، یک فرصت طلایی برای قدرت نمایی مسکو همزمان با تنش های اوکراین ایجاد کند.
نباید فراموش کنیم ، قزاقستان یکی از پهناورترین کشورهای جهان با جمعیتی قابل توجه است. این جمهوری اتحادیه جماهیر شوروی دارای ذخایر فراوان نفت و گاز و فلزات گران بها چون اورانیوم است. در دوره شوروی ایستگاه فضایی بایکونور که هم اکنون هم توسط روسیه اداره می شود، محل اصلی پرتاب سفینه های فضایی بود و بیشتر آزمایش های اتمی هم در بیابان های این کشور انجام می شد.
طولانی ترین مرز خارجی روسیه با قزاقستان است و این کشور بزرگترین صادر کننده نفت به چین دیگر همسایه قدرتمند آن محسوب می شود. از این رو حفظ ثبات آن برای هر دو کشور اهمیتی حیاتی دارد. این کشور به یمن ذخایر عظیم نفت و گاز، ثروتمندتر از دیگر کشورهای آسیای میانه بوده و دارای یک طبقه متوسط قوی و قشری سرمایه دار فوق ثروتمند است. اما استبداد سیاسی دیرپا و فقدان نهادهای سیاسی و اقتصادی کارامد و فساد ساختاری، باعث شده درآمد سرانه آن به حد قابل قبولی نرسد و ثروت موجود به شیوه ای عادلانه توزیع نشود.
 
حذف رسمی نظربایف
لبه تیز تظاهرات اخیر که با اعتراض به گران شدن گاز مایع آغاز شد، علیه نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور سابق است که سال 2019 پس از اعتراضاتی مشابه، ظاهرا از قدرت کنار رفت و قاسم توکایف از متحدان خود را به ریاست جمهوری گمارد.
نطربایف که مروج شکل افراطی کیش شخصیت بود، با کنار رفتن از منصب ریاست جمهوری، فرزندان و اقوامش را در مناصب اصلی گمارد و خود رئیس شورای عالی امنیت ملی شد و بر نظارتش بر ارتش و سازمان های امنیتی ادامه داد. مشابه مدلی که در بخش عمده جهان غیرغربی پیروی می شود و حکمرانی به نوعی کسب و کار خانوادگی تبدیل شده است.
پس از آنکه در روزهای اخیر مردم با شعار «پیرمرد برو» مستقیما وی را به عنوان حاکم اصلی مورد حمله قرار دادند، وی توسط رئیس جمهوری از سمتش عزل و دولت هم منحل شد. این اقدام و سرعت حیرت آور گسترش اعتراضات باعث بروز این گمان شد که قاسم توکایف به عنوان آدم و متحد چینی ها، نظربایف آدم اصلی پوتین را برکنار کرده است.
 
هشدار صریح پوتین
کرملین رسما نشان داد که تحمل یک انقلاب مخملی دیگر در اقمار شوروی را ندارد. نکته جالب اینجاست که چینی ها هم تمام قد از اقدام روسیه در قزاقستان حمایت کردند تا خاطره رفتارهای بلوک شرق در دوران جنگ سرد زنده شود.
«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه دیروز در یک کنفرانس ویدئویی با سران سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO ) در مورد زمان حضور نیروهای حافظ صلح در قزاقستان گفت: سازمان پیمان امنیت جمعی توانست به سرعت و بدون مشکل تصمیم گیری کند تا از بحرانی شدن اوضاع در قزاقستان جلوگیری کند. نیروهای سازمان پیمان امنیت جمعی بر تروریست های بین‌المللی در قزاقستان پیشی گرفته‌اند و تا زمانی که نیاز باشد در این کشور خواهند ماند
وی خروج نیروهای حافظ صلح از قلمرو قزاقستان را بدون بدون قید و شرط خواند و تاکید کرد: یک گروه از نیروهای حافظ صلح جمعی سازمان پیمان امنیت جمعی به قزاقستان اعزام شده است و من می‌خواهم بر این موضوع تأکید کنم، برای مدت محدودی، تا زمانی که رئیس جمهور قزاقستان، رئیس دولت، ... بخواهند.
پوتین هشدار داد که آنچه که با اعتراضات مسالمت آمیز علیه افزایش قیمت بنزین آغاز شد و به سرعت به شورش های خشونت آمیز و اقدامات تروریستی تبدیل شد، اولین تلاش نیست و آخرین تلاش برای مداخله در منطقه از خارج نخواهد بود.
رئیس‌جمهور روسیه با بیان اینکه رئیس جمهور قزاقستان در مواجهه با «چالش بی‌سابقه امنیت، تمامیت و حاکمیت آن» برای کمک به اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی مراجعه کرده است، افزود که این تهدید ناشی از اعتراضات خودجوش به قیمت سوخت نیست، نیروهای مخرب داخلی و خارجی از موقعیت استفاده کرده بودند.
رئیس جمهور روسیه در صحبت از رویدادهای قزاقستان تاکید کرد که روسیه اجازه نخواهد داد که سناریوهای "انقلاب های رنگی" در  بیخ گوشش تکرار شود. حمله به قزاقستان یک اقدام تجاوزکارانه بود و باید بدون تأخیر به آن پاسخ داده می‌شد. وقایع اخیر توسط نیروهای برانداز برنامه ریزی و سازماندهی شده بود  حوادث قزاقستان اولین تلاش نیست و آخرین تلاش برای مداخله خارجی نخواهد بود، رویدادهای اخیر در قزاقستان تأیید می‌کند که برخی نیروها از استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی برای عضوگیری از افراط گرایان و تروریست‌ها و تشکیل گروه‌های مخفی از شبه نظامیان دریغ نمی‌کنند.
 
قدرت نمایی سازمان امنیت جمعی
ایالات متحده همواره با انقلاب های مخملی به دنبال تضعیف روسیه بوده است. آمریکا حالا به شدت نیازمند انقلاب مخملی در اقمار شوروی است تا نگاه کرملین را از اوکراین منحرف کند. تضعیف حضور روسیه در مرزهای شرقی اروپا ، احتمال حمله ارتش سرخ به اوکراین برای بازسازی دیوار برلین در نزدیکی کی یف را تضعیف می کند. روسیه اگر 2500 سرباز را به عنوان رهبر پیمان امنیتی به قزاقستان نمی فرستاد ، احتمالا یک فاجعه بزرگ رخ می داد.
ماجرای قزاقستان در حقیقت آزمایش ناتوی روسیه بود که 20 هزار نیروی واکنش سریع را در اختیار دارد. کرملین نشان داد که پوتین به هر قیمتی که شده اجازه موفقیت انقلاب رنگی دیگری مانند سوریه و پیش از آن اوکراین را نخواهد داد . تحمل کرملین درباره اقدامات غرب گرایانه نزدیک به صفر است. رئیس جمهوری روسیه با قاطعیت پاسخ ضربات آمریکا به متحدانش در آسیای میانه را می دهد. این مسئله همچنین شتاب رئیس جمهوری چین برای تایید سیاست مشت آهنین نیروهای قزاقستان در راستای اجرایی کردن رویکرد چین در برخورد با اعتراضات در میدان تیان‌آن‌من پکن را تفسیر می‌کند.
صرف نظر از نتایج آن این اعتراضات زنگ خطر را به صدا درآورده و اراده و خواست مشروع مردم برای اصلاح سیاسی و اقتصادی و محقق شدن عدالت و برابری و ریشه کن کردن فساد را بازتاب داده است.
گفتنی است که سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) در سال ۱۹۹۲ تأسیس شد و در حال حاضر شامل ارمنستان، بلاروس، روسیه، تاجیکستان، قزاقستان و قرقیزستان است. CSTO با هدف "تقویت صلح، امنیت و ثبات در منطقه و جهان، حفاظت جمعی از استقلال و تمامیت ارضی کشورهای عضو" تأسیس شده است.