مردم سالاری آنلاين - آیا سعید نمکی پاسخی دارد؟

شواهدی برای ترک فعل وزیر پیشین بهداشت در واردات واکسن کرونا

سعید نمکی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دولت روحانی را به عنوان یکی از مقصران وضعیت نابسامان واکسیناسیون کرونا و گسترش این بیماری در کشور می دانند.

سعید نمکی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دولت روحانی را به عنوان یکی از مقصران وضعیت نابسامان واکسیناسیون کرونا و گسترش این بیماری در کشور می دانند. اما مراسم تودیع نمکی، با تعریف و تمجیدهایی از او همراه شد که انتقادات فراوانی را در فضای مجازی برانگیخت. توصیف سعید نمکی به عنوان "شهید زنده"، آن هم در شرایطی که او را به عنوان وزیر بهداشت، عامل اصلی وضعیت نابسامان کرونا در ایران می دانند، در شرایطی صورت گرفت که به نظر می رسد نمکی باید در قبال مرگ و میرهای حاصل از کرونا و ضعف مدیریت در این عرصه پاسخگو باشد. ترک فعل از اصطلاحات علم حقوق و به معنای جرمی است که بر اساس آن فرد از انجام وظیفه‌ قانونی خود، خودداری کند.
در دستورالعمل نحوه مقابله با ترک وظایف قانونی مدیران و کارمندان و پیشگیری از آن، که در ۱۲ ماده از سوی رئیس قوه قضاییه (که اکنون رییس قوه مجریه است) در آبان ماه سال گذشته ابلاغ شد، جزییات ترک فعل به طور مشخص اعلام شده و از جمله آمده است: در صورتی که ترک وظایف قانونی مدیران، مسؤولان و رؤسای دستگاه‌های اجرایی و اهمال در انجام وظیفه و عدم نظارت بر کارکنان موجب تضییع حقوق عمومی یا ایراد صدمه یا خسارت بر اموال عمومی یا منابع بیت المال و یا حقوق اساسی ملت، مانند حق سلامت یا امنیت عمومی و دیگر حقوق مصرح در قانون اساسی ناظر بر حقوق عامه شود و یا مضر به سلامت و امنیت مردم شود و یا این قبیل اقدامات سبب بروز یا توسعه خسارت و صدمات گردد و دارای وصف مجرمانه باشد، در اسرع وقت نسبت به تعقیب موضوع، جمع‌آوری ادله و نظارت بر تحقیقات اقدام لازم را به عمل آورند و مراتب را به دادستان کل جهت پیگیری اعلام کنند.
شواهد فراوانی وجود دارد که وزارت بهداشت را که سعید نمکی در راس آن است به عنوان مانع اصلی واردات واکسن کرونا می دانند و همین برای بررسی ترک فعل وزیر پیشین بهداشت که موجب گسترش کرونا و جان باختن عده زیادی از مردم شد کافیست.
روز 28 اردیبهشت ماه محمدحسن قوسیان مقدم سخنگوی جمعیت هلال احمر گفت: نزدیک به چهارماه است که جمعیت هلال احمر برای تهیه و تامین واکسن کرونا در حال تلاش و پیگیری است و حتی رایزنی‌هایی را نیز با کشورهای چین، روسیه و هند برای تامین واکسن داشت، اما با توجه به اینکه مجوز تامین واکسن از سوی وزارت بهداشت صادر نشده بوده، امکان تهیه آن از سوی هلال احمر وجود نداشت. آنگونه که او اعلام کردهف وزارت بهداشت مجوز تهیه واکسن از سوی هلال احمر را از تاریخ ۱۴ فروردین ماه ۱۴۰۰ صادر کرده است! یک ماه پس از صدور مجوز، اولین محموله واکسن کرونا توسط هلال احمر وارد شد و این نشان می دهد اگر وزارت بهداشت، چهار ماه زودتر مجوز را صادر می کرد چهار ماه زودتر واکسن به کشور می رسید و چه بسا تعداد بیشتری از هموطنان ما جان سالم به در می بردند. اهمیت این موضوع زمانی آشکار می شود که بدانیم جمعیت هلال احمر مهمترین تامین کننده واکسن کرونا در کشور بوده و بیش از 25 میلیون دوز واکسن وارد کرده است.
شاهد دوم بر تعلل وزارت بهداشت در واردات واکسن، سخنان محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین کشورمان است که روز بیستم مرداد ماه در پاسخ به انتقادات زالی، رییس ستاد مقابله با کرونا در تهران که وزارت خارجه را به تعلل در واردات واکسن متهم کرده بود گفته بود: «کدام دستگاه پیشنهاد تمهید واردات واکسن از چین را در شهریور گذشته مطرح کرد؟ دقیقا همان کاری که بعد از آن تاریخ امارات (برای سینوفارم) و ترکیه (برای سینوواک) انجام دادند؟ چه کسانی گفتند مردم ما موش آزمایشگاهی نیستند؟ بیش از ۲۴ میلیون واکسن‌وارداتی تا کنون و بیشتر نیازهای تولید داخلی را کدام دستگاه علیرغم تحریم و همه کارشکنی‌ها و... وارد کشور کرده است؟» سخنان ظریف هم شاهدی دیگر بر تعلل وزارت بهداشت در واردات واکسن کرونا به کشور است.
شاهد سوم که نشانه تعلل وزارت بهداشت در واردات واکسن کروناست، سخنان علی لاریجانی است. او که نماینده رهبری در مذاکرات مربوط به برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین است چهارم شهریورماه امسال گفت:«حدود مردادماه سال گذشته (۱۳۹۹) بود که دیدم وضعیت کرونا خراب است و با این که مسئولیتی نداشتم با طرف چینی مذاکره کردم که واکسن بفرستند. قرار شد ۱۸ میلیون واکسن با قیمت ارزان بفرستند که مسئولان وزارت بهداشت تعلل کردند و این کار انجام نشد.»
چهارمین شاهد تعلل وزارت بهداشت، سخنان مسعود خوانساری رئیس اتاق بازرگانی تهران است که جزییات بیشتری دارد. او اواخر مردادماه، از کارشکنی وزارت بهداشت برای واردات واکسن توسط بخش خصوصی خبر داد و گفت: «بخش خصوصی زمانی برای واردات واکسن کرونا اقدام کرد و وارد عمل شد که اروپا واکسن مازاد داشت و همچنین برخی از کشورها نیز واکسن مازاد داشتند، بنابراین ما نیز در آن مقطع زمانی می توانستیم واکسن را وارد کنیم، اما عمدا کارشکنی شد و ما در آن زمان نتوانستیم واردات واکسن کرونا را انجام دهیم. طی آذرماه سال گذشته و پس از آنکه دولت و وزارت بهداشت اعلام کرد که به دلیل تحریم‌ها، امکان واردات واکسن کرونا وجود ندارد، شرکت‌های عضو اتاق بازرگانی تهران آمادگی خود را برای واردات و تامین واکسن موردنیاز کشور و تحویل آن به وزارت بهداشت اعلام کردند اما مجوزی برای واردات داده نشد. اتاق تهران طی هفته نخست فروردین‌ماه امسال بار دیگر آمادگی شرکت‌های بخش‌خصوصی عضو این اتاق برای واردات 6 میلیون دز واکسن کرونا که شامل 3 میلیون دز واکسن آسترازنیکا و 3 میلیون دز واکسن اسپوتنیک بود اعلام کرد که این بار نیز، درخواست‌های ارسال شده به وزارت بهداشت بدون پاسخ ماند و این فرصت نیز برای واکسیناسیون کارگران و کارکنان واحدهای صنعتی و تولیدی در کشور از دست رفت. 15 فروردین‌ماه امسال طی نامه‌ای از سوی اتاق تهران به رئیس‌جمهور، به‌رغم مخالفت‌های وزارت بهداشت، بار دیگر آمادگی بخش‌خصوصی برای واردات 6 میلیون دز واکسن کرونا اعلام شد که سرانجام، رئیس‌جمهور به طور رسمی اعلام کرد که بخش‌خصوصی می‌تواند اقدام به واردات واکسن کرونا کند و این در حالی بود که وزیر بهداشت طی همان دوره، در نشست ستاد استانی کرونا در کرمانشاه، با به‌کارگیری الفاظی نابجا، بر مواضع خود پافشاری کرد و مجوز برای واردات واکسن توسط بخش‌خصوصی را رد کرد. پس از آنکه مجوز واردات واکسن کرونا توسط بخش‌خصوصی صادر شد، شرکت‌های فعال عضو اتاق تهران 3 پروفرما را برای تایید وزارت بهداشت، ارسال کردند که با معطلی از سوی این وزارتخانه مواجه شد و سرانجام پس از پیگیری‌ و نامه‌نگاری‌های متعدد، پس از نزدیک به 45 روز از ارسال پروفرمای دوم به وزارت بهداشت، نامه تاییدیه به دست شرکت متقاضی رسید که البته بسیار دیر بود چرا که در آن هنگام، محموله 6 میلیون دز واکسن که شرکت ایرانی برای خرید آن با طرف خارجی به توافق رسیده بود، به دلیل فرصت‌سوزی و معطلی طولانی تایید پروفرما از سوی وزارت بهداشت، به فروش رسید.»
به این موارد باید خوشبینی محض وزیر بهداشت نسبت به تولید واکسن داخلی و همچنین واردات واکسن از روسیه را نیز اضافه کرد. او اواخر بهمن ماه سل گذشته و زمانی که انتقادات نسبت به عدم واردات واکسن توسط وزارت بهداشت اوج گرفته بود گفت: دو تا سه ماه آینده ایران یکی از قطب های بسیار مهم واکسن کرونا در منطقه و صادر کننده این واکسن در جهان خواهد بود. از این وعده نمکی، هفت ماه سپری می شود اما از تولید واکسن داخلی به میزان کافی خبری نیست! نمکی دوم اردیبهشت ماه هم گفت: «با افتخار اعلام می‌کنم که تا دو هفته آینده تولید مشترک واکسن کرونای اسپوتنیک وی با روسیه در استان البرز راه‌اندازی می‌شود و همه اقدامات لازم هم انجام شده است. سایر واکسن‌های تولید داخلی نیز کارهایشان در حال انجام است. ما از خرداد به بعد یکی از تولیدکنندگان بسیار خوب از نظر واکسن کرونا در جهان می‌شویم.» اما این وعده ها نیز عملی نشد و کارخانه اسپوتنیک هم در ایران، اگرچه به تولید واکسن پرداخت اما واکسنها به روسیه ارسال شد تا این روزها افرادی که دوز اول واکسن اسپوتنیک را تزریق کرده بودند، مجبور شوند برای دوز دوم، واکسن استرازنکا تزریق کنند؛ کاری که در هیچ نقطه از جهان انجام نشده است!
حالا پرسش اینجاست که وزیر پیشین بهداشت بابت تعلل در واردات واکسن و ترک فعل، نباید پاسخگو باشد یا مجبور به پاسخگویی شود؟