صنعت هوانوردی ایران سال هاست که در تحریم به سر می برد و سال ها است که به جز چند هواپیمای برجامی، هیچ هواپیمایی هم به ناوگان هوایی کشور اضافه نشده است. در حال حاضر 21 ایرلاین فعال در کشور وجود دارد و قرار است چهار ایرلاین دیگر هم به این جمع اضافه شود؛‌ اما سوال اینجاست که آیا واقعا این همه خط هوایی که تعداد هواپیماهای اغلب آنها به اندازه انگشتان دست است، ضرورت دارد؟

صنعت هوانوردی ایران در لیست تحریم های آمریکا قرار دارد و به همین جهت شرکت های بزرگ ساخت هواپیما از فروش هوپیما و قطعات آن به ایران امتناع می کنند و سال ها است که ایران با ناوگانی پا به سن گذاشته، مشغول خدمات رسانی به مردم است. با این حال برخی امیدوارند که با احیای برجام فرصت برای خرید هواپیما و قطعات آن برای ایران فراهم خواهد شد. 

در حال حاضر هواپیمایی ماهان، ایران ایر (هما)، کارون، سپهران، معراج، آتا، ساها، قشم ایر، تابان ایر، کیش ایر، کاسپین، آسمان، ایران ایرتور، اترک، زاگرس و پویا در حوزه حمل مسافر و حمل بار و هواپیمایی تفتان و وارش صرفا در حوزه حمل مسافر فعالیت می کنند که با توجه به میزان مسافر و بار سالانه ای که جابجا می شود کافی به نظر می رسد. با این حال اخیرا مطرح شده است که قرار است چهار ایرلاین جدید هم به این جمع بپیوندند. هر چند با توجه به حجم هواپیماهای موجود و میزان مسافر و بار نیازی به ایجاد این ایرلاین ها نیست و به جای اعطای مجوز به ایرلاین های متعدد خصوصی یا به موازات آن باید در جهت تقویت ایرلاینی همچون هما که نماد قدمت و اعتبار صنعت هوایی ایران است تلاش کرد اما سخنگوی سازمان هواپیمایی ایران معتقد است که حضور ایرلاین های جدید می تواند برای صنعت هوانوردی ایران مفید باشد. او اعتقاد دارد ایرلاین های جدید در حوزه هایی همچون ایرتاکسی یا تاکسی هوایی هم می توانند فعالیت کنند و خرید هواپیماهای مرتبط با این حوزه در شرایط تحریم راحتتر است.

محمد حسن ذیبخش در این باره به «مردم سالاری آنلاین» گفت: مقایسه راه اندازی ایرلاین جدید با ایرلاین های دولتی و طرح مسائلی از این دست که با گسترش سایر خطوط هوایی، هما یا هواپیمای جمهوری اسلامی ضعیف شده یا نشده، به نظر من قیاس مع الفارق است، چون آنها بخش خصوصی هستند و این یکی بخش دولتی.

او ادامه داد: بخش خصوصی می خواهد ظرفیت خود را به حوزه حمل و نقل هوایی بیاورد و این موضوع، هم به توسعه حمل و نقل کمک می کند و هم ورود بخش خصوصی در عرصه صنعت هوانوردی باعث شکوفایی این صنعت خواهد شد. یعنی این موضوع هیچ تعارضی با سایر اتفاقات ندارد. در موضوع هما با مشکلات انباشته ای مواجه هستیم که از گذشته وجود داشته و سوء مدیریتی بوده که صورت گرفته است و حالا باید با تدبیر دولت جدید این مشکلات برطرف شود.

ذیبخش اضافه کرد: اینکه ایرلاین های جدید بخواهند شروع به فعالیت کنند باید بدانیم صنعت حمل و نقل هواپیمایی به قدری گسترده است و جای کار دارد که افزایش ایرلاین های مختلف در حوزه های مختلف می تواند مفید باشد. یکی از این موارد که در دنیا اتفاق افتاده و کشور ما به شدت به آن نیاز دارد، ایرتاکسی است.

سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری تصریح کرد: ایرلاین هایی که بتوانند در حوزه ایرتاکسی فعالیت کنند از نظر من بسیار موفق خواهند بود. ایرتاکسی هواپیماهای با ظرفیت 15 تا 20 نفر است و هم اکنون دنیا هم به سمتی می رود که راه اندازی ایرتاکسی ها را انجام دهد. از این خدمات می توان در شهرهای کم برخوردار استفاده کرد. 

ذیبخش با تاکید بر اینکه این یک اتفاق خوب و در راستای توسعه حمل و نقل عمومی کشور است، افزود: به قدری تنوع خدمات در حوزه صنعت حمل و نقل هوایی وجود دارد که افزایش ایرلاین ها با حوزه های مختلف می تواند به این صنعت کمک کند.

سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در پاسخ به این سوال که در حوزه تکنولوژی و نوسازی ناوگان بخش خصوصی می تواند کمک کند؛ پاسخ مثبت داد و گفت: با توجه به تحریم های کنونی، در حوزه ایرتاکسی شرایطی وجود دارد که امکان خرید ایرتاکسی (هواپیماهای با ظرفیت کم) برای ما فارغ از تحریم ها بیشتر وجود دارد تا هواپیماهایی مانند بوئینگ، ایرباس و غیره. توسعه این فضا کمک می کند که ناوگان هوایی کشور را هم به روزرسانی کنیم. 

وی در پاسخ به این پرسش که آیا سیاست خاصی برای نوسازی خود ناوگان حمل و نقل هوایی وجود دارد، افزود: خود بخش خصوصی می داند که چگونه باید هواپیماهای ایرتاکسی را خریداری و وارد کند و خرید این هواپیماها خیلی دشوار نیست. در حال حاضر یکی از مهمترین ایرلاین های کشور در حال ورود به این حوزه است و می خواهد بیش از 60 تا 70 درصد ظرفیت خود را در حوزه ایرتاکسی وارد کند.

ذیبخش گفت: با این کار هم ناوگان خود را بروزرسانی می کند و عمر متوسط ناوگان را کاهش می دهد و هم اینکه از لحاظ اقتصادی به صرفه تر است. 

سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری درباره تقویت ناوگان با توجه به شرایط موجود تصریح کرد: در هر حال دولت باید تسهیلاتی که برای ایرلاین ها در نظر گرفته را عملیاتی کند. ایرلاین ها هم باید با دولت ها همراهی کنند. در دولت قبل هم به جهت ضرر و زیان هایی که در مورد کرونا داشتند، دولت تسهیلاتی را برای آنها درنظر گرفت. قطعا نقش دولت در این حوزه پررنگ است تا بتواند ایرلاین ها را از این چالش رها کند و امیدواریم در آینده با برنامه ریزی هایی که وزیر انجام می دهد این پویایی به صنعت هواپیمایی کشور باز گردد.
گفتگو: محمد سیاح