وقتی مدافعان حرم در سوریه می جنگیدند تا داعش را در آن کشور شکست دهند و حکومت بشار اسد پابرجا بماند، حامیان جنگ در سوریه از پتانسیل های اقتصادی آن کشور برای تجار و بازرگانان ایرانی و درآمدزایی از طریق مبادلات تجاری ایران با آن کشور سخن می گفتند اما حالا که حکومت بشار اسد جایگاه مستحکمتری پیدا کرده و بازار سوریه به روی کشورهای دیگر باز شده، ایران تنها 3 درصد از سهم آن بازار پرجاذبه را از آن خود کرده است!

 گروه اقتصادی: وقتی مدافعان حرم در سوریه می جنگیدند تا داعش را در آن کشور شکست دهند و حکومت بشار اسد پابرجا بماند، حامیان جنگ در سوریه از پتانسیل های اقتصادی آن کشور برای تجار و بازرگانان ایرانی و درآمدزایی از طریق مبادلات تجاری ایران با آن کشور سخن می گفتند اما حالا که حکومت بشار اسد جایگاه مستحکمتری پیدا کرده و بازار سوریه به روی کشورهای دیگر باز شده، ایران تنها 3 درصد از سهم آن بازار پرجاذبه را از آن خود کرده است!
سوریه دارای بازاری به بزرگی 64 میلیارد دلار با توجه به پیوندهای سیاسی با ایران می توانست بازاری مناسب برای فعالان اقتصادی ایران باشد. تعمیر و ساخت نیروگاهها و پالایشگاههای برق، ساخت ساز در حوزه های مسکن، راه و پل، صنایع داورسازی، حضور در صنایع پایه و مادر، مشارکت در زنجیره های کشاورزی و شیلات، فعالیت در بازسازی و راه اندازی زیرساختهای الکترونیکی و مخابراتی و بانکی، و همچنین صادرات کالاهای مصرفی از جمله حوزه هایی است که می تواند زمینه مشارکت ایران در اقتصاد سوریه را فراهم سازد و سود فراوانی عاید کشور کند.
سوریه امتیازات خوبی برای مشارکت اقتصادی و تجاری دارد از جمله موقعیت جغرافیایی مناسب، نرخ پایین تبدیل ارز، زیرساختهای مناسب همچون شهرکهای صنعتی، معافیتها، تسهیل سازی و ضمانت پروژه های سرمایه گذاری، منابع انسانی آموزش دیده و با دستمزد پایین، منابع طبیعی متنوع در بخشهای نفت و فلزات، و امکان حمل و نقل دریایی سهل با توجه به بنادر این کشور، همگی از زیرساختهای مناسبی است که سرمایه گذاری در سوریه را توجیه پذیر می سازد. اما ایران هیچگاه از این مزیتها استفاده نکرده و با اینکه در کنار روسیه برای امنیت سوریه جنگیده اما عملا بازار سوریه را که می توانست برای اقتصاد کشور بسیار مثبت باشد، به کشورهایی همچون روسیه و ترکیه و دیگران واگذار کرده است.
بر اساس آمار و ارقام موجود، ایران تنها 172 میلیون دلار کالا به سوریه صادر کرده که چندین برابر کمتر از ترکیه و چین و امارات است! ترکیه 1365 میلیون دلار، چین 1103 میلیون دلار و امارات 968 میلیون دلار صادرات به سوریه داشته اند و حتی حجم صادرات مصر، لبنان، کره جنوبی و روسیه به سوریه هم بیش از ایران بوده است! به گفته محمد امیرزاده نایب رییس اتاق بازرگانی ایران "ضعف در دیپلماسی اقتصادی باعث شده ما حتی در حوزه‌هایی که حضور قدرتمندی داشته‌ایم نیز نتوانیم عملکرد قابل دفاعی داشته باشیم. سهم ایران از اقتصاد سوریه تنها سه درصد است اما ترکیه ۳۰ درصد تجارت این کشور را در اختیار گرفته است. این نشان دهنده ضعف ما در دیپلماسی اقتصادی است و چه در گردشگری و چه در سایر بخش‌ها، اگر قصد تغییر داریم، باید نخستین گام‌ها را در این حوزه برداریم."
در بین 9 شریک تجاری اول سوریه در سال 2019، ایران در رتبه هشتم قرار داشته و حجم صادرات چین و ترکیه به سوریه، نزدیک به 8 برابر بیشتر از صادرات ایران به آن کشور بوده است. نکته عجیبتر اینکه صادرات ایران به سوریه در سال 1389، حدود 516 میلیون دلار بوده که بعد از ده سال با کاهشی چشمگیر به 172 میلیون دلار رسیده است!
 
چرا سهم ایران از اقتصاد سوریه کم است؟
دلایل مختلفی در کاهش سهم ایران از بازار سوریه مطرح می شود. حمایتهای مالیضعیف دولتی، عدم تحرک کافی و مناسب وزارت امور خارجه در جهت تسهیل روابط اقتصادی، فقدان همکاری های مالی و بانکی مناسب، فقدان سازماندهی مشخص برای حضور تاجران ایرانی در سوریه و عدم وجود پوشش های ضمانتی، از جمله عوامل اصلی سهم پایین ایران از بازار سوریه است. این موضوع آنقدر در شبکه های اجتماعی و همچنین در بین فعالان اقتصادی با انتقاد مواجه شده که توجه صداوسیما را هم برانگیخته و در روزهای اخیر گزارشهایی از برخی شبکه های تلویزیونی حتی از شبکه مستند درباره سهم پایین ایران از بازار سوریه پخش شده است.
در همین راستا علیرضا پیمان‌پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت چهارشنبه شب در برنامه تیتر امشب شبکه خبر گفت: با وجود روابط خوب سیاسی و نظامی با سوریه، ما از این فرصت در زمینه تجاری استفاده نکردیم.
وی افزود: در سفری که به سوریه داشتیم؛ دنبال این بودیم تا بخش خصوصی کشورمان وارد تجارت با سوریه شود. دولت سوریه جنگ زده است، اما بخش خصوصی سوریه ثروتمند است و فرصت‌های خوبی برای سرمایه گذاری وجود دارد.
رئیس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه خط دریایی منظمی میان ایران و سوریه وجود ندارد، گفت: از محل سود کشتیرانی می‌توانیم به این مسیر یارانه دهیم تا مشکلات این خط حل شود. با حل شدن این مشکلات، تجار به این بخش از سرمایه گذاری ورود خواهند کرد. وی گفت: مسیر عراق به دلیل برخی مشکلات امنیتی نا امن شده است؛ اگر خط عراق بر قرار شود بسیاری از مشکلات حمل و نقل میان ایران و سوریه حل می‌شود.
رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس هم گفت: ایران و سوریه روابط خوب سیاسی دارند باید از این فرصت در میدان دادن به بخش خصوصی و تجار استفاده کنیم. وی افزود: دولت باید تدابیری بیاندیشد تا بخش خصوصی در این زمینه فعال شود. دولت باید راه را برای بخش خصوصی باز کند.
اکبری تالارپشتی با تاکید بر اینکه از ظرفیت سفارتخانه‌ها در کشورهای مختلف برای جذب سرمایه گذار می‌توان استفاده کرد، گفت: دپیلماسی اقتصادی دولت باید بستر را برای بخش خصوصی در کشورهای دیگر فراهم کند. رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس افزود: دولت باید در بازارهای هدف، حضور حداقلی داشته باشد و تمهیدات لازم را برای حضور حداکثری بخش خصوصی فراهم کند.
کیوان کاشفی رئیس اتاق مشترک ایران و سوریه هم گفت: دولت توقع دارد که بخش خصوصی کشورمان در سوریه فعال باشد از طرفی بخش خصوصی هم توقع دارد تا مشکلات آن‌ها در این کشور با توجه به روابط خوب سیاسی، حل و فصل شود. وی افزود: در بخش حمل و نقل مشکلاتی داریم. انتقال پول هم با توجه به تحریم دو کشور از معضلات تجارت است. به این مشکلات باید مشکلات تعرفه‌ای را هم اضافه کنیم. رئیس اتاق مشترک ایران و سوریه درباره پیشنهاد تهاتر با کشور سوریه هم گفت: کالایی باید در سوریه باشد تا تهاتر انجام شود. پنبه یکی از صادرات سوریه در سال‌های گذشته بوده است و ما هماهنگی‌هایی انجام دادیم تا در این زمینه تهاتر انجام شود، اما این زمانبر است.