دو هفته پس از ارائه لایحه بودجه 1401 از سوی دولت به مجلس، هنوز حرف و حدیث ها و نگرانی ها از آثار نامطلوب تصمیمات دولت در این لایحه ادامه دارد.

پیش بینی افزایش حدود 61 درصدی درآمد ناشی از مالیات دولت در سال آینده یکی از موضوعاتی است که این روزها مورد توجه قرار گرفته و درباره آن هشدارهایی داده می شود.  درآمد های مالیاتی در بودجه ی پیشنهادی سال 1401 حدود 532 هزار میلیارد تومان خواهد بود که نسبت به درآمد های مالیاتی سال جاری که 329 هزار میلیارد تومان است، رشدی بیش از اندازه تصور می شود.
بنا به گزارش رسانه ها و طبق لایحه بودجه کشور درآمد های مالیاتی به پنج بخش تقسیم شده اند. در این لایحه بیشترین رشد در حوزه اشخاص حقوقی بوده و کمترین میزان رشد مالیات بر ثروت بوده است. درآمدهای این بخش نسبت به سال گذشته کاهش داشته است. یکی از ردیف های مالیات ستانی دولت اخذ مالیات از اشخاص حقوقی است. این اشخاص شامل دو بخش دولت و غیر دولت می شوند. برای سال آینده درآمدهای مالیاتی این بخش با  126 درصد رشد روبرو شده که بیشترین درصد افزایش نسبت به سایر بخش های دیگر در حوزه درآمد های مالیاتی است. البته در بخش مالیات بر اشخاص حقوقی، بخش مالیات بر اشخاص حقوقی غیر دولتی با افزایش 145 درصدی بیشترین نرخ رشد را در بخش مالیات بر اشخاص حقوقی داشته است . این به معنی افزایش بیشتر مالیات در بخش خصوصی نسبت به بخش دولتی خواهد بود.
روز گذشته سایت عصر ایران در گزارشی نوشت: خلاصه بودجه پیشنهادی سال 1401 این است: دست دولت در جیب ملت از طریق افزایش سهمگین مالیات ها!
نویسنده در توضیح این مطلب عنوان کرد: آنچه در بودجه سال 1401 دیده می شود، دراز کردن دست نیاز دولت به سمت مردم نیست، دست بردن دولت به جیب مردم است. اگر بناست طبق لایحه بودجه، مالیات ها 61 درصد بیش از امسال شود، مقدمه منطقی اش این است که دولت ابتدا زمینه درآمدزایی مردم را ایجاد کند و سپس از این افزایش درآمد، سهم مالیات خود را مطالبه کند. آیا درآمد مردم در سال آتی 64 درصد افزایش می یابد که معادل آن مالیات بدهند یا قرار است به بهای فقیرتر شدن شان این عدد را تامین کنند؟! قطعاً که چنین افزایش درآمدی در شرایط اقتصادی کنونی متصور نیست و از این رو باید از نویسندگان بودجه پرسید این عدد تخیلی را از کجا آورده اید؟ دوربین مخفی است؟ شوخی می کنید؟ ماموریت دارد مردم را عاصی کنید یا چه؟!
از سوی دیگر روزنامه جمهوری اسلامی هم در یادداشتی انتقاداتی درباره لایحه بودجه که روز شنبه منتشر کرد، صراحتا هشدار داد: در لایحه بودجه 1401 حذف ارز 4200 تومانی و مالیات بر دارائی گنجانده شده که اقدامی غیرکارشناسانه و حتی بسیار خطرناک است. این قبیل اقدامات مستقیماً بر معیشت مردم اثر منفی می‌گذارند و سفره کوچک اقشار فقیر را کوچک‌تر می‌کنند.
 به نوشته این روزنامه، مالیات گرفتن از دارائی‌ها با این فرمان که در لایحه بودجه 1401 در نظر گرفته شده اگر اجرائی شود، علاوه بر اینکه نوعی بدعت در اخذ مالیات است، مشکلات زیادی برای عموم مردم به وجود خواهد آورد که چه بسا به یک انفجار اجتماعی بزرگ و غیرقابل کنترل منجر شود. مالیات را از درآمد می‌گیرند نه از دارائی. اگر سازوکاری وجود داشته باشد که جمع‌آوری دارائی با پرداخت مالیات همراه باشد، اقدامی منطقی است. این، روشی است که در جهان امروز مرسوم است و در ایران ما تاکنون به صورت ناقص اجرا شده است. اجرای صحیح و کامل این روش، می‌تواند درآمد مالیاتی دولت را حتی به همان میزان افزایش 61 درصدی پیش‌بینی شده در لایحه بودجه 1401 محقق سازد، ولی گرفتن مالیات از دارائی موجود، نه منطقی است و نه ممکن.
همچنین یک عضو هیات رئیسه اتاق ایران نیز ضمن ابراز نگرانی از پیش‌بینی افزایش بیش از 60 درصدی درآمدهای مالیاتی دولت در لایحه بودجه سال آینده و احتمال تشدید فشار بر بخش خصوصی گفت: یکی از مهمترین این نگرانی‌ها افزایش عجیب درآمدهای مالیاتی دولت است که به بیش از 60 درصد می‌رسد و مشخص نیست از چه منابعی تامین خواهد شد.
وی با بیان اینکه اگر این مالیات قرار باشد از سرفصل‌های جدید مثلا مالیات بر خانه‌های خالی و ... تامین شود پذیرفتنی است، گفت: اما این نگرانی وجود دارد که فشار مضاعفی به اشخاص حقیقی، شرکت‌ها و بنگاه‌های تولیدی وارد شود و دولت بخواهد این افزایش مالیات را از بخش خصوصی تامین کند.
در این میان یک کارشناس اقتصادی  هم در گفتگو با خبرگزاری ایمنا عنوان کرد : افزایش ۶۲ درصدی درآمدهای مالیاتی یکی از نکات مثبت لایحه بودجه ۱۴۰۱ است و این مسئله منجر به تحولی در حوزه نظام مالیاتی می‌شود. اما این کارشناس هم هشدار داد که «دولت باید حتماً دقت کند این افزایش از طریق وضع پایه‌های مالیاتی جدید و افزایش نرخ مالیات نباشد و از محل کاهش فرارهای مالیاتی تأمین شود. در شرایط رکودی افزایش نرخ مالیات‌ها به تولید کننده و مردم آسیب وارد می‌کند و توصیه شده نیست».
جواد سازگار